PB5/IMD/MC-068-323/2001 - Zastosowanie przepisów podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych

W związku ze zgłoszonymi pytaniami dotyczącymi przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych Ministerstwo Finansów przedstawia odpowiedzi na problemy zgłoszone podczas regionalnych narad kierowniczej kadry organów skarbowych.

1. Co będzie warunkiem uprawniającym do korzystania z ulgi mieszkaniowej przez podatników rozpoczynających inwestycje w zakresie budowy budynku mieszkalnego do końca 2001 r. Czy wystarczy poniesienie wydatku, potwierdzone fakturą VAT, czy poniesienie wydatku i jednoczesne uzyskanie pozwolenia na budowę w roku bieżącym?

Uchwalona w dniu 21 listopada br. nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku odliczeń dotyczących wydatków na własne potrzeby mieszkaniowe, zakłada zachowanie tzw. praw nabytych do końca 2004 r. W związku z tym podatnicy będą mogli odliczać od podatku wydatki poniesione w latach 2002-2004 przeznaczone na kontynuację inwestycji rozpoczętych do końca 2001 r. w zeznaniach podatkowych składanych za lata następne, do roku 2004 włącznie. Natomiast wydatki poniesione do końca 2004 r., które nie znajdą pokrycia w podatku, będą podlegały odliczeniu od podatku w zeznaniach podatkowych składanych za lata następne, aż do całkowitego ich odliczenia. W przypadku oszczędzania w kasie mieszkaniowej przewiduje się zachowanie tzw. praw nabytych do upływu określonego terminu systematycznego gromadzenia oszczędności, wynikającego z zawartej umowy o kredyt kontraktowy.

Każdy przypadek nabycia prawa do ulgi powinien być rozpatrywany indywidualnie, tak aby wykluczyć przypadki obejścia przepisów prawa podatkowego ale równocześnie aby nie skrzywdzić podatników, którzy na przykład z powodu opieszałości urzędu gminy nie zdążą uzyskać pozwolenia na budowę. Należy pamiętać, iż ustawa podatkowa nie traktuje uzyskania pozwolenia na budowę, jako warunku uprawniającego do ulgi. Jeżeli zatem podatnik będzie się legitymował - oprócz wydatków udokumentowanych fakturą VAT - jedynie wnioskiem o pozwolenie na budowę, złożonym do właściwego organu, nie można mu odmówić prawa do skorzystania z przedmiotowej ulgi. Jednakże na przykład korzystanie z ulgi z tytułu budowy domu w przypadku, gdy podatnik nie posiada jeszcze gruntu, na którym ma być wzniesiony budynek, nie może być uznany za wydatek ponoszony na budowę domu.

2. Opodatkowanie dochodów z oszczędności spowoduje zwiększenie obowiązków dotyczących obsługi dodatkowej dokumentacji podatkowej, jak również kontroli źródłowej płatników.

Nie należy zapominać o głównym celu, jaki przyświecał w trakcie prac nad nowelizacją ustawy podatkowej. Jej głównym celem było zwiększenie wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych już w 2002 roku, co jest kluczową sprawą w obecnie niezwykle trudnej sytuacji finansów publicznych.

3. Wyłączenie lub ograniczenie możliwości pomniejszania dochodu do opodatkowania o kwotę diety w przypadku osób uzyskujących przychody za granicą (art. 21 ust. 1 pkt 20-20a i pkt 21 ustawy PIT). Prowadzi to do rażąco nierównego traktowania osób pracujących na terenie RP oraz poza jej granicami.

Oczywiście można się zastanowić nad zasadnością istnienia ww. zwolnień przedmiotowych. Jednakże należy się liczyć z tym, iż próba likwidacji spowoduje protesty środowisk dyplomatycznych, jak i marynarzy. Należy bowiem pamiętać, iż osoby uzyskujące dochody za granicą ponoszą dużo większe koszty związane z codziennym utrzymaniem (wyżywienie, zapewnienie lokalu mieszkalnego itp.).

Odnośnie ograniczenia wysokości kwot objętych zwolnieniem należy zauważyć, iż powołane przepisy ustawy ograniczenie takie zawierają. Wolna od podatku dochodowego jest bowiem jedynie kwota odpowiadająca równowartości diet określonych w odrębnych przepisach - obliczonych za okres, w którym podatnik uzyskiwał dochód (ze stosunku pracy, stypendium lub z innych tytułów). Zatem, zdaniem Ministerstwa Finansów, postulat ograniczenia tego zwolnienia jest nieuzasadniony.

Ministerstwo Finansów nie podziela również tezy, że omawiane zwolnienia prowadzą do nierównego traktowania podatników. Należy bowiem zauważyć, iż na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży służbowej. Również i w tym przypadku wysokość tego zwolnienia jest limitowana kwotowo.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, iż nie otrzymywało żadnych sygnałów od podatników, iż istnienie tych zwolnień rażąco narusza konstytucyjną zasadę równości.

4. Problemem dla urzędów skarbowych jest wprowadzenie wszystkich informacji o dochodach podatników przed złożeniem zeznań podatkowych. Fakt ten uniemożliwia potwierdzenie źródeł dochodu podatnika przed dokonaniem zwrotu podatku, a jednocześnie niemożność uniknięcia wyłudzeń w podatku dochodowym, co również jest coraz częstszym zjawiskiem.

Postulat w istocie nie do zrealizowania, gdyż nie można nałożyć na podatnika obowiązku sprawdzania, czy płatnik po przekazaniu mu stosownej informacji (na podstawie, której podatnik wypełnił roczne zeznanie podatkowe), informację tę przekazał do właściwego urzędu skarbowego. Ponadto urząd skarbowy ma pięć lat na sprawdzenie poprawności złożonego zeznania podatkowego. Wydaje się, że tego problemu nie można rozwiązać przez zmiany legislacyjne.

5. Skrócenie terminu składania przez płatnika rocznych informacji PIT-11 i PIT-8B do dnia 31 stycznia, co pozwoliłoby na porównanie wielkości osiąganych dochodów z zeznaniem rocznym.

Postulat do rozważenia. Jednak jego realizacja wymagałaby nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która jak wiadomo nie jest możliwa w trakcie roku podatkowego. Zatem ewentualna zmiana w tym zakresie mogłaby wejść w życie dopiero z początkiem 2003 r.

6. Obowiązujące na dzień dzisiejszy terminy płatności zobowiązań podatkowych powinny ulec zmianie i zostać skrócone do dnia 15 każdego miesiąca (podobnie, jak terminy wpłacania składek na ZUS).

Postulat w istocie nie do przyjęcia, gdyż jego realizacja wzbudziłaby protesty podatników (płatników). Zrealizowanie propozycji spowodowałoby spiętrzenie większości zobowiązań podatnika (płatnika) i w efekcie zdezorganizowałoby prace urzędów skarbowych przyjmujących deklaracje.

7. Czy w świetle postanowień art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy PIT diety osób wykonujących czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich wolne są od podatku do wysokości nie przekraczającej 3-krotnego najniższego wynagrodzenia miesięcznie ale czy chodzi tu o należności za dany miesiąc, czy wypłaconych za dany miesiąc. Często w gminach wypłaca się diety za 2 lub 3 miesiące i wówczas kwota ta jest przekroczona.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy PIT wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie trzykrotnego najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy.

Zwolnienie dotyczy należności za dany miesiąc. Zatem w przypadku wypłaty należności za dwa miesiące należy sprawdzić, czy należność za jeden miesiąc nie przekracza określonej powyżej kwoty.

8. Wprowadzić obowiązek wykazywania w deklaracjach PIT-4 pobranych zaliczek na podatek dochodowy od przychodów z art. 13 przez wszystkich płatników, a nie tylko zatrudniających osoby na umowę o pracę.

W obecnym stanie prawnym nie ma takiego obowiązku. Zatem tylko płatnik zatrudniający osoby na umowę o pracę i jednocześnie wypłacający należności z tytułu umowy zlecenia ma obowiązek w deklaracji PIT-4 wykazać należności i pobrane zaliczki z tytułu umów zleceń.

Należy przypomnieć, że obowiązek taki istniał (płatnicy wypełniali co miesiąc deklaracje PIT-8), jednak obowiązek ten został zlikwidowany na skutek licznych postulatów zarówno urzędów skarbowych jak i płatników.

Jednakże Ministerstwo Finansów rozważy powyższy postulat przy nowelizacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem ewentualna zmiana w tym zakresie mogłaby wejść w życie najwcześniej w 2003 r.

9. Obowiązek przesyłania informacji PIT-11 w przypadku, gdy obowiązek poboru zaliczki przez płatnika ustał, w terminie do 15 marca roku następującego po roku podatkowym, a nie jak obecnie w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten obowiązek ustał.

Propozycja nie jest zasadna. Zasada dotycząca przekazania informacji PIT-11 w przypadku ustania obowiązku poboru zaliczek w trakcie roku podatkowego, w terminie do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten obowiązek ustał, zabezpiecza: po pierwsze interesy Skarbu Państwa, po drugie interesy samego podatnika. W przypadku przyjęcia tej propozycji mogłoby dojść do sytuacji, w której faktycznie nie będzie podmiotu, który ma sporządzić ww. informację (np. płatnik zaprzestał działalności i uległ likwidacji). W tym przypadku podatnik może mieć trudności z uzyskaniem informacji PIT-11 od płatnika, co utrudni prawidłowe i zgodne ze stanem faktycznych rozliczenie roczne (brak informacji nie zwalnia podatnika od wykazania dochodów w rocznym zeznaniu podatkowym). Z reguły podatnik nie jest w stanie samodzielnie odtworzyć dokładnej kwoty: przychodu, dochodu, pobranych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, pobranej przez płatnika zaliczki na podatek.

10. Określić okres odbywania kary pozbawienia wolności w danym roku podatkowym uprawniający do preferencyjnego rozliczenia (art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Propozycja nie jest zasadna. Prowadziłoby to do nierównego traktowania podatników, bowiem w przypadku pozostałych osób samotnych, wystarczy jeden dzień roku podatkowego, w którym podatnik jest osobą samotnie wychowującą dzieci, w rozumieniu art. 6 ust. 5 ww. ustawy. Należy zauważyć, iż nawet minimalny okres pozbawienia wolności wiąże się innymi dolegliwościami, jak np. utrata pracy. Zatem w tym przypadku, nawet po odbyciu kary przez jednego rodzica, drugi z rodziców faktycznie sam łoży na utrzymanie dziecka.

11. Nadal pozostaje problem nadpłat w podatku dochodowym w związku z wydatkami ponoszonymi na budowę (rozbudowę) budynków letniskowych.

Ministerstwo Finansów nadal podtrzymuje stanowisko, iż odliczeniu od podatku nie podlegają wydatki ponoszone na budowę lub rozbudowę budynku letniskowego. Bez znaczenia jest w tym wypadku fakt, iż w wielu przypadkach budynek ten spełnia wszelkie wymagania stawiane budynkom mieszkalnym oraz, że podatnik zameldował się w miejscu gdzie posadowiony jest taki budynek. Wykładnia przepisów dotycząca ulg nie możne być rozszerzająca.

12. Zmniejszenie ilości deklaracji podatkowych oraz uproszczenie deklaracji podatkowych.

W pierwszej kolejności należy ustalić co rozumie się pod pojęciem zmniejszenia ilości deklaracji, a mianowicie czy chodzi o ograniczenie rodzajów deklaracji, czy też zmniejszenie częstotliwości ich składania.

O ile bowiem postulat zmniejszenia ilości deklaracji dotyczy ograniczenia rodzajów tych deklaracji, to zdaniem Ministerstwa Finansów sprowadza się do połączenia w jedną deklarację kilku obecnie obowiązujących. Powyższe nie przyczyni się jednak do zmniejszenia globalnej liczby deklaracji, jakie co miesiąc wpływają do urzędu skarbowego, a tym samym do odformalizowania pracy urzędów skarbowych.

Natomiast, jeżeli pod pojęciem zmniejszenia ilości deklaracji należy rozumieć wydłużenie okresu, za jaki będą składane, w konsekwencji zastąpienie deklaracji miesięcznych deklaracjami kwartalnymi lub półrocznymi, to realizacja tego postulatu wymaga nowelizacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy podkreślić, iż zmniejszenie częstotliwości składania deklaracji podatkowych przy zachowaniu obowiązku comiesięcznej zapłaty zaliczek było przedmiotem analiz już w okresie wcześniejszym i znalazło się obecnie w przygotowanym pakiecie "Przede wszystkim przedsiębiorczość".

W nowej ustawie o opodatkowaniu dochodów przedsiębiorców przewidziane zostanie uproszczenie systemu wpłacania zaliczek (półroczna deklaracja), bądź całkowita likwidacja - dla określonych przedsiębiorców - obowiązujących w obecnej formie deklaracji na zaliczki miesięczne. Jednocześnie zostanie zachowany obowiązek comiesięcznej zapłaty zaliczek na podatek dochodowy. Sposób ich ustalania uregulują przepisy ustawy.

13. Możliwość wydania decyzji określającej należny podatek dochodowy po złożeniu zeznania podatkowego, ale jeszcze przed upływem terminu do jego złożenia, tj. przed 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w sytuacji, gdy jest ono nierzetelne.

Propozycja sprzeczna z postanowieniami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która przewiduje możliwość złożenia zeznania do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Do upływu tego terminu podatnik ma zatem prawo do złożenia "korekty" uprzednio złożonego zeznania.

14. Czy w projektowanych zmianach przepisów przewidywane jest doprecyzowanie pojęcia "rozpoczęcia inwestycji budowlanej" (duża ulga budowlana).

Nowelizacja ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. zlikwidowała z dniem 1 stycznia 2002 r. tzw. dużą ulgę budowlaną. Po tym dniu prawo do dokonywania odliczeń z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych mieszczących się w pojęciu dużej ulgi budowlanej przysługiwać będzie jedynie tym podatnikom, którzy nabyli prawo do tych odliczeń do końca 2001 r. Zatem nie zachodzi potrzeba doprecyzowania pojęcia "rozpoczęcia inwestycji budowlanej" w kolejnej nowelizacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

15. Objęcie szerszej grupy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą prawem do opodatkowania podatkiem dochodowym w formie ryczałtu (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa).

Postulat ten zostanie zrealizowany poprzez stopniowe zwiększenie limitu przychodów uprawniającego do opodatkowania w formie ryczałtu.

16. Wprowadzenie w art. 28 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych 100% odsetek w przypadku niezastosowania się przez podatnika w określonym terminie do złożonego oświadczenia o przeznaczeniu przychodów ze sprzedaży lub zamiany nieruchomości na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a ustawy.

Propozycja zostanie rozważona przy pracach nad reformą systemu podatkowego przewidywaną w 2002 r.

17. Przywrócenie obowiązku składania PIT-B, jako załącznika do rocznego zeznania podatkowego przewidzianego dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Likwidacja załącznika PIT-B nastąpiła przy okazji gruntownej reformy podatkowych zeznań rocznych i była spowodowana dążeniem do uproszczenia formularzy podatkowych, a także koniecznością poczynienia oszczędności finansowych.

Natomiast z uwagi na mającą powstać ustawą o opodatkowaniu dochodów przedsiębiorców konieczne będzie opracowanie nowych formularzy zeznań podatkowych przewidzianych zarówno dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, jak i osobami prawnymi. W chwili obecnej trudno przewidzieć, jakie ostatecznie formularze okażą się niezbędne m.in. dla celów sprawozdawczości. Niemniej jednak uwagi przekazywane - w tym zakresie - przez organy podatkowe będą wzięte pod uwagę w trakcie prac nad nowymi formularzami zeznań podatkowych.

18. Czy w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2001 r. w sytuacji, gdy uprawnienia do szkolenia uczniów posiada:

- tylko osoba zatrudniona przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą jednoosobowo - przysługuje temu podatnikowi prawu do ulgi uczniowskiej,

- jeden ze wspólników spółki cywilnej lub osoba zatrudniona w spółce - prawo do ulgi uczniowskiej przysługuje wszystkim wspólnikom proporcjonalnie do ich udziałów w spółce?

Czy w związku z istniejącymi rozbieżnościami w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego aktualne pozostają w tym zakresie wyjaśnienia Ministerstwa Finansów zawarte w piśmie z dnia 30 grudnia 1999 r. Nr PB2/MK-0366-1987/99?

Istotnie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego pojawiają się rozbieżności w tej sprawie. Niemniej jednak Ministerstwo Finansów podtrzymuje stanowisko wyrażone w ww. piśmie, że w sytuacji, gdy uprawnienia do szkolenia uczniów posiada tylko jeden ze wspólników, to ulga z tytułu wyszkolenia uczniów przysługuje wszystkim wspólnikom proporcjonalnie do ich udziału w dochodach spółki.

Prawo do ulgi przysługuje również wszystkim wspólnikom w sytuacji, gdy spółka zatrudnia pracownika posiadającego odpowiednie uprawnienia do szkolenia uczniów. Analogicznie ulga uczniowska przysługuje również osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, zatrudniającej pracownika posiadającego takie uprawnienia. Za stanowiskiem takim przemawia również obecna treść przepisu art. 27c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym - celem uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych - powyższy problem uregulowano bardziej szczegółowo.

19. Dlaczego ulga uczniowska jest zaliczona do ulg podlegających regulacjom "ustawy pomocowej"?

Wynika to z postanowień ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, która w art. 2 ust. 1 stanowi, iż przepisy ustawy stosuje się do udzielenia pomocy w wyniku, której przedsiębiorca otrzyma pomoc, której wartość, łącznie z udzieloną pomocą w ciągu kolejnych trzech lat poprzedzających dzień tego udzielenia, przekracza kwotę będącą równowartością 100 tys. EURO. Fakt ten związany jest z dostosowaniem przepisów do prawa Unii Europejskiej.

20. Dlaczego podatnikom przysługuje pomniejszenie podatku dochodowego o kwotę ulgi uczniowskiej, w sytuacji składania wspólnego zeznania przez małżonków, jeśli małżonek, który nabył prawo do ulgi nie osiąga dochodów podlegających opodatkowaniu lub osiąga je w wysokości niewspółmiernie niskiej w stosunku

do dochodów drugiego małżonka?

W przypadku, gdy podatnik nie uzyska dochodu z działalności gospodarczej, ale uzyska dochody z innych źródeł, a korzysta ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem, ma prawo dokonać stosownego odliczenia od podatku dochodowego ustalonego od wspólnych dochodów małżonków, do wysokości określonej w decyzji urzędu skarbowego przyznającej ulgę z tytułu wyszkolenia ucznia. Wynika to z zapisów art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, ze małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu (...) mogą być, na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów ustalonych zgodnie z art. 9 ust. 1, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26. Brak jest natomiast możliwości dokonania stosownego odliczenia od podatku współmałżonka, jeżeli w danym roku podatkowym podatnik z prowadzonej działalności gospodarczej poniósł np stratę i nie osiągnął dochodów z innych źródeł przychodów.

21. Należy określić sposób wygaszania decyzji wymiarowych w przypadku likwidacji działalności gospodarczej w ciągu roku podatkowego przez osoby opodatkowane w formie karty podatkowej.

Art. 33 ust. 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne stanowi, że w razie likwidacji działalności w ciągu roku podatkowego i zgłoszenia tego urzędowi skarbowemu, podatek w formie karty podatkowej za ostatni miesiąc prowadzenia działalności pobiera się za okres do dnia zaprzestania działalności w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień. Wydaje się, ze przepisy te wystarczająco jasno określają sposób postępowania w przypadku, gdy podatnik opodatkowany w formie karty podatkowej likwiduje działalność w ciągu roku podatkowego.

Natomiast procedury określające sposób wygaszania decyzji określają art. 258-250 ustawy Ordynacja podatkowa, np. art. 258 § 1 pkt 1 stanowi, że organ podatkowy, który wydał decyzję w pierwszej instancji stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli stała się bezprzedmiotowa.

22. Należy uaktualnić charakterystykę usług w karcie podatkowej w związku z występowaniem nowych rodzajów usług.

Dotychczasowa charakterystyka działalności usługowej i wytwórczo-usługowej objętej opodatkowaniem w formie karty podatkowej, zawarta w załączniku nr 4 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, wydaje się być wystarczająca. Z przedstawionego postulatu można raczej domyślać się, że wnioskodawcy chodzi o rozszerzenie zakresu opodatkowania kartą podatkową na niektóre usługi. Takie rozwiązania są przewidziane w ramach Pakietu "Przede wszystkim przedsiębiorczość".

23. Należy wprowadzić rozliczenie kosztów używania wszystkich, tj. wprowadzonych i niewprowadzonych do ewidencji środków trwałych samochodów osobowych i ciężarowych o ładowności do 750 kg przez podatników i ich pracowników wg następujących zasad: kosztem uzyskania przychodu w obydwu przypadkach powinny być koszty eksploatacji pojazdu do wysokości iloczynu liczby przejechanych kilometrów razy stawka za 1 kilometr określona w odrębnych przepisach przez właściwego ministra, rozliczane na podstawie ewidencji wg wzoru znormalizowanego druku zwanego popularnie kartą drogową.

Obecna polityka podatkowa nie przewiduje możliwości zwiększenia limitu ładowności samochodów, określonego dla celów podatkowych do wskazanych w powyższej propozycji 750 kg.

Odnosząc się natomiast bezpośrednio do tego wniosku, nie ma uzasadnienia do limitowania kosztów eksploatacji własnych środków trwałych podatnika, w tym w szczególności samochodów ciężarowych, które są podstawowymi środkami trwałymi wykorzystywanymi do osiągania przez podatników przychodów.

Stosownie natomiast do przepisów obydwu ustaw o podatkach dochodowych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wydatków z tytułu kosztów używania, dla potrzeb działalności gospodarczej, samochodów osobowych nie stanowiących składników majątku podatnika - w części przekraczającej kwotę wynikającą z przemnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu dla celów podatniku oraz stawki za jeden kilometr przebiegu, określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra; podatnik jest obowiązany prowadzić, według obowiązującego wzoru, ewidencję przebiegu pojazdu.

Ostatnio wprowadzona nowelizacja przepisów podatkowych, skierowana w przeciwnym kierunku niż przedmiotowy wniosek, ma na celu łagodzenie tych ograniczeń, czego przykładem jest wprowadzenie przepisu, z którego wynika, że ww. ograniczenie nie dotyczy samochodów osobowych używanych na podstawie umowy leasingu.

24. Wprowadzenie rozwiązania polegającego na tym, że podatnik do pewnej granicy przychodów jest obowiązkowo opodatkowany w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, bez możliwości zrzeczenia się tej formy opodatkowania, bądź też wprowadzenie obowiązku (na wzór karty podatkowej) składania przed rozpoczęciem roku podatkowego wniosku, w którym podatnik deklarowałby wybór formy opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego, skutkujący również na lata następne.

Przepisy dotyczące zrzeczenia się prawa do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego będą zmieniane w trakcie prac ustawowych nad realizacją Pakietu "Przede wszystkim przedsiębiorczość". Zmiany te dotyczyć będą głównie powiązania zawiadomienia o zrzeczeniu się ryczałtu z zawiadomieniem o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

25. Należy rozważyć ograniczenie skali korzyści podatkowych przysługujących w ramach ulg uczniowskich, szczególnie w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność w zakresie handlu (kwoty ulg za wyszkolenie jednego pracownika są zbyt wysokie).

W najbliższej przyszłości niewykluczone są zmiany w regulacjach dotyczących ulg uczniowskich, np. ulga pozostanie w obecnej wysokości, ale pod warunkiem, że podatnik, który chce z niej skorzystać zatrudni następnie wyszkolonych przez siebie uczniów.

26. Należy wprowadzić zapis, że miejscem przechowywania ksiąg może być wyłącznie siedziba przedsiębiorstwa, natomiast w biurze rachunkowym mogą znajdować się wyłącznie dokumenty związane z rozliczeniem bieżącego miesiąca, które powinny być przekazane do siedziby podmiotu niezwłocznie po dokonaniu rozliczenia zobowiązań podatkowych.

Wprowadzenie ograniczeń dotyczących miejsca przechowywania ksiąg podatkowych jest niezasadne. Proponowane rozwiązanie (zwłaszcza zakaz przechowywania przez biuro rachunkowo dokumentów po rozliczeniu bieżącego miesiąca) bardzo by utrudniło prowadzenie ksiąg i związanej z nimi dokumentacji przez biura rachunkowe. Większość podatników powierza prowadzenie ksiąg rachunkowych wyspecjalizowanym podmiotem, gdyż sami nie posiadają wystarczającej wiedzy w zakresie prawa podatkowego.

27. Wprowadzenie zapisów zobowiązujących podatnika w przypadku prowadzenia dużych inwestycji do złożenia w urzędzie skarbowym informacji zawierającej podstawowe dane związane z prowadzoną inwestycją takie jak: cel inwestycji, przewidywany okres jej trwania, ogólna wartość inwestycji, źródła finansowania inwestycji, itp. oraz do składania wraz z bilansem i rachunkiem wyników opisu poszczególnych pozycji bilansu.

Przedstawione propozycje nie znajdują uzasadnienia. Ich wprowadzenie nałożyłoby na podatników nowe obowiązki. Takie postępowanie stałoby w sprzeczności z dążeniem do odbiurokratyzowania całej gospodarki (w tym również systemu podatkowego).

28. Wprowadzenie dla podatników opodatkowanych w formie ryczałtu ewidencjonowanego obowiązku składania kwartalnych deklaracji (informacji) o wysokości uzyskanego przychodu i należnym ryczałcie.

Od 1 stycznia 2001 r. - w ramach dążenia do uproszczenia systemu podatkowego - zlikwidowano obowiązek składania półrocznych informacji przez podatników opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych. Z tego względu ponowne wprowadzenie obowiązku składania informacji (tym razem kwartalnych) nie wydaje się uzasadnione.

29. Likwidacja możliwości odliczania strat z działalności gospodarczej w następnych latach podatkowych (budżet państwa nie powinien ponosić konsekwencji błędnych decyzji podejmowanych przez podatników).

Możliwość obniżania dochodu o poniesione straty podatkowe z lat ubiegłych jest tundamentem systemu podatkowego w zakresie podatków dochodowych. Jest to podstawowy instrument umożliwiający prowadzenie przez podatników właściwej polityki podatkowej i gospodarczej. W warunkach gospodarki rynkowej istnieje możliwość ponoszenia strat bez subiektywnej winy podatnika, a jedynie w wyniku obiektywnych warunków działania rynku. Oznacza to, że nie zawsze powstanie straty jest związane z błędnymi decyzjami gospodarczymi prowadzącego działalność gospodarczą. Strata może również powstać w innych sytuacjach, np., gdy podatnik prowadzi znaczne inwestycje i z tego powodu nie wykazuje dochodu do opodatkowania. Pozbawianie podatników możliwości rozliczania strat z lat ubiegłych jest zatem niezasadne.

30. Wyłączenie możliwości zaliczaniu w ciężar kosztów uzyskania przychodu strat w środkach obrotowych, które nie były ubezpieczone oraz propozycja zaliczenia otrzymanych zwrotów bezpośrednich z tytułu podatku od towarów i usług do przychodów z działalności gospodarczej.

W przypadku możliwości wyłączenia z zaliczania w ciężar kosztów uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych propozycja ma bardzo fiskalny charakter i nie znajduje uzasadnienia merytorycznego.

Z założenia wpływ podatku VAT na podatek dochodowy jest neutralny i wprowadzenie proponowanych zmian mogłoby spowodować destabilizacje przyjętego systemu podatkowego. Należny podatek od towarów i usług nie jest przychodem podatkowym, zatem w ramach systemowych rozwiązań zwrócona różnica podatku VAT, dokonywana na podstawie przepisów VAT, oraz zwolnione od wpłat należności z tytułu podatku VAT - nie powinny być również zaliczane do przychodów podatkowych.

31. Problem zaliczania naliczonego VAT do kosztów uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Zgodnie z postanowieniami art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskana przychodów podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie zwiększa wartości środka trwałego. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym podatnik ma prawo (a nie obowiązek) do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Obniżenie kwoty podatku należnego następuje w określonych terminach wymienionych w art. 19 ust. 3 ww. ustawy. W przypadku uchybienia tym terminom podatnik traci prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony (art. 19 ust. 3b ww. ustawy). W takiej sytuacji kwota nie odliczonego podatku naliczonego VAT - zgodnie z ww. przepisem art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy o podatku dochodowym - stanowi koszt uzyskania przychodów. Powyższy przepis należy również stosować we wszystkich przypadkach, w których zgodnie z obowiązującymi przepisami o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku VAT. Biorąc powyższe pod uwagę należy również uwzględnić fakt, że aby podatek naliczony VAT mógł stanowić koszt uzyskania przychodów - w oparciu o ww. przepis art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy - to wydatek, z którym związany (naliczony) jest ten podatek, musi być jednocześnie poniesiony w celu osiągnięcia przychodów

32. Należy zwiększyć normy szacunkowe dla działów specjalnych produkcji rolnej.

Normy szacunkowe na rok 2002 - zgodnie z delegacją ustawową zawartą w art. 24 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zostały, zwaloryzowane rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 21 listopada 2001 r. w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej (Dz. U. Nr 137, poz. 1540).

33. Problem kwalifikowania przychodów do źródeł wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 2 bądź pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Bez znaczenia z punktu widzenia podatkowego pozostaje charakter wykonywanej działalności spełniający znamiona działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 2 ust. 1 ustawy Prawo działalności gospodarczej. Nie ma bowiem przeszkód natury formalno prawnych do zaliczenia świadczonych usług przez przedsiębiorcę wyłącznie na rzecz jednego podmiotu do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

34. Rozszerzanie "szarej strefy" poprzez zakup towarów przez podatników zajmujących się handlem detalicznym od hurtowni mogących sprzedawać towary jedynie wystawiając paragony.

Wydaje się, że likwidacja tego rodzaju patologicznych zjawisk może nastąpić wyłącznie poprzez działania kontrolne Ministerstwo Finansów nie widzi możliwości zapobieganiu tego typu zjawiskom w drodze zmian legislacyjnych.

35. Skonkretyzowanie zapisu art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych również na samochody ciężarowe oraz ciągniki siodłowe i naczepy.

Od dnia 1 stycznia 2001 r. do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych została wprowadzona definicja samochodu osobowego. Zatem w sytuacji chęci ograniczenia zakresu przedmiotowego art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tylko do samochodów osobowych ustawodawca posłużyłby się pojęciem samochodu osobowego. W konsekwencji propozycja powyższa jest bezzasadna.

36. Propozycje dotyczące postępowań podatkowych prowadzonych w trybie art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz związane z tym niewystarczające uregulowania proceduralne wynikające z nieuwzględniania w przepisach specyfiki tych postępowań.

Propozycje dotyczące tych postępowań zostaną wzięte pod uwagę i rozważone w ramach zmian ustaw podatkowych.

37. Czy zwrot kaucji zabezpieczającej w przypadku zwrotu lokalu w stanie, w jakim on był przejmowany przez użytkownika może być uznana za nieodpłatne świadczenie (w postaci nieopodatkowanej pożyczki).

Z zasady kaucja nie stanowi pożyczki oraz z założenia nie wchodzi w środki obrotowe firmy. W związku z powyższym nie wlicza się ich do przychodu. Problem poruszony w pytaniu jest zbyt ogólnie sformułowany i uniemożliwia udzielenie dokładnej odpowiedzi.

38. Występują rozbieżności pomiędzy ustawą o rachunkowości a ustawami podatkowymi, w szczególności w zakresie:

- art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

- zasad amortyzacji, w tym kwestii rezygnacji z comiesięcznych odpisów amortyzacyjnych,

- kwalifikacji wartości niematerialnych i prawnych.

Prawo podatkowe ma charakter autonomiczny i istotne jest zapewnienie spójności systemu podatkowego. Przepisy ustaw podatkowych nie mogą być podporządkowane prowadzonej przez podatnika ewidencji księgowej. Prawo podatkowe służy realizacji innych celów niż prawo bilansowe.

Głównymi zadaniem podatków jest zapewnienie wpływów budżetowych - jest to ich funkcja fiskalna. Poza funkcją fiskalną prawo podatkowe realizuje również funkcje społeczne. Znajduje to wyraz w szeregu zwolnieniach i ulgach podatkowych, które stwarzają korzystniejsze warunki dla określonych grup podatników.

Zasadniczym zaś celem prawa bilansowego jest dostarczanie informacji procesach zachodzących w jednostkach (głównie gospodarczych) oraz rzetelne przedstawianie w sprawozdaniach finansowych ich sytuacji majątkowej i finansowej, informacje te służą kierownictwu tych jednostek w podejmowaniu bieżących decyzji, a wykazywany w sprawozdaniu wynik finansowy (zysk, strata) jest dla kierownictwa, a także właścicieli jednostki podstawowym miernikiem do oceny działania tej jednostki w danym okresie a zarazem stanowi podstawę do działań w przyszłości.

Przy istniejących regulacjach oraz nowych rozwiązaniach wynikających z ustawy o rachunkowości, wprowadzanych z dniem 1 stycznia 2002 r., realizacja celów podatkowych nie może być dostosowywana do ewidencji księgowej uwzględniającej swobodny wybór, bowiem na obecnym etapie zrealizowanie celów fiskalnych ma przede wszystkim służyć naprawie stanu finansów państwa.

Dlatego pod tym kątem właściwe jest utrzymanie obowiązującej w art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zasady, ze podatnicy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej w taki sposób, aby zapewnić określenie wysokości dochodu (strat), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, przy określonych "wymogach" wynikających z ustaw podatkowych.

Podatnicy są zobowiązani do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia odpisów amortyzacyjnych, zgodnie z ustawami podatkowymi. Odpisy amortyzacyjne są niezwykle istotnym elementem kosztów mających bezpośredni wpływ na dochód do opodatkowania, dlatego w sposób precyzyjny zostały uregulowane w ustawach podatkowych.

Odnośnie zasady miesięcznego dokonywania odpisów amortyzacyjnych, należy mieć na uwadze, że podatnicy z reguły co miesiąc rozliczają się z podatku dochodowego ClT, składając miesięczne deklaracje, w których wykazywane są w sposób narastający koszty wpływające na dochód do opodatkowania. Dlatego pod względem podatkowym wykazywanie miesięcznych odpisów amortyzacyjnych jest właściwe przy miesięcznym systemie zaliczek.

39. Istnieje potrzeba znowelizowania rozwiązań w zakresie różnic kursowych, gdyż na przykład obowiązujące przepisy podatkowe nie dopuszczają aktualnie stosowania kursu walut z dokumentów SAD.

Odnośnie różnic kursowych nie jest prawdą, iż obowiązujące przepisy podatkowe nie dopuszczają stosowania kursów walut z dnia dokumentacji SAD. W przypadku wykonywania przez podatnika świadczeń na eksport, przy obowiązku wystawienia dokumentu SAD, za datę uzyskania przychodu należnego można uznać datę określoną w tym dokumencie (potwierdzoną przez urząd celny) wywozu na eksport - rozwiązanie takie nie jest naruszeniem przepisów prawa podatkowego - stanowisko zostało wyrażone w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 7 czerwca 1995 r. znak PO 4/BA-722-251/95. skierowanym do wszystkich izb skarbowych.

40. Czy przewiduje się działania zapewniające spójność przepisów prawa podatkowego z prawem gospodarczym (ustawa o rachunkowości, kodeks spółek handlowych, ustawa o KUS).

Prace w kierunku doskonalenia przepisów podatkowych i ich skorelowania z innymi ustawami są realizowane od początku wprowadzenia rozwiązań podatkowych właściwych dla gospodarki wolnorynkowej. Jednakże różne są cele jakie przyświecały ustawodawcy przy tworzeniu przepisów poszczególnych ustaw, stad też, pełne zharmonizowanie tych aktów prawnych nie jest możliwe.

41. Wprowadzenia zapisu zobowiązującego podatnika do składania wraz z bilansem i rachunkiem wyników opisu poszczególnych pozycji bilansu.

Podatnicy obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego dołączają do ostatecznego zeznania podatkowego m.in.:

- zatwierdzone sprawozdanie finansowe,

- opinię i raport podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych - obowiązek złożenia opinii i raportu nie dotyczy podatników, których sprawozdania finansowe, na podstawie odrębnych przepisów są zwolnione z obowiązku badania

- spółki są zobowiązane dołączyć odpis uchwały walnego zgromadzenia (gromadzenia wspólników) zatwierdzającej sprawozdanie finansowe.

Podatnicy, którzy obecnie nie mają obowiązku złożenia zeznania ostatecznego i nie dołączają odpowiednich dokumentów, bowiem nie wykazują zmian podatkowych w danych zawartych w zeznaniu wstępnym - są w takim przypadku zobowiązani w terminie określonym do złożenia zeznania ostatecznego przekazać do urzędu skarbowego ww. dokumenty (sprawozdanie finansowe, opinię i raport z badania, odpis uchwały).

Do zeznania ostatecznego podatnicy mają obowiązek dołączyć dokumenty bilansowe, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów zobowiązani są do sporządzenia sprawozdania finansowego. Do sporządzenia sprawozdania finansowego zobowiązani są natomiast podatnicy, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o rachunkowości.

Ustawa o rachunkowości określa obowiązek w zakresie sprawozdania finansowego, na które składa się:

- bilans

- rachunek zysków i strat

- informacje dodatkowe

- sprawozdanie finansowe obejmuje również sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych w przypadku jednostek, których roczne sprawozdania finansowe podlegają badaniu i ogłaszaniu.

W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego. Składniki aktywów i pasywów bilansu wykazuje się w zależności od rodzaju jednostki w odpowiedniej kolejności i określony sposób.

W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Przychody, koszty, straty i zyski oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego wykazuje się w zależności od rodzaju jednostki, w odpowiedniej kolejności i w określony sposób podany w załącznikach do ustawy o rachunkowości.

W informacji dodatkowej podaje się nie ujęte w bilansie oraz rachunku zysków i strat dane oraz wyjaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe przedstawiało rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność jednostki.

Opinia biegłego rewidenta, stanowiąca jeden z dokumentów dołączanych do zeznania ostatecznego, powinna w szczególności stwierdzać, czy badane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych. Raport biegłego, jako kolejny dokument dołączany do zeznania ostatecznego, powinien przedstawiać w szczególności charakterystykę każdej pozycji lub grupy bilansu oraz rachunku zysków i strat.

W takim zakresie istniejące w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zobowiązanie do składania dokumentów bilansowych jest wystarczające. Obowiązek i zakres sprawozdania finansowego wynika natomiast z ustawy o rachunkowości i tylko w tej ustawie są możliwe w tym zakresie ewentualne zmiany.

42. Kwestia spółek kapitałowych w organizacji.

W świetle art. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym do 11 grudnia 2001 r. - spółki kapitałowe w organizacji jako nie posiadające osobowości prawnej nie były podatnikami podatku dochodowego. W takim przypadku stosownie do art. 5 tej ustawy, przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną (oraz koszty) łączyło się z przychodami (kosztami) każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego udziału. Stosownie do obowiązującego od 1 stycznia 2002 r. brzmienia art. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych spółki kapitałowe w organizacji siały się odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Obowiązujące przepisy art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.) nakładają ustawowy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych ogólnie na spółki prawa handlowego. Bardziej szczegółowo natomiast regulują to zagadnienie znowelizowane przepisy art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości (ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o rachunkowości - Dz. U. Nr 113. poz. 1186), które wejdą w życie od 1 stycznia 2002 r. Są one bowiem dostosowane - w zakresie terminologii - do ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Przepisy art. 2 ust. 1 pkt 1 znowelizowanej ustawy o rachunkowości wymieniają wśród spółek handlowych zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, także spółki kapitałowe w organizacji. Spółki kapitałowe w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwane (art. 11 § 2 K.s.h.). A zatem - kierując się przy interpretacji powyższych przepisów ustawy o rachunkowości wykładnią językową i celowością - spółka kapitałowa w organizacji powinna prowadzić księgi rachunkowe zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości.

43. Problem "znikających" spółek kapitałowych.

Kwestie związane ze sferą organizacji i funkcjonowania spółek kapitałowych regulują, przepisy obowiązującego od 1 stycznia 2001 r. Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. Nr 94. poz. 1037).

Zgodnie z art. 157 § 1 K.s.h. umowa spółki z o.o. (odpowiednio art. 304 K.s.h. dla spółki akcyjnej) powinna określać m.in. firmę i siedzibę spółki oraz przedmiot działalności. W doktrynie prawa handlowego jest to z reguły miejscowość, w której ma siedzibę organ zarządzający spółką. Zauważa się, iż przy rejestracji umowy spółki sąd rejestrowy żąda przedstawienie dokumentu, potwierdzającego autentyczność siedziby spółki (np. umowy najmu lokalu). W siedzibie spółki powinny być przechowywane dokumenty statutowe spółki, księgi handlowe. Również ze względu na siedzibę spółki następuje rozliczenie z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych.

Jednocześnie należy zauważyć, iż zgodnie z art. 40 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 17. poz. 209) przedmiot działalności zamieszcza się według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). W świetle wymogów nałożonych przez KRS przedmiot działalności spółki także powinien być określony zgodnie z PKD. Spółki kapitałowe mogą zakładać swoje oddziały, które prowadzą działalność gospodarczą poza terenem siedziby spółki.

Należy również zauważyć, iż zgodnie z nowym przepisem art. 171 K.s.h. po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien, w terminie dwóch tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana oraz daty i numery rejestracji (analogiczny przepis obowiązuje w doniesieniu do spółek akcyjnych). Art. 10 ustawy o KRS stanowi, iż każdy ma prawo przeglądania akt rejestrowych podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców. W związku z tym na tej podstawie organy podatkowe mogą sprawdzać zgodność działania kontrolowanych spółek z danymi podanymi w rejestrze.

Szczególnym zabezpieczeniem możliwości identyfikacji podmiotów, w tym spółek kapitałowych, jest wynikający z art. 34 ustawy o KRS obowiązek (pod sankcją kary grzywny) umieszczania w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie działalności spółek do oznaczonych osób, następujących danych:

- firmę lub nazwę,

- oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności,

- siedzibę i adres,

- numer w rejestrze.

Rejestracja w rejestrze sądowym danej spółki uniemożliwia "fikcyjne" działanie takiej spółki. Rejestracja bowiem oznacza, że dany podmiot prawny istnieje, a w związku z tym ponosi on również odpowiedzialność w sferze prawa podatkowego fakt, iż za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej ponoszą odpowiedzialność członkowie zarządu, a nie udziałowcy, wynika z charakteru takiej spółki. Jest to bowiem cecha charakterystyczna spółek kapitałowych, w których następuje rozdzielenie prawne udziałowców i spółki - są to odrębne podmioty prawne. Obowiązujący w przeszłości przez pewien okres przepis ustawy - Ordynacja podatkowa nakładający na udziałowców spółek z o.o. i akcyjnych odpowiedzialność solidarna, za zobowiązania spółki był mocno krytykowany i stał w opozycji do ww. wskazanego charakteru spółek kapitałowych.

44. Przy dokonywanych zmianach w ustawach podatkowych i wprowadzeniu Kodeksu spółek handlowych w żadnym akcie prawnym nie została określona "definicja siedziby przedsiębiorstwa".

Definicja "siedziby" osoby prawnej zawarta jest w art. 41 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16. poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z tym przepisem "jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający".

Jednocześnie, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy z 10 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców, zaś art. 38 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm.) stanowi, że przedsiębiorcy zobowiązani są do przedłożenia, celem dokonania wpisu w rejestrze mi. informacji o ich siedzibie. Rejestr jest jawny (art. 8 tej ustawy) a więc dostępny również dla organów podatkowych.

45. Wykreślenie z rejestru spółek prawa handlowego, które zawiesiły działalność gospodarczą na okres dłuższy niż 1 rok obrachunkowy.

Postulat wydania przez Ministra Finansów przepisu skutkującego anulowanym wykreśleniem z rejestru handlowego spółek prawa handlowego, które zawiesiły działalność gospodarczą przez okres dłuższy niż 1 rok obrachunkowy - nie leży z zakresie kompetencji Ministra Finansów.

Jednocześnie zwraca się uwagę, iż należałoby analizować przyczyny powodujące, iż tak dużo spółek zawiesza swoją działalność i czy w innych rejonach Polski sytuacja przedstawia się analogicznie. Wobec recesji gospodarczej duża liczba zawieszania działalności może wynikać z trudności gospodarczych, na jakie napotykają spółki. W związku z tym narażanie ich przy ponownym podjęciu działalności na koszty związane z ponowną rejestracją nie wydają się uzasadnione. Ponadto zauważa się, iż fakt zawieszenia działalności nie powoduje automatycznego zawieszenia obowiązku składania deklaracji i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych określony w art. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na podstawie zaś art. 25 ust. 5 tej ustawy urzędy skarbowe na wniosek podatnika w razie okresowego zaprzestania działalności mogą zwolnić od obowiązku składania deklaracji i wpłacania zaliczek na podatek. W tym zakresie prawo do takiego zwolnienia podatnika leży w gestii organu podatkowego.

46. Amortyzacja inwestycji w obcych środkach trwałych.

Stosownie do art. 16j ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych, z tym że dla inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat. Przy tak ustalonej sławce poniesione wydatki na te inwestycje podatnik ma możliwość zaliczenia poprzez odpisy amortyzacyjne do kosztów uzyskania przychodów w okresie 10 lat.

W przypadku używania przez podatnika inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach w okresie krótszym niż 10 lat, nie dojdzie wówczas do zaliczenia pełnej wartości wytworzonej inwestycji do kosztów uzyskania przychodów. Po wygaśnięciu umowy podatnik nie ma możliwości dalszego dokonywania odpisów amortyzacyjnych, ponieważ, nie użytkuje ww. inwestycji do celów własnej działalności gospodarczej. Poniesione koszty może mu zrekompensować jedynie właściciel nieruchomości, dokonując zwrotu niezamortyzowanej kwoty. Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kwota otrzymanego zwrotu w części nie przekraczającej wartości niezamortyzowanej części inwestycji, nie stanowi przychodu podatkowego.

47. Wartość firmy.

W związku z licznymi zapytaniami organów podatkowych oraz podatników dot. zasad ustalania wartości początkowej firmy. Ministerstwo Finansów uznaje za uzasadnione wydanie w trybie art. 14 Ordynacji podatkowej interpretacji odpowiednich przepisów ustawy o podatkowy dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatkowy dochodowym od osób prawnych. Z uwagi na złożoność problemu oraz konieczność przeprowadzenia dalszych konsultacji - interpretacja ta zostanie wydana w późniejszym terminie.

48. Określenie przez Ministerstwo Finansów metod działania w stosunku do podatników, którzy dokonują transferu dochodów za granicy.

Wniosek nie jest aktualny. Problematyka ta została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 10 października 1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz. U. Nr 128, poz. 833).

49. Problem rozwiązania kosztów oraz przychodów podatkowych w związku z opłatami z tytułu najmu.

Obecnie sprawa ta podlega ponownej weryfikacji i jest konsultowana z Departamentem Prawnym. Po ostatecznym rozstrzygnięciu problemu do izb skarbowych zostaną przekazane stosowane wyjaśnienia.

50. Wyłączenie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych takich podmiotów jak: wspólnoty mieszkaniowe, stowarzyszenia, związków zawodowych, które nie prowadzą działalności gospodarczej.

Propozycja podmiotowego wyłączenia wspólnot mieszkaniowych z obowiązku opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych była rozpatrywana i została odrzucona przez Sejm w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych na 1999 r.

Nie przewiduje się zwolnienia podmiotowego dla stowarzyszeń i związków zawodowych nie prowadzących działalności gospodarczej. Organizacje te zgodnie ze swoimi ustawami kompetencyjnymi mogą prowadzić działalność gospodarczą. Szczególnie często, w celu pozyskania dodatkowego źródła dochodów, działalność gospodarcza podejmowana jest przez różnego rodzaju stowarzyszenia. W art. 25 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje się - na indywidualny wniosek podatnika - możliwość zwolnienia przez urząd skarbowy z obowiązku składania w trakcie roku podatkowego deklaracji CIT-2.

51. Problem dotyczy ulg dla zakładów pracy, w których jest wykonywana kara ograniczenia wolności oraz praca społecznie użyteczna, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 113, poz. 720).

Ministerstwo Finansów informuje, że problem funkcjonowania tej ulgi był konsultowany z Departamentem Prawnym, w tym w kwestii dot. zasad jej konstytucyjności. W świetle art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopóki Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie o utracie mocy obowiązującej aktu normatywnego, jest on wiążący dla organów podatkowych.

Ulga ta nie została wprowadzona przepisami ustaw podatkowych, lecz odrębnymi aktami prawnymi i przy najbliższej nowelizacji przepisów podatkowych zostaną podjęte działania w kierunku systemowej regulacji. W zakresie okoliczności uwzględniania tej ulgi w ramach zeznań i deklaracji podatkowych. Ministerstwo Finansów wyraziło już swoje stanowisko w piśmie z 21 września 2000 r. znak PB 4/MS-031-304/00, skierowanym do wszystkich izb skarbowych.

W świetle istniejącego stanu prawnego - art. 58 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90. poz. 557 z późn. zm.) stanowi, że Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, tryb wyznaczania przez właściwy organ samorządu terytorialnego zakładów pracy, w których wykonywana jest kara ograniczenia wolności oraz praca, o której mowa w art. 45 § 1, szczegółowe obowiązki zakładów, placówek, instytucji i organizacji, o których mowa w art. 56 § 1 w zakresie wykonywania tej kary i pracy, ubezpieczenia skazanych oraz szczegółowe zasady gospodarowania środkami uzyskanymi z wykonywania tej kary i pracy, jak również szczegółowe zasady wynagradzania wyznaczonych pracowników, o których mowa w § 1, a także ulgi w tym ulgi podatkowe, dla tych zakładów, placówek, instytucji i organizacji.

Powyższa ulga nie została wprowadzona do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Istnieje natomiast inny rodzaj ulgi, polegającej na odliczeniu od dochodu przy ustalaniu podstawy opodatkowania kwoty równej funduszowi wynagrodzeń przysługujących osobom pozbawionym wolności i zatrudnionym u podatnika innego niż przywięzienny zakład pracy, o którym mowa w odrębnych przepisach - art. 18 ust. 1 pkt 5 tej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W ramach wyżej powołanej delegacji zawartej w Kodeksie karnym wykonawczym - w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 1998 r. w sprawie wyznaczania zakładów pracy, w których jest wykonywana kara ograniczenia wolności oraz praca społecznie użyteczna orzeczona w zamian nieściągalnej grzywny, szczegółowych obowiązków tych zakładów w zakresie zatrudniania skazanych i zasad gospodarowania uzyskanymi z tego tytułu środkami oraz przysługujących ulg zakładom (Dz. U. Nr 113, poz. 720) - w § 13 została określona ulga podatkowa, polegająca na tym, że zakładom, w którym jest wykonywana praca skazanych, przysługuje ulga w podatku dochodowym w wysokości 50% kwoty, o której mowa w § 11 ust. 1 tego rozporządzenia, tj. ustalonej w wysokości kwoty odpowiadającej wynagrodzeniu należnemu za prace wykonywane przez skazanego, tak jak gdyby były one wykonywane w ramach stosunku pracy.

Ulga, której zasady wynikają z przepisów tego rozporządzenia, polega zatem na tym, że zakładom, w których jest wykonywana praca skazanych, przysługuje ulga w podatku dochodowym w wysokości 50% kwoty ustalonej w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu należnemu za prace wykonywane przez skazanego.

Jeżeli ulga przysługuje w podatku dochodowym, to w oparciu o literalne brzmienie obowiązujących przepisów należy uznać, że ulga polega na obniżce należnego podatku o 50% przedmiotowych kwot odpowiadających temu wynagrodzeniu.

52. Praktyczna realizacja art. 14 Ordynacji podatkowej. Rozważenie potrzeby skonkretyzowania zasad koordynacji interpretacji realizowanej przez Ministra Finansów oraz interpretacji realizowanych przez organy podatkowe. Zdarzają się przypadki odmiennej interpretacji organów podatkowych w różnych województwach przy niedostatecznej koordynacji ze strony Ministerstwa Finansów.

Zapewnienie większej zgodności przepisów wykonawczych oraz ich interpretacji przez Ministra Finansów z przyjętą linią orzecznictwa NSA i SN, szczególnie w zakresie zgodności z Konstytucją oraz stabilność orzecznictwa podatkowego.

W przypadku przepisów wykonawczych nie może być mniejszej lub większej zgodności z ustawami podatkowymi, one muszą być i są zgodne w zakresie podatków dochodowych z wydanymi delegacjami zawartymi w przepisach ustawowych.

Podstawowym natomiast instrumentem podatkowym, mającym na celu dążenie do zapewnienia zgodności urzędowych wykładni Ministra Finansów z przyjęta linią orzecznictwa, są przepisy art. 14 Ordynacji podatkowej. Minister właściwy do spraw finansów publicznych sprawując ogólny nadzór w sprawach podatkowych, dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego urzędowej interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego. W kwestii tej należy zauważyć, iż już w trakcie prac legislacyjnych nad ustawami podatkowymi oraz aktami wykonawczymi do nich podejmowane są kroki zapobiegające powstaniu niezgodności tych przepisów z Konstytucją RP.

W tej sprawie należy mieć na uwadze autonomiczny charakter prawa podatkowego. Z uwagi na fakt, że wielokrotnie orzeczenia NSA nie są jednolite, konieczne jest dokonywanie przez, organy skarbowe bardziej wnikliwej oceny konkretnego stanu faktycznego w świetle istniejącego stanu prawnego, co powinno przyczynić się do ograniczenia ilości przegranych przez organy podatkowe spraw przed NSA. W sytuacji niejednolitego orzecznictwa i skomplikowanych stanów taktycznych nie jest również, możliwe i właściwe zastosowanie w każdej sprawie ogólnej wykładni urzędowej Ministra Finansów.

Generalnie postulat zasługuje jednak na uwzględnienie, z tym że jego realizacja wymaga ścisłej i bieżącej współpracy pomiędzy organami podatkowymi każdego stopnia. Podkreślić należy bowiem, iż to urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe i izby skarbowe napotykają przede wszystkim praktyczne problemy związane ze stosowaniem prawa podatkowego. Dlatego należy oczekiwać większej inicjatywy w formułowaniu problemów podatkowych i przekazywaniu ich do Ministerstwa Finansów.

W wyniku analizy spraw wpływających do Ministra Finansów wskazujących na sytuacje, w których organy podatkowe napotykają w swojej praktyce na budzące wątpliwości kwestie, stwierdzić należy, iż Ministerstwo Finansów będzie realizowało na wszystkie pojawiające się problemy a Minister Finansów będzie w miarę potrzeb dokonywał stosownych interpretacji urzędowych prawa podatkowego.

Należy także zauważyć, iż demokratyczne państwo prawa opiera się na trójpodziale władz: władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Zarówno władza ustawodawcza jak i wykonawcza ze względu na zasadę niezawisłości sądów nie mają możliwości wpływania na linię orzecznictwa. Z tych względów stabilność orzecznictwa podatkowego uzależniona jest od wyroków niezawisłych sadów, na które Minister Finansów nie ma wpływu.