PL/LM/834/37/CHI/2010/147 - Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn przysporzenia majątkowego uzyskanego na podstawie umowy o zwolnienie z długu zawartej z ojcem.

Na podstawie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) Minister Finansów, z urzędu, dokonuje zmiany interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 16 lipca 2009 r. Nr IPPB2/436-137/09-2/AF przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego w imieniu Ministra Finansów na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), dotyczącej opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn czynności zwolnienia z długu. Minister Finansów stwierdza, iż stanowisko zawarte we wniosku z dnia 15 kwietnia 2009 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, złożonym przez Pana Dariusza K. - dalej zwanym "Wnioskodawcą"- jest prawidłowe.

W dniu 23 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn umowy nieodpłatnego zwolnienia z długu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca Dariusz K. zawarł ze swoim ojcem - Tadeuszem K. umowy pożyczek w latach 2005 - 2006. Pożyczkodawca przekazywał poszczególne pożyczki na rachunek bankowy pożyczkobiorcy.

Od powyższych umów został zapłacony podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% wartości każdej pożyczki. Strony postanowiły w umowie, iż termin zwrotu pożyczek wraz z odsetkami przypada na rok 2017.

Strony planują zmienić termin zwrotu pożyczek, tak, aby wszystkie wierzytelności wraz z odsetkami stały się wymagalne, a następnie zawrzeć umowy zwolnienia z długu pod tytułem darmym. Umowa o zwolnienie z długu będzie obejmować kwoty udzielonych pożyczek oraz naliczonych do dnia zwolnienia z długu odsetek. Umowa ta będzie zawarta w formie pisemnej na podstawie art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej zwanej Kodeksem cywilnym - "zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje". W przypadku nieodpłatnego zwolnienia z długu, do formy umowy należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego o darowiźnie (art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego). W ocenie Wnioskodawcy, gdy zwolnienie z długu przyjmuje postać darowizny, darowizna wywrze skutek, stosownie do art. 890 § 1 zdanie 2, choćby oświadczenie darczyńcy nie zostało złożone w formie aktu notarialnego. Zdaniem Wnioskodawcy zwolnienie z długu jako czynność rozporządzająca może być dokonane pod tytułem darmym. W tym wypadku przyjmuje ona postać darowizny. Darowizną jest też zwolnienie z długu. Przedmiotem darowizny mogą być również prawa majątkowe, a takim prawem majątkowym jest zwolnienie z długu.

Zgodnie z komentarzem do ustawy o podatku od spadków i darowizn autorstwa Grzegorza Borkowskiego, "przedmiot darowizny mogą stanowić pieniądze, nieruchomości, rzeczy ruchome, a także zbywalne prawa majątkowe (np. użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, prawa wynikające z autorstwa, patentów, wynalazku, prawa nabyte w drodze spadku). Darowizną jest również przelew wierzytelności oraz zwolnienie z długu, a także przejęcie długu".

Wnioskodawca w związku z faktem, że umowa zwolnienia z długu przyjmująca postać darowizny będzie przekraczać kwotę 9.637 zł, zgłosi w terminie sześciu miesięcy wszystkie umowy do właściwego urzędu skarbowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn w sytuacji otrzymania przysporzenia majątkowego na podstawie podpisanej z ojcem umowy o zwolnienie z długu przyjmującej postać darowizny, jeżeli złoży do Urzędu Skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) - dalej zwanej "u.p.s.d."...

Stanowisko Wnioskodawcy

W ocenie Wnioskodawcy, darowizna której przedmiotem jest zwolnienie z długu wynikającego z umów pożyczek nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn po stronie nabywcy.

Zdaniem Wnioskodawcy, będzie on korzystał ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, gdyż zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., uzyska, przez zawarcie umowy o zwolnienie z długu będącej darowizną, przysporzenie od swojego ojca, a jednocześnie dopełni obowiązku terminowego zgłoszenia tej umowy do urzędu skarbowego.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż do opisanego wyżej zdarzenia przyszłego nie będzie miał zastosowania art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., gdyż przedmiotem darowizny nie są środki pieniężne, a substrat pieniądza polegający na umorzeniu zobowiązania wynikającego z umów pożyczek.

Stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji wydanej w dniu 16 lipca 2009 r. Nr IPPB2/436-137/09-2/AF stwierdził, iż stanowisko wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.p.s.d., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, iż w przedmiotowej sprawie nie będzie miała miejsca darowizna ze strony ojca na rzecz Wnioskodawcy. Między stronami istnieje bowiem stosunek prawny wynikający z zawartych wcześniej umów pożyczek. A zatem zwolnienie z długu nie może stanowić darowizny, ponieważ darowizna jest odrębną czynnością uregulowaną w Kodeksie cywilnym.

Reasumując, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, iż czynność przedstawiona we wniosku nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W związku z powyższym do przedstawionego zdarzenia przyszłego nie będzie miało zastosowania zwolnienie określone w art. 4a u.p.s.d.

Minister Finansów po dokonaniu analizy akt sprawy stwierdza, co następuje.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż wnioskodawca wraz z ojcem (pożyczkodawcą) zamierza zawrzeć umowę nieodpłatnego zwolnienia z długu pożyczkobiorcy, powstałego w związku z zawarciem umów pożyczek w latach 2005-2006. Umowa ta, zgodnie z wolą stron przyjmie postać darowizny.

Instytucja zwolnienia z długu, która została uregulowana w części ogólnej zobowiązań, art. 508 Kodeksu cywilnego, nie stanowi typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem.

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i n. Kodeksu cywilnego.

Zaznaczyć przy tym należy, że nie każde nieodpłatne zwolnienie z długu będzie dokonane na podstawie umowy darowizny. Zakwalifikowanie czynności nieodpłatnego zwolnienia z długu do konkretnego rodzaju umowy zależy od szczegółowego stanu faktycznego i postanowień tej umowy. Może być ono bowiem uzależnione od spełnienia określonych przesłanek lub stanowić część szerszego porozumienia lub ugody.

W związku z powyższym, nie można się zgodzić z twierdzeniem Dyrektora Izby Skarbowej, iż każde zwolnienie z długu nie stanowi darowizny i nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn oraz, że do przedstawionego zdarzenia przyszłego nie będzie miało zastosowania zwolnienie określone w art. 4a u.p.s.d.

Podatkowi od spadków i darowizn, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., podlega nabycie przez osoby fizyczne rzeczy lub praw majątkowych tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy. Podatnikiem podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem darowizny jest obdarowany.

Obdarowany może skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a u.p.s.d., jeżeli darczyńcą jest jego małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha oraz zgłosi nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez darczyńcę w formie aktu notarialnego, albo od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia (art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.). W przypadku, gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, w celu zastosowania powyższego zwolnienia, podatnik jest również zobowiązany do udokumentowania otrzymania tych środków dowodem przekazania jego na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo - kredytową lub przekazem pocztowym (art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d.).

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę zdarzenia przyszłego wynika, iż ojciec Wnioskodawcy zamierza nieodpłatnie zwolnić go z długu. Przyczyną prawną tego zwolnienia ma być umowa darowizny, w wyniku której Wnioskodawca zostanie zwolniony z obowiązku zwrotu przekazanych mu kwot pieniężnych tytułem pożyczki wraz z odsetkami. Umowa darowizny nie będzie sporządzona w formie aktu notarialnego. Obdarowany nie będzie zobowiązany do spełnienia jakiegokolwiek innego świadczenia. Wnioskodawca w związku z faktem, że umowa zwolnienia z długu przyjmująca postać darowizny będzie przekraczać kwotę 9.637 zł, zgłosi w terminie sześciu miesięcy wszystkie umowy do właściwego urzędu skarbowego.

Należy zgodzić się z Wnioskodawcą, iż przedmiotem takiej umowy darowizny nie są środki pieniężne, lecz prawo majątkowe darczyńcy do żądania zwrotu pożyczonych środków pieniężnych w latach 2005 - 2006 wraz z odsetkami. Zawarcie przedmiotowej umowy darowizny odniesie skutek w postaci zwolnienia Wnioskodawcy z długu zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego.

Sumując powyższe należy stwierdzić, iż przedstawione w zdarzeniu przyszłym nabycie prawa majątkowego tytułem darowizny, której wynikiem jest zwolnienie z długu obdarowanego, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jeżeli podatnik spełni warunki określone w art. 4a ust. 1 u.p.s.d., będzie zwolniony z obowiązku zapłaty tego podatku.

Z powyższych względów należało uznać stanowisko Wnioskodawcy zawarte we wniosku z dnia 15 kwietnia 2009 r. za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej z dnia 15 kwietnia 2009 r. i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienionej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od daty doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Minister Finansów, ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.