PB5/MC-066-88-1171/05 - Utrata prawa do ulgi mieszkaniowej.

Odpowiadając na pismo z dnia 3 sierpnia 2005 r. dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych, Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, iż aktualne pozostaje wyjaśnienie zawarte w piśmie z dnia 21 listopada 2002 r. Nr PB5/KD-033-346-2638/02, będącym odpowiedzią na wystąpienie z dnia 7 listopada 2002 r. Nr (...).

Ministerstwo Finansów pragnie zauważyć, iż to właśnie na gruncie orzeczeń sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, iż wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, a co za tym idzie, jakakolwiek wykładnia rozszerzająca przepisów dotyczących ww. preferencji podatkowych jest niedopuszczalna.

Podkreślenia wymaga, iż elementem konstrukcyjnym ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r., jest nie tylko prawo podatnika do zmniejszenia podatku dochodowego z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych, ale również obowiązek zwrócenia uprzednio dokonanych odliczeń, w przypadku zaistnienia zdarzeń określonych przez ustawodawcę.

Katalog przedmiotowych zdarzeń zawiera art. 27a ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r. Jednocześnie, z uwagi na postanowienia art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 134, poz. 1509 ze zm.), ww. przepis art. 27a ust. 13 ma także zastosowanie do wymienionych w nim zdarzeń powstałych po dniu 1 stycznia 2002 r.

W konsekwencji, zarówno w obecnym stanie prawnym, jak i obowiązującym w latach 1997-2001, jeżeli podatnik skorzystał z odliczeń od dochodu (przychodu) lub podatku z tytułu wydatków poniesionych na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r., a następnie:

1) wycofał ze spółdzielni wniesiony wkład,

2) w całości zmienił przeznaczenie lokalu lub budynku mieszkalnego na użytkowy,

3) po roku, w którym dokonano odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, z wyjątkiem gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu,

4) wycofał oszczędności z kasy mieszkaniowej, z wyjątkiem gdy wycofana kwota po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania została wydatkowana zgodnie z celami systematycznego oszczędzania na rachunku prowadzonym przez tę kasę,

5) przeniósł uprawnienia do rachunku oszczędnościowo-kredytowego na rzecz osób trzecich, z wyjątkiem dzieci własnych lub przysposobionych

- to jest obowiązany, do dochodu (przychodu) lub podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności, doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Mając powyższe na uwadze, tj. w szczególności literalne brzmienie wyżej przytoczonego art. 27a ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz zasadę, że normy prawa podatkowego dotyczącego ulg (w tym tzw. dużej ulgi mieszkaniowej) nie należy interpretować rozszerzająco, uzasadniona wydaje się wyłącznie taka wykładnia, według której, jeżeli podatnik skorzystał z odliczenia z tytułu wniesienia wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej, a następnie wycofał ze spółdzielni wniesiony wkład, to jest obowiązany do zwrotu kwot uprzednio odliczonych. Przepis art. 27a ust. 13 nie zawiera bowiem żadnego dodatkowego warunku. W konsekwencji o jego stosowaniu decyduje wyłącznie okoliczność polegająca na wycofaniu - uprzednio odliczanego - wkładu ze spółdzielni mieszkaniowej, a nie cel, na jaki podatnik przeznacza zwróconą mu kwotę.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż z dniem 1 stycznia 2002 r. nastąpiła likwidacja tzw. dużej ulgi budowlanej, o której mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a-f i pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r. Prawa nabyte zostały zachowane wyłącznie na zasadach określonych w art. 4 ww. ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. (Dz.U. Nr 134, poz. 1509 ze zm.). W konsekwencji dokonanie przez podatnika po 31 grudnia 2001 r. zmiany spółdzielni mieszkaniowej skutkuje utratą prawa do kontynuacji odliczeń od podatku (pismo Ministerstwa Finansów z dnia 21 listopada 2002 r. Nr PB5/KD-033-346-2638/02).