PI/005-1821/04/CIP/01 - Czy otrzymanie należności z tytułu kary umownej jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Pismo z dnia 18 października 2004 r. Izba Skarbowa w Gdańsku PI/005-1821/04/CIP/01 Czy otrzymanie należności z tytułu kary umownej jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Stan faktyczny w sprawie:
Podatnik wyjaśnia, iż realizuje transakcje z kontrahentami na podstawie zawartych umów, które w celu zapewnienia właściwego i terminowego wykonania zobowiązania zawierają klauzulę, zgodnie z którą kontrahent zobowiązuje się do zapłaty określonej sumy pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Ocena prawna stanu faktycznego:
Stosownie do treści art. 483 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93), można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Zatem zapłata kary umownej jest świadczeniem dodatkowym, wypłacanym przez zobowiązanego do określonego świadczenia w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), podlegają:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług,
eksport towarów,
import towarów,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
świadczenie usług, zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Zatem definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawa towarów" i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług wszelkich transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, przy czym do uznania czynności za usługę, konieczne jest istnienie odbiorcy usługi - beneficjenta danej czynności.
Mając na uwadze powyższe, aby ustalić zasady opodatkowania wypłaty kary umownej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy wypłata ta skutkuje uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.
Jeśli odpowiedź jest przecząca, wypłata kary umownej nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Opodatkowaniu podlegają bowiem tylko te czynności, które przyczyniają się bezpośrednio do uzyskania korzyści przez wypłacającego.
W przedmiotowym stanie faktycznym, gdy kontrahent podatnika wypłaca karę umowną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z zawartej umowy, nie można stwierdzić, iż ponosi on z tego tytułu jakąkolwiek korzyść. Wypłata kary umownej nie wiąże się również z zobowiązaniem podatnika do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.
Zatem otrzymanie przez podatnika należności z tytułu kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z zawartej umowy nie można uznać za świadczenie usługi, i jako nie objęte hipotezami norm zawartych w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.