PD1/410/27/55229/2004 - Pieniądze uzyskane ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej jako udokumentowane źródło przychodów.

Pytanie podatnika

1) Ile mogę otrzymać środków pieniężnych w formie darowizny od rodziców nie powodujących obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn?

2) Czy pieniądze uzyskane ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej są udokumentowanym źródłem pochodzenia środków na finansowanie wydatku z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego?

3) Czy pieniądze z zaciągniętego kredytu są udokumentowanym źródłem pochodzenia środków na finansowanie wydatku z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego?

Odpowiedź

Ad.1)

Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity Dz. U. Nr 16 z 1997 r. poz. 89 ze zm.):

- art. 9 ust. 1 pkt 1 - opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

- art. 9 ust. 2 - jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych,

- art. 4 ust. 1 pkt 5 - zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nie przekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,

- art. 14 ust. 3 pkt 1 - do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo (bracia, siostry), ojczyma, macochę, teściów.

Ad.2)

Przepis art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) stanowi, że przychodami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym są także przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Z ustępu 3 wymienionego przepisu wynika, że wysokość przychodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nie ujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Oznacza to, że urząd dokonuje porównania wysokości wydatków, jakie podatnik poniósł w ciągu roku podatkowego, do dochodów (przychodów) opodatkowanych bądź zwolnionych z opodatkowania. Mogą to być zasoby zgromadzone w badanym roku lub zasoby, które zgromadził podatnik wcześniej, tj. zgromadzone przed rozpoczęciem danego roku podatkowego.

Wydatkowanie walorów płatniczych pochodzących ze zlikwidowanego wkładu oszczędnościowego przez właściciela książeczki mieszkaniowej stanowić może udokumentowane źródło finansowania wydatków w toku czynności prowadzonych przez organ podatkowy.

Ad.3)

Generalną zasadą postępowania dowodowego w trybie art. 20 ust. 3 ww. ustawy jest to, iż każdy kto z faktów wyprowadza dla siebie konsekwencje prawne, obowiązany jest fakty te udowodnić.

Biorąc pod uwagę ww. regułę dowodzenia, jak też charakter przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdzić należy, iż w przypadku postępowania podatkowego dotyczącego dochodu z nie ujawnionych źródeł przychodu jeżeli urząd stwierdzi, że poniesione wydatki przekraczają zeznany dochód, to obowiązek wykazania źródeł przychodów na ich pokrycie ciąży na podatniku. (por.: wyrok NSA z 11 lutego 1998 r. sygn. I SA/KA 1173/96). Każde wyjaśnienie podatnika jest dowodem w sprawie, ale podlega ocenie organu podatkowego, a wartość dowodowa tych wyjaśnień zależy od tego czy są one prawdopodobne. Bowiem zgodnie z art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy.

Odnosząc się do powyższego środki pieniężne pochodzące z zaciągniętego kredytu są udokumentowanym źródłem pokrycia wydatków, jednak ocenie podlegać będą warunki jego spłaty.