PG3.025.1.2024 - Odpowiedź na pismo ws. nakładania kar pieniężnych przez samorządowe organy rejestrujące pojazdy

Szanowna Pani Dyrektor,

Odpowiadając na pismo z 29 grudnia 2023 r. 1 dotyczące wyrażenia opinii w przedmiocie nakładania kar pieniężnych przez samorządowe organy rejestrujące pojazdy w związku z późn. zm. ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Prd) 2 , wchodzącymi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r., przedstawiam poniższe stanowisko.

W obecnym stanie prawnym, tj. od 1 stycznia 2024 r. - na mocy art. 2 pkt 9 i art. 26 pkt 8 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości 3 - przepis art. 140mb ustawy Prd stanowi:

1. "Kto będąc właścicielem pojazdu obowiązanym do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie, o którym mowa w art. 73aa ust. 1, nie złoży tego wniosku w terminie, podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł.

2. Kto będąc właścicielem pojazdu obowiązanym do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie, o którym mowa w art. 73aa ust. 3, nie złoży tego wniosku w terminie, podlega karze pieniężnej w wysokości 1000 zł.

3. Kto będąc właścicielem pojazdu obowiązanym do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu pomimo wezwania nie uzupełnia braków złożonego wniosku w wyznaczonym terminie, podlega karze pieniężnej, o której mowa odpowiednio w ust. 1 albo 2.

4. Kary pieniężnej, o której mowa w ust. 3, nie nakłada się, jeżeli termin na uzupełnienie braków złożonego wniosku o rejestrację pojazdu upływa odpowiednio przed upływem terminu, o którym mowa w art. 73aa ust. 1 albo 3.

5. W przypadku niezłożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie 180 dni od dnia, o którym mowa odpowiednio wart. 73aa ust. 1 albo 2, karę pieniężną, o której mowa:

6. Kto będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o zbyciu pojazdu w terminie, podlega karze pieniężnej w wysokości 250 zł.

7. Kary pieniężne współwłaściciele pojazdu ponoszą solidarnie.'¹

W świetle tych regulacji, karze pieniężnej podlega niezłożenie w określonym terminie wniosku o rejestrację pojazdu oraz niezawiadomienie starosty, w określonym terminie, o zbyciu pojazdu.

W okresie od 1 czerwca do 31 grudnia 2023 r. przepis art. 140mb Prd. obowiązywał w następującym brzmieniu:

"Kto:

- podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł."

W świetle ww. przepisu karze pieniężnej podlegało nierejestrowanie pojazdu na terytorium RP oraz niezawiadomienie starosty - wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisu prawa o nabyciu lub zbyciu pojazdu.

W związku z późn. zm. w przepisach ustawy Prd w zakresie obowiązków właścicieli pojazdów, niedopełnienie których jest sankcjonowane karami pieniężnymi przewidziane zostały przepisy przejściowe. Zgodnie z art. 14 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości, w przypadku gdy pojazd został:

- przed dniem 1 stycznia 2024 r., do spraw związanych z rejestracją oraz zawiadamianiem o zbyciu albo nabyciu pojazdu stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2, tj. ustawy -Prd, w brzmieniu dotychczasowym."

Natomiast art. 16 ww. ustawy stanowi, że: "Do postępowań w sprawach nakładania kar pieniężnych, o których mowa w art. 140mb ustawy zmienianej w art. 2 Prd., wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2024 r., stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym."

Odnosząc się do odmiennych interpretacji powyższych przepisów, ujętych w Państwa wystąpieniu, należy zaznaczyć, że ustawodawca nie definiuje pojęcia "sprawa administracyjna". Do zakresu tego pojęcia można zaliczyć sprawę administracyjną materialną w ujęciu abstrakcyjnym (istniejącą przed formalnym wszczęciem postępowania) oraz sprawę administracyjną materialną w ujęciu konkretnym (istniejącą w ramach toczącej się procedury administracyjnej). Zaistnienie indywidualnej sprawy administracyjnej następuje, jeszcze przed wszczęciem formalnej procedury. Dopiero w momencie wszczęcia postępowania sprawa administracyjna nabiera charakteru konkretnego i staje się przedmiotem rozstrzygnięcia. Między abstrakcyjnym a konkretnym ujęciem sprawy administracyjnej istnieje ścisły związek. Z chwilą przekształcenia się sprawy administracyjnej "abstrakcyjnej" w sprawę "konkretną" dochodzi do zamiany stosunku materialnoprawnego w stosunek procesowy. Jak słusznie zauważa A. Krasiczyńska-Knuter: 4 "stosunki materialne istnieją już wcześniej i sprawa w znaczeniu materialnym także już istnieje, natomiast po wszczęciu postępowania sprawa "materializuje się" i staje się przedmiotem postępowania".

Wówczas sprawa w rozumieniu abstrakcyjnym nabiera charakteru konkretnego - staje się przedmiotem postępowania administracyjnego. Podlega zatem rozpoznaniu na drodze prawnie regulowanego procesu kończącego się wydaniem aktu jurysdykcji. Organ orzekający podejmuje działania, które mają na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Tym samym dochodzi do autorytatywnej konkretyzacji uprawnień bądź obowiązków w formie decyzji administracyjnej.

Innymi słowy, w przypadku kiedy nabycie pojazdu nastąpiło 20 grudnia 2023 r" zdarzenie to powoduje zaistnienie indywidualnej sprawy administracyjnej jeszcze przed wszczęciem formalnej procedury polegającej na dokonaniu rejestracji pojazdu, natomiast procedura formalna zostanie wszczęta na podstawie wniosku złożonego przez nabywcę.

Mając na uwadze powyższe rozważania nie można utożsamiać spraw związanych z rejestracją oraz zawiadomieniem o zbyciu albo nabyciu pojazdu (o których mowa w art. 14 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości) z prowadzeniem postępowania o nałożenie kar pieniężnych. W przypadku bowiem spraw związanych z rejestracją oraz zawiadomieniem o zbyciu/nabyciu pojazdu merytorycznym jej zakończeniem jest zarejestrowanie pojazdu przez właściwy organ i wydaniu stosownego dokumentu potwierdzającego ten stan rzeczy. Natomiast sprawy związane z nałożeniem kary pieniężnej mają charakter sankcyjny i wszczynane są, gdy podmioty wbrew ciążącym na nich obowiązkom nie realizują norm prawa administracyjnego. Sankcja administracyjna wynika bezpośrednio z przepisów prawa administracyjnego i jest dolegliwością (określoną w normie sankcjonującej) za naruszenie normy (sankcjonowanej) tego prawa. 5

Podsumowując analizę omawianych przepisów uprawnione wydaje się stwierdzenie, że od 1 stycznia 2024 r., nałożenie kary pieniężnej za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia starosty o nabyciu pojazdu mogłoby nastąpić jedynie w sytuacji, gdy okoliczności wskazane w art. 140mb pkt 2 Prd. w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2024 r. jako przesłanki nałożenia kary pieniężnej, zaistniały przed tą datą oraz zostało wszczęte i niezakończone także przed tą datą, postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej. Wówczas nałożenie kary pieniężnej następowałoby - stosownie do art. 16 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości - na podstawie przepisów ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2024 r.