PD3/415/02/04 - Opodatkowanie wynagrodzenia kuratorów za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Opodatkowanie odszkodowań z tytułu utraconego zarobku świadków. Opodatkowanie diet i zwrotu kosztów za używanie samochodu prywatnego biegłego sądowego.

Pytanie podatnika dotyczy:

- naliczania podatku dochodowego od ryczałtów za przeprowadzenie wywiadu i innych czynności wypłacanych kuratorom społecznym i zawodowym,

- odszkodowań z tytułu utraconego zarobku wypłacanych dla świadków wzywanych przez Sąd w sprawach,

- opodatkowania diet i zwrotu kosztów poniesionych za używanie samochodu prywatnego (wypłata zgodnie ze stawką za 1 km) wypłacane biegłym w Sądzie.

W nawiązaniu do pisma z dnia 12 stycznia 2004 r. (data wpływu), w sprawie udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego - Naczelnik Urzędu Skarbowego w Elblągu działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.), stwierdza co następuje;

Wniesione zapytania dotyczą:

- naliczania podatku dochodowego od ryczałtów za przeprowadzenie wywiadu i innych czynności, wypłacanych kuratorom społecznym i zawodowym,

- odszkodowań z tytułu utraconego zarobku wypłacanych dla świadków wzywanych przez Sąd w sprawach,

- opodatkowania diet i zwrotu kosztów poniesionych za używanie samochodu prywatnego (wypłata zgodnie ze stawką za 1 km) wypłacane biegłym w Sądzie.

1. Zgodnie z art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., za przychody z działalności wykonywanej osobiście, uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) kuratorzy sądowi wykonują swoje obowiązki zawodowo lub społecznie.

Kurator społeczny w związku z pełnieniem swojej funkcji otrzymuje:

- na podstawie art. 90 w/w ustawy - miesięczny ryczałt stanowiący zwrot ponoszonych kosztów za sprawowany nadzór oraz

- na podstawie art. 91 w/w ustawy - ryczałt za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego i innych czynności wymienionych w tym przepisie. Ryczałt ten jest świadczeniem pieniężnym mającym charakter wynagrodzenia za wykonane przez kuratora czynności.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie w 2004 r. kwoty 2.280,- zł.

W świetle powyższego ze zwolnienia od podatku korzysta ryczałt wypłacany na podstawie art. 90 ustawy o kuratorach sądowych, natomiast ryczałt wypłacany kuratorom społecznym na podstawie art. 91 w/w ustawy, podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kurator zawodowy wykonuje swoje obowiązki służbowe na podstawie mianowania (stosunek pracy - art. 4 ustawy o kuratorach sądowych).

Zgodnie z art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub częściowo odpłatnych.

Stosownie do art. 91 ust. 3 ustawy o kuratorach sądowych, kuratorom zawodowym przysługuje ryczałt za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Ryczałt, o którym mowa w art. 91 w/w ustawy o kuratorach sądowych, w przypadku gdy wypłata dokonywana jest przez pracodawcę stanowi przychód ze stosunku służbowego, o którym mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku gdy przedmiotowy ryczałt jest wypłacany kuratorom zawodowym przez podmiot nie będący pracodawcą - stanowi on przychód z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlega opodatkowaniu wg zasad określonych w art. 41 ust. 1 tej ustawy.

2. Od dnia 1 stycznia 2004 r. zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży służbowej osoby nie będącej pracownikiem do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13.

W ust. 13 ustawodawca określa, że przepis ust. 1 pkt 16 lit. b stosuje się, jeżeli otrzymane świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione (pkt 3) przez organy (urzędy) władzy lub administracji państwowej albo samorządowej oraz jednostki organizacyjne im podległe lub przez nie nadzorowane.

Zatem wypłacane biegłym (wykonującym nałożone na nich obowiązki na podstawie postanowienia o powołaniu biegłego wydanego przez właściwy organ) w Sądzie, świadczenia z tytułu diet i innych należności związanych z podróżą służbową na obszarze kraju (jazdy zamiejscowe), w tym kwoty z tytułu używania samochodu stanowiącego własność pracownika (z zachowaniem warunków określonych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. - Dz. U. Nr 236, poz. 1990), tj. do wysokości określonej w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej, o którym mowa wyżej, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy przytoczonego wyżej przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W roku 2003 od dochodów (przychodów) z tytułu diet i innych należności związanych z podróżą służbową osób niebędących pracownikiem w rozumieniu art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym, rozporządzeniem z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) oraz zwolnienia niektórych grup płatników z obowiązku pobrania podatku (Dz. U. Nr 42, poz. 366), Minister Finansów zaniechał poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.

3. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Na mocy tego przepisu wolne od podatku są odszkodowania z tytułu utraconego zarobku wypłacane świadkom w Sądzie.