PB5/MC-033-58/01 - Ulga z tytułu systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej.

W związku z publikacjami prasowymi dotyczącymi rocznego rozliczenia podatku przez podatników, którzy w latach ubiegłych korzystali z ulgi z tytułu systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej, uprzejmie informuję:

1.Formularz PIT-D za 2000 r. nie zawiera błędu. Konstrukcja tego formularza uwzględnia obowiązujące przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym art. 27a ust. 3 i 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej dalej "ustawą".

Prawa i obowiązki podatników wynikają z przepisów ustaw podatkowych, a nie z formularzy zeznań podatkowych i ich załączników. Formularze podatkowe stanowią jedynie odzwierciedlenie obowiązujących przepisów, które zostały ukształtowane zgodnie z wolą ustawodawcy.

Brzmienie art. 27a ust. 12 ustawy jednoznacznie wskazuje, iż podatnik, który wycofane oszczędności z kasy mieszkaniowej wydatkował zgodnie z celami systematycznego oszczędzania, jest obowiązany pomniejszyć kwotę przysługującego w danym roku podatkowym odliczenia z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych - obliczoną zgodnie z art. 27a ust. 3 ustawy - o kwoty uprzednio dokonanych odliczeń z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej.

Dyspozycja zawarta w art. 27a ust. 12 powołanej ustawy brzmi: "kwoty określone w ust. 3 pkt 1 lit. a) pkt 2 i 3 oraz w ust. 4 pomniejsza się o kwoty odliczeń dokonanych z tego tytułu" (tj. odliczeń z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej). Przykładowo - powołany w cytowanym przepisie ust. 3 pkt 1 lit. a) stanowi literalnie o kwocie ulgi przysługującej za dany rok podatkowy (19% wydatków poniesionych w roku), przy czym kwota tej ulgi nie może przekroczyć kwoty limitu przysługującego podatnikowi w danym roku podatkowym. Limit odliczeń przysługujący w 2000 r. podatnik oblicza jako różnicę limitu obowiązującego w latach 1992-2000 a limitu wykorzystanego w latach ubiegłych.

W związku z brzmieniem powołanych przepisów Ministerstwo Finansów przekazało Redakcji "Rzeczpospolitej" stosowne wyjaśnienie. Zostało ono opublikowane przez "Rzeczpospolitą" w dniu 20 lutego br.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał w swoim orzecznictwie (np. wyrok z dnia 25 listopada 1997 r., sygn. akt K.26/97), że ustawodawcy przysługuje swoboda w określaniu w ustawie stanów faktycznych, stanowiących podstawę opodatkowania lub podstawę ulgi podatkowej, oraz generalnie znaczną swobodę w kształtowaniu poszczególnych konstrukcji prawno-podatkowych. Wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią bowiem odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania (wyrok z dnia 29 maja 1996 r., sygn. akt K.22/95). Konsekwencją powyższego jest wyjątkowy charakter ulg, odliczeń i zwolnień pojmowanych ściśle i zawężająco. Dlatego też przy interpretacji przepisów art. 27a ust. 12 ustawy należy stosować wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową.

2.Również konstrukcja formularza PIT-D za 1999 r. była poprawna. Brak w załączniku PIT-D za 1999 r. odpowiednika bloku D.7 - wyodrębnionego w formularzu PIT-D za 2000 r. - nie oznacza, że na podatniku, który wycofane oszczędności z kasy mieszkaniowej wydatkował na cele mieszkaniowe nie spoczywał obowiązek dokonania pomniejszenia, o którym mowa w art. 27a ust. 12 ustawy. W 1999 r. podatnicy, do których miał zastosowanie omawiany przepis ustawy, byli obowiązani w kol. F części D.1 załącznika PIT-D wpisać kwotę faktycznie przysługującego w danym roku odliczenia, tj. obliczoną zgodnie z opisem do tej kolumny, a następnie pomniejszoną o wcześniej dokonane odliczenia z tytułu gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej.

W 1999 r. zjawisko finansowania wydatków mieszkaniowych wycofanymi oszczędnościami z kasy mieszkaniowej było marginalne. Stąd też nie zachodziła potrzeba odzwierciedlenia przepisu art. 27a ust. 12 ustawy w odrębnej pozycji formularza PIT-D. Jednocześnie jednak objaśnienia do załącznika PIT-D za 1999 r. informowały podatników o obowiązku wynikającym z art. 27a ust. 12 ustawy (strona 5 objaśnień).

3.W przypadku podatników, do których ma zastosowanie przepis art. 27a ust. 13 pkt 4 i 5 ustawy, bank prowadzący kasę mieszkaniową jest obowiązany - jako płatnik - pobrać zaliczkę na podatek dochodowy (art. 41 ust. 3a ustawy). Kwotę pobranej zaliczki na podatek bank prowadzący kasę mieszkaniową jest obowiązany wykazać w imiennej informacji PIT-8B (w poz. 59). Podatnik kwotę pobranej przez bank zaliczki wykazuje w zeznaniu podatkowym za 2000 r. (PIT-36, PIT-37) w części F, w kol. f wiersza zatytułowanego "Inne źródła...". Opis do kol. f, wiersza "Inne źródła" (zarówno w objaśnieniach do zeznania PIT-36, jak i PIT-37) brzmi bowiem: "w kol. f należy wykazać sumę zaliczek pobranych przez płatnika(ów) wykazanych w imiennych informacjach: PIT-8B (poz. 59), PIT-11 (poz. 44, 53, 56, 59, 71) oraz PIT-11A".

Natomiast kwoty faktycznie odliczone od dochodu z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych, do których podatnik utracił prawo, podatnik jest obowiązany wykazać (i doliczyć) w części F zeznania podatkowego, tj. w zeznaniu PIT-36 w poz. 83 i 85 (lub odpowiednio w poz. 125 i 127), a w zeznaniu PIT-37 w poz. 62 i 64 (lub odpowiednio w poz. 89 i 91). Z kolei doliczenia do podatku kwot uprzednio odliczonych od podatku podatnik dokonuje w zeznaniu podatkowym w wierszu zatytułowanym "Doliczenia do podatku" (poz. 184 zeznania PIT-36 i odpowiednio poz. 110 zeznania PIT-37).