PG5.054.2.2018 - Wpływ split payment na płynność finansową podatników.

W związku z interpelacją nr 20100 Pana Posła Wojciecha Murdzek w sprawie wzrostu niewypłacalności przedsiębiorstw o 19%, przekazuję poniższe wyjaśnienia.

Na wstępie uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej do ministra właściwego do spraw gospodarki należą m.in. sprawy kształtowania warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej oraz sprawy podejmowania działań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki.

Zatem zadanie przygotowywania i realizowania programów wspierania przedsiębiorców, w tym zapobiegania ich upadłości, należy do ministra właściwego do spraw gospodarki, a nie ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Pragnę również poinformować, że dnia 22 lipca 2014 r. Rady Ministrów uchwaliła, opracowany przez resort gospodarki, program rozwoju pn. Polityka Nowej Szansy. Głównym celem programu jest przeciwdziałanie upadłości i ułatwianie ponownego rozpoczęcia działalności. Cel ten jest realizowany poprzez następujące działania kierunkowe:

1. Zapobieganie sytuacjom kryzysowym przedsiębiorstw (systemy wczesnego ostrzegania),

2. Ograniczanie ryzyka likwidacji przedsiębiorstw (pozasądowe i sądowe formy naprawy i restrukturyzacji),

3. Sprawne przeprowadzenie likwidacji przedsiębiorstw (sądowe formy restrukturyzacji i likwidacji),

4. Wsparcie ponownego podejmowania działalności gospodarczej - tzw. nowy start.

Minister właściwy ds. gospodarki jako organ odpowiedzialny za koordynację i monitorowanie postępów realizacji podejmowanych działań, corocznie dokonuje oceny wdrażania Polityki Nowej Szansy - przeprowadzając stosowne konsultacje z instytucjami wdrażającymi i odpowiedzialnymi za realizację poszczególnych inicjatyw. Przygotowane roczne raporty z wdrażania Polityki Nowej Szansy, przedkładane są Radzie Ministrów.

Ponadto, mając na względzie temat interpelacji pragnę poinformować, że znacząca część działań prowadzonych przez Ministerstwo Finansów (głównie Krajową Administrację Skarbową) ma na celu skuteczną walkę z przestępczością gospodarczą i oszustwami podatkowymi, a przez to ochronę legalnego biznesu i wsparcie uczciwych podatników. Jednym z takich narzędzi mających zapewnić większe bezpieczeństwo podatkowe, ale też pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji, jest tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment), zwany dalej MPP.

Odnosząc się do stwierdzenia Pana Posła, iż "w całym 2018 r. spodziewany jest dalszy wzrost liczby niewypłacalności spowodowany - z punktu widzenia przedsiębiorcy - brakiem poprawy na rynku pracy i dalszą presją na wzrost wynagrodzeń, jak również ogromnym ryzykiem, jakie za sobą niesie wejście 1 lipca br. przepisów wymuszających tzw. podzieloną płatność "split payment"." należy wyjaśnić, iż takie stwierdzenie dotyczące mechanizmu podzielonej płatności nie jest uprawnione. MPP polega na tym, że nabywca towarów dokonując płatności dostawcy towarów lub usług będzie mógł dobrowolnie posłużyć się tym mechanizmem, obok innych, stosowanych dotychczasowo form rozliczeń. Decyzja o zapłacie w MPP będzie każdorazowo suwerenną decyzją nabywcy.

Nabywca w celu posłużenia się MPP wypełni specjalny komunikat przelewu i zadysponowana kwota zostanie rozdzielona automatycznie na kwotę netto, która zostanie przekazana na rachunek rozliczeniowy dostawcy oraz na kwotę VAT, która trafi na rachunek VAT dostawcy.

Z punktu widzenia płynności podatników istotne jest, że środki zgromadzone na rachunku VAT nie będą zamrożone. Wprawdzie dostęp do tych środków będzie ograniczony, nie mniej jednak będzie możliwe wykorzystanie tych środków, a mianowicie podatnik będzie mógł regulować z tego rachunku kwotę zobowiązania podatkowego VAT wobec urzędu skarbowego oraz będzie mógł swobodnie płacić kwotę VAT swoim dostawcom w ramach MPP, ewentualnie, w sytuacji nagromadzenia środków na rachunku VAT, będzie mógł wnioskować o uwolnienie tych środków na swój rachunek rozliczeniowy lub rachunek prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Środki pieniężne z rachunku VAT będą mogły być obracane między podatnikami wielokrotnie, bez żadnych ograniczeń czasowych ani kwotowych. Jedynym warunkiem jest, by były to przepływy pomiędzy rachunkami VAT. Podatnik, który otrzyma od swojego nabywcy kwotę podatku na rachunek VAT, będzie mógł natychmiast z tych środków wpłacić kwotę VAT na rachunek VAT swojego dostawcy. Takie rozwiązanie zapewnia minimalizację negatywnego wpływu wprowadzonego rozwiązania na płynność finansową podatników.

Pamiętać należy również o tym, że MPP będzie oddziaływał na płynność finansową podatników w różnym stopniu i w różny sposób. To znaczy, istnieje grupa podatników, którym MPP płynność finansową w pewnym zakresie pogorszy, istnieje również grupa podatników, dla których rozwiązanie to pozostanie bez wpływu na płynność finansową, a niektórym podatnikom wręcz ją poprawi, z uwagi na możliwość uzyskania zwrotu nadwyżki VAT naliczonego na rachunek VAT w terminie 25 dni. Jest to ważny aspekt wpływający na poprawę płynności finansowej (chodzi o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, wykazywanej w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K). Dodatkowo istotne jest, że termin ten nie może być przedłużony przez naczelnika urzędu skarbowego. Przedstawiona możliwość stanowi istotną różnicę wobec podstawowego 60 dniowego terminu zwrotu na rachunek rozliczeniowy, gdyż podatnik otrzymujący zwrot różnicy podatku na rachunek VAT w terminie 25 dni, ma możliwość szybszego dysponowania środkami, na cele przewidziane w ww. ustawie, np. natychmiastowej zapłaty VAT swoim dostawcom za pomocą MPP. Ponadto, w przypadku regulowania zobowiązania VAT z rachunku VAT, podatnicy będą mogli skorzystać z rabatu za wcześniejszą zapłatę VAT wyliczonego wg wskazanego w ustawie o VAT wzoru.

Sposób w jaki MPP będzie oddziaływał na płynność finansową jest bardzo złożonym zagadnieniem o indywidualnym charakterze i zależy od wielu czynników, w tym od struktury dokonywanych transakcji, stawek VAT przy zakupach oraz sprzedaży, struktury płatności, sposobów dokonywania płatności, rodzajów kontrahentów, czy wreszcie stosowania zwolnienia z VAT, np. z uwagi na poziom obrotów.

Uwzględniając powyższe, trudno podzielić pogląd Pana Posła, że z punktu widzenia tematyki interpelacji wprowadzenie split payment wiąże się z "ogromnym ryzykiem". Należy w tym miejscu wspomnieć, że w procesie legislacyjnym projekt omawianych zmian spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony podatników i został on generalnie pozytywnie przez nich odebrany.

Odpowiadając na pytanie "Jakie czynności zmierza podjąć Ministerstwo Finansów w celu popularyzacji edukacji finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii oszczędności wśród Polaków?" uprzejmie wyjaśniam:

Ministerstwo Finansów dostrzega potrzebę popularyzacji edukacji finansowej wśród Polaków, w tym kwestii oszczędności, i podejmuje szereg działań w tym celu.

Systematycznie realizuje kampanie o charakterze promocyjno-edukacyjnym, których celem jest edukowanie społeczeństwa z zakresu finansów oraz informowanie podatników o zmianach w obowiązującym prawie. Kampanie ministerstwa realizowane są cyklicznie lub w miarę potrzeby w odpowiedzi na zmieniającą się sytuację ekonomiczną i prawną w zakresie finansów. Ministerstwo uczestniczy również, jako partner, w działaniach innych instytucji zaufania publicznego, prowadzi także działania stałe, wydaje materiały informacyjne dla podatników, prowadzi aktywną komunikację i edukację za pośrednictwem mediów elektronicznych.

Ponadto ministerstwo zaproponowało uzupełnienie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły II stopnia o zagadnienia związane z właściwością rzeczową ministerstwa i rynkiem finansowym. Aby uczniowie mogli podejmować świadome decyzje finansowe w dorosłym życiu powinni posiadać wiedzę dotyczącą instytucji działających na rynku finansowym i znać zasady bezpiecznego korzystania z usług finansowych przez poznanie mechanizmów oraz zjawisk występujących na rynku finansowym. Zaproponowane zagadnienia dotyczyły też praw konsumenta i umiejętności zarządzania finansami osobistymi. Propozycja zagadnień zgłoszona przez Ministerstwo Finansów została opracowana w ramach Zespołu roboczego ds. działań edukacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego powołanego w ramach Rady Rozwoju Rynku Finansowego. Zadaniem Zespołu jest wypracowanie rozwiązań przyczyniających się do zwiększenia świadomości społecznej w zakresie rynku finansowego, ale także budowanie zaufania wobec poszczególnych segmentów tego rynku w Polsce. W skład Zespołu wchodzą instytucje funkcjonujące w ww. sektorach rynku finansowego w Polsce, m.in. Narodowy Bank Polski, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Związek Maklerów i Doradców, Związek Banków Polskich oraz Warszawski Instytut Bankowości, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, CFA Society Poland, Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego, Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, Polska Izba Ubezpieczeń, Biuro Rzecznika Finansowego, Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy, Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami, Polska Izba Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Giełda Papierów Wartościowych, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.

Działania edukacyjne prowadzone przez poszczególnych Członków Zespołu mają również wpływ na propagowanie wiedzy na temat finansów m.in. w szkołach podstawowych oraz ponadpodstawowych, uzupełniając tym samym obecnie realizowaną podstawę programową. Celem podjętych prac przez Zespół jest wypracowanie i realizacja takich działań edukacyjnych w obszarze rynku finansowego, które pomogą konsumentom w kontakcie z profesjonalnymi podmiotami rynku usług finansowych oraz będą miały długofalowy wpływ na budowanie świadomości podejmowania decyzji na rynku finansowym w każdym aspekcie poszczególnych sektorów tego rynku. Dotychczasowe prace Zespołu ukierunkowane zostały, poza ww. zadaniem, na dokonanie analizy realizowanych przez Członków projektów.

Ponadto, długofalowym celem Ministerstwa Finansów jako emitenta obligacji oszczędnościowych jest budowanie skłonności do oszczędzania, zachęcanie do pomnażania środków poprzez obligacje skarbowe i w pewnym stopniu zwiększenie udziału nabywców detalicznych w finansowaniu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz dywersyfikację bazy inwestorów.

Oferta obligacji przeznaczonych dla inwestorów indywidualnych jest różnorodna pod względem długości życia, zasad oprocentowania i wypłaty odsetek. Dzięki temu każdy może wybrać produkt dopasowany do własnych preferencji i zapotrzebowania. W stałej ofercie znajdują się obligacje o oprocentowaniu stałym, zmiennym oraz indeksowanym do inflacji. Te ostatnie, jako jedyny produkt na rynku, oferują rzeczywistą ochronę wartości nabywczej ulokowanych środków. Skarbowe obligacje oszczędnościowe dają gwarancję zwrotu zainwestowanego kapitału, oferują zysk oraz zapewniają elastyczność w dostępie do zgromadzonych oszczędności. Skarbowe obligacje oszczędnościowe są sprzedawane za pośrednictwem agenta emisji, którym jest PKO Bank Polski S.A w sieci ponad 1000 placówek w całym kraju, Internetu, konta "Inteligo" oraz telefonu. Agent emisji realizuje również czynności związane z prowadzeniem działań marketingowych obligacji oraz kampanie informacyjno-promocyjne, których zadaniem jest rozpowszechnienie informacji i promowanie obligacji skarbowych.

Na przestrzeni ostatnich dwóch lat (od października 2016 r.) oferta obligacji uległa rozszerzeniu o nowe produkty oszczędnościowe. Wprowadzone do sprzedaży zostały 6- i 12-letnie obligacje rodzinne dedykowane osobom otrzymujących świadczenie w ramach programu "Rodzina 500 plus", które chcą oszczędzać na przyszłe potrzeby swoich dzieci. W październiku 2017 r. wprowadzono do sprzedaży kolejny nowy produkt - 3-miesieczne obligacje o oprocentowaniu stałym, skierowany do osób skłonnych angażować kapitał wyłącznie na krótki czas.

Rekordowe wyniki sprzedaży pokazują, że skarbowe obligacje oszczędnościowe zyskują na popularności. W 2017 r. Skarb Państwa sprzedał obligacje oszczędnościowe o łącznej wartości 6,86 mld zł. To najlepszy wynik na przestrzeni ostatniej dekady. Średnia miesięczna sprzedaż w ubiegłym roku to 571 mln zł, co oznacza wzrost o blisko 50% w porównaniu z 2016 r. i ponad dwukrotny wzrost (213%) w porównaniu z 2015 r.