PElp-021-05/759/03 łk - Odpowiedzialność za eksploatację instalacji lub urządzeń na terenie portów.

W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 28. stycznia 2003 r. uprzejmie informuje:

Odpowiedź na pytanie 1

W świetle art. 138 ust. 1 i art. 139 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) odpowiedzialność za eksploatację instalacji lub urządzeń zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska na terenach portów może być przeniesiona na inny podmiot niż ich właściciel w drodze umowy, jedynie w przypadku gdy eksploatacja tych instalacji lub urządzeń nie jest związana bezpośrednio z eksploatacją portu. Ponieważ ustawa nie zawiera legalnej definicji pojęcia "eksploatacja portu", powinno być ono rozumiane zgodnie ze znaczeniem potocznym. Wydaje się, iż w przypadku portów morskich pojęcie to z reguły będzie obejmowało instalacje i urządzenia określane jako infrastruktura portowa na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 44 z późn. zm.). Jeżeli natomiast eksploatacja instalacji lub urządzenia jest związana z eksploatacją portu, bezwzględną odpowiedzialność za przestrzeganie wymagań ochrony środowiska, w związku z taką eksploatacją, ponosi zarządzający portem. Wynika to jednoznacznie z wyłączenia zasad określonych w art. 138 ust. 1 w stosunku do eksploatacji portów oraz określenia jednostki odpowiedzialnej w tym zakresie w art. 139 ustawy.

W przypadkach, gdy odpowiedzialność za właściwą eksploatację instalacji i urządzeń może być przeniesiona, ustawa nie wprowadza ograniczeń co do sposobu kształtowania stosunków zobowiązaniowych przez strony (patrz pojęcie tytułu prawnego - art. 3 pkt. 41 ustawy). W pewnych przypadkach jedynie ustawa wprowadza obowiązek zachowania szczególnej formy czynności prawnej (patrz art. 138 ust. 2).

Odpowiedź na pytanie 2

Tak, ale tylko w zakresie określonym w odpowiedzi na pytanie 1.

Jak wskazano w odpowiedzi na pytanie 1. opisane wyżej ograniczenia dotyczące możliwości przenoszenia odpowiedzialności na inne podmioty niż zarządzające portem morskim w trybie art. 138 ustawy - Prawo ochrony środowiska w związku z art. 139 tej ustawy dotyczą zasadniczo wyłącznie infrastruktury portowej.

W przypadku, gdy skutkiem aktu prawnego ma być przeniesienie własności, przepisy dotyczące ochrony środowiska nie wprowadzają żadnych szczególnych wymagań co do formy czynności prawnej. Regulacje art. 138 ustawy - Prawo ochrony środowiska dotyczą sytuacji przeniesienia odpowiedzialności na podmiot inny niż właściciel.

Zastosowanie w tym przypadku znajdą przepisy ogólne prawa cywilnego w zakresie przeniesienia własności.

Odpowiedź na pytanie 3

Podmiotem, w stosunku do którego wydawane są pozwolenia emisyjne, powinien być podmiot odpowiedzialny za właściwą eksploatację instalacji, zgodnie z zasadami określonymi w odpowiedzi na pytanie 1.

Odpowiedź na pytanie 4

Podmiotem zobowiązanym do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska na podstawie art. 284 ustawy - Prawo ochrony środowiska jest podmiot odpowiedzialny za eksploatację instalacji i urządzeń zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska. W przypadku portów morskich zagadnienia te zostały omówione szczegółowo w odpowiedzi na pytanie 1. Dodatkowo szczególne zasady określania podmiotu odpowiedzialnego za korzystanie ze środowiska objętego pozwoleniem oraz za składowanie odpadów określa art. 279 ustawy.

Odpowiedź na pytanie 5

Jak wskazano w odpowiedzi na pytanie 1, jeżeli eksploatacja instalacji i urządzeń położonych na terenie portu nie jest związana z eksploatacja tego portu zasady odpowiedzialności za spełnienie wymagań ochrony środowiska w związku z tą eksploatacją normuje art. 138 ustawy - Prawo ochrony środowiska. Nie znajduje do nich zastosowania art. 139 ustawy w zakresie odpowiedzialności zarządzającego portem.

Odpowiedź na pytanie 6

Zakres odpowiedzialności zarządzającego portem oraz innych podmiotów został wyczerpująco opisany w odpowiedzi na pytanie 1. Wskazane zasady znajdą zastosowanie także do oczyszczalni i spalarni odpadów.

Odpowiedź na pytanie 7

Zgodnie z zasadami wskazanymi w odpowiedzi na pytanie 1, jeżeli oczyszczalnia ścieków położona na terenie portu jest związana bezpośrednio z jego funkcjonowaniem, podmiotem zobligowanym do uzyskania pozwolenia jest zarządzający portem. Wynika to z zasad określonych w art. 139 ustawy - Prawo ochrony środowiska, w powiązaniu z art. 184 ustawy i art. 122 ust. 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.).

Odpowiedź na pytanie 8

Opisane w odpowiedzi na pytanie 1 zasady odpowiedzialności podmiotów za spełnianie wymagań ochrony środowiska na terenach portów dotyczą także obowiązków związanych z zapobieganiem poważnym awariom przemysłowym (m.in. obowiązki dokonania odpowiednich zgłoszeń i uzgodnień w zakresie wymaganym tytułem IV działem II rozdziałem 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska).

Wskazane wyżej zasady ponoszenia odpowiedzialności przez zarządzającego portem za spełnianie wymagań ochrony środowiska przy eksploatacji instalacji i urządzeń na terenie portu, związanych z jego funkcjonowaniem, mogą znaleźć odzwierciedlenie w umowach cywilnoprawnych zawieranych przez zarządzającego portem z poszczególnymi podmiotami prowadzącymi działalność na terenie portu. Umowy te, kształtujące stosunki pomiędzy ich stronami, nie mają wpływu na zakres odpowiedzialności administracyjnej zarządzającego portem (art. 139 ustawy - Prawo ochrony środowiska). Mogą jednak stanowić podstawę odpowiedzialności cywilnej (in contracto) poszczególnych podmiotów względem zarządcy portu, w przypadku konieczności poniesienia przez niego odpowiedzialności administracyjnej za niespełnienie określonych wymagań w ramach eksploatacji poszczególnych instalacji lub urządzeń.