Plan awaryjny dla składowiska odpadów.
Pismo z dnia 17 maja 2010 r. Ministerstwo Środowiska Plan awaryjny dla składowiska odpadów.
PLAN AWARYJNY DLA SKŁADOWISKA ODPADÓW
Konieczność sporządzenia planu awaryjnego wynika ze zmian w ustawie z dnia 27 kwietnia 2010 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), które zostały wprowadzone ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145). Zgodnie z art. 53 ust. 4 ustawy o odpadach, w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska określa się plan awaryjny, w szczególności na wypadek wykrycia zmian w jakości monitorowanych wód gruntowych w zakresie emisji substancji ze składowiska odpadów.
Elementy planu
Plan awaryjny powinien obejmować szereg zagadnień związanych z zagrożeniem środowiska wynikającym z potencjalnego wystąpienia awarii na składowisku odpadów, w szczególności w przypadku wykrycia zmian w jakości wód podziemnych z powodu emisji substancji ze składowiska, w tym określać:
źródło awarii,
możliwe do wystąpienia zdarzenie wpływające na stan środowiska,
istniejące środki zabezpieczające przed wystąpieniem awarii,
sposób identyfikacji wystąpienia stanu awaryjnego lub zmiany stanu środowiska,
plan postępowania w przypadku wystąpienia awarii, w tym działania naprawcze,
służby odpowiedzialne za podejmowanie działań naprawczych,
sposób informowania o wystąpieniu stanu awaryjnego i ponadnormatywnym oddziaływaniu na środowisko.
Należy podkreślić, że potencjalne źródła zagrożeń dla stanu środowiska oraz zakres podjętych działań w przypadku stwierdzenia awarii zależy od:
typu składowiska,
jego wyposażenia,
parametrów technicznych,
sposobu eksploatacji,
charakterystyki jakościowej i ilościowej unieszkodliwianych odpadów.
Oddziaływania wynikające z potencjalnego wystąpienia awarii na składowisku odpadów powinny obejmować wszystkie komponenty środowiska (jakość wód gruntowych jest tylko przykładem).
Przykładowe źródła awarii
W każdym przypadku, uwzględniając specyfikę składowiska odpadów, należy określić potencjalne zagrożenia dla środowiska, które związane są z eksploatacją instalacji. Zagrożenia dla środowiska mogą przykładowo powstać w przypadku awarii składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na którym składowane są odpady komunalne, polegającej na:
utracie szczelności izolacji kwater lub zbiornika odcieków (w tym przebicia uszczelnienia). Może ona nastąpić np. w wyniku uszkodzeń spowodowanych przez ciężki sprzęt pracujący na kwaterze (szczególnie w strefach przyskarpowych). Awaria może spowodować przepływ odcieków do gruntu i wód gruntowych - w tym przypadku powstanie zagrożenie dla wód podziemnych i powierzchniowych. Wystąpienie tej sytuacji awaryjnej sygnalizowane byłoby pojawieniem się zanieczyszczeń w najbliższych piezometrach - a więc wiadome byłoby dopiero po wystąpieniu zanieczyszczenia środowiska;
pożarze złoża odpadów. Może on nastąpić jako rezultat ewentualnego zapłonu i/lub wybuchu gazu składowiskowego albo też w przypadku samozapłonu złoża składowanych odpadów. Należy pamiętać, że ewentualny pożar powoduje emisję gazów i pyłów do atmosfery;
wybuchu biogazu. Gaz składowiskowy może uchodzić we wszystkich kierunkach. Znane są przypadki migracji gazu z nieczynnych, zamkniętych składowisk odpadów do oddalonych o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset metrów domów mieszkalnych. Najczęściej jednak, w terenie zurbanizowanym gaz migruje istniejącymi przewodami infrastruktury komunalnej. Wybuch gazu możliwy jest również w przypadku nieprawidłowej eksploatacji składowiska lub awarii instalacji służącej do spalania gazu składowiskowego;
podtopieniu składowiska. Może ono wystąpić w przypadku wielodniowych ulewnych deszczy. Wynikiem nadmiaru wód opadowych może być przelanie zbiornika magazynowego na odcieki lub w sytuacji krytycznej przelanie odcieków przez obwałowanie składowiska, co może spowodować migrację odcieków do gruntu, wód gruntowych i powierzchniowych;
utraty stateczności nasypu odpadów. Utrata stateczności skarp może być spowodowana ich nasyceniem wodą w trakcie długotrwałych opadów lub też może wynikać ze zbyt dużej wysokości i zbyt ostrego nachylenia skarp. Awaria ta nie musi powodować nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, o ile nie zostaną zniszczone instalacje służące do ujęcia i odprowadzenia odcieków oraz gazu składowiskowego, a także uszczelnienia podłoża;
utraty drożności drenażu odcieków. Może być to spowodowane mechanicznym uszkodzeniem drenażu wskutek osiadania podłoża lub nacisku odpadów albo zarastaniem drenażu osadami biologicznymi lub chemicznymi.
W planie awaryjnym dla każdego potencjalnego zagrożenia należy określić działania, jaki należy podjąć, aby wyeliminować źródła zagrożenia lub co najmniej ograniczyć jego negatywny wpływ na zdrowie i życie ludzi oraz na środowisko.
Ponadto należy pamiętać, że zarządzający składowiskiem odpadów powinien spełniać wymagania ochrony środowiska (w tym zapobiegania występowania i ograniczania skutków awarii), a w szczególności:
przeciwdziałać zanieczyszczeniom, poprzez zapobieganie ich powstawaniu, a jeżeli nie jest to możliwe - poprzez skuteczne ograniczanie wprowadzania do środowiska substancji lub energii,
zidentyfikować możliwe zdarzenia, opracować i wdrożyć właściwe procedury oraz posiadać odpowiednie środki i możliwości techniczne dla podejmowania odpowiednich działań w przypadku powstania zakłóceń w procesach technologicznych i operacjach technicznych w celu ograniczenia ich skutków dla środowiska,
zapewnić, że emisja z instalacji w warunkach odbiegających od normalnych (w okresie rozruchu, awarii oraz w trakcie likwidacji instalacji) będzie uzasadniona potrzebami technicznymi i nie będzie występować dłużej niż jest to konieczne,
eksploatować instalację w warunkach spełniających wymagania ochrony środowiska, a w szczególności nie przekraczać granicznych wielkości emisji,
wprowadzać gazy lub pyły do powietrza, emitować hałas oraz wytwarzać pole elektromagnetyczne w taki sposób, aby nie przekraczać standardów jakości środowiska poza terenem, do którego przysługuje tytuł prawny.
W przypadku składowisk odpadów posiadających pozwolenie zintegrowane, w pozwoleniu tym należy uwzględnić zmiany wprowadzone w instrukcji eksploatacji składowiska.