PI/005-1720/04/CIP/01 - W jaki sposób należy dokumentować naliczone kary umowne?

Stan faktyczny w sprawie:

Podatnik obłożył wykonawcę karami umownymi za nieterminową realizację przedmiotu zamówienia.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Stosownie do treści art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (art. 7 ust. 1 ww. ustawy), natomiast przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, (art. 8 ust. 1 ww. ustawy).

Stwierdzić zatem należy, iż opodatkowaniu będą podlegały takie czynności, w których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument usługi, co oznacza iż zaniechanie lub tolerowanie czynności lub stanów podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy w ramach odpłatnej umowy zobowiązaniowej jedna ze stron jest bezpośrednim beneficjentem zobowiązania. Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

W tej sytuacji zapłata kary (poprzez zmniejszenie otrzymanego wynagrodzenia) za nienależytą realizację umowy nie wiąże się ze zobowiązaniem Podatnika do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, nie przynosi również korzyści Podatnikowi. Zatem kara umowna stanowić będzie jednostronny ekwiwalent pieniężny za wyrządzoną podatnikowi szkodę, na którą składa się strata w postaci uszczerbku pomniejszającego majątek oraz utracony zysk jaki osiągnąłby, gdyby do szkody nie doszło.

Zatem przedmiotowe odszkodowanie nie będzie stanowić opłaty za świadczenie usługi, określonej w art. 8 ww. ustawy i nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dokumentem potwierdzającym otrzymanie kary umownej będzie nota księgowa.

Zaznaczyć również należy, iż sposób rozliczenia przedmiotowej kary pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą pozostaje bez wpływu na wartość świadczonej usługi.

Podstawą opodatkowania zgodnie z art. 29 ust. 1 ww. ustawy jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę podatku. Zatem kwota należna z tytułu sprzedaży wynika z zawartej między stronami umowy o wykonaniu usługi. Kwota ta nie obejmuje w rozliczeniu kary umownej. Zatem wynagrodzenie z tytułu wykonanej usług (podstawa opodatkowania) nie ulega zmniejszeniu z powodu naliczenia usługodawcy kary umownej.