PB4/BA-802-977-111/99/a - Obowiązek podatkowy wynikający z nabycia przez spółkę akcyjną własnych akcji w celu ich umorzenia.

W związku z wątpliwościami dotyczącymi skutków podatkowych skupowania przez spółki akcyjne własnych akcji w celu ich umorzenia bez obniżania kapitału akcyjnego (tzw. buy-back) - na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) wyjaśniam, co następuje:

Skupowanie przez spółki własnych akcji w celu ich umorzenia dokonywane jest na podstawie art. 365 § 1 k.h., który stanowi, iż spółka nie może na swój rachunek nabywać ani przyjmować w zastaw własnych akcji. Wyjątek stanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku akcjonariusza, oraz nabycie celem umorzenia akcji. W myśl art. 363 § 2 k.h. umorzenie bez zachowania przepisów o obniżeniu kapitału akcyjnego może być dokonane jedynie z czystego zysku.

Decyzję o nabyciu własnych akcji przez spółkę w celu ich umorzenia bez obniżania kapitału akcyjnego podejmuje Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Nabyte akcje są następnie umarzane. Powstaje zatem stan, w którym po umorzeniu nabytych akcji suma nominalnej wartości pozostałych akcji jest mniejsza niż wartość kapitału akcyjnego.

Oceniając powyższe działania z punktu widzenia jego skutków podatkowych stwierdzić należy, iż po stronie akcjonariuszy spółki dochodzi do realizacji dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 ze zm.) stanowi, iż dochodem z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także: dochód z umorzenia udziałów lub akcji, wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej, dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego lub akcyjnego albo funduszu udziałowego w spółdzielniach, a także dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej. W świetle powyższej definicji dochodem z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest czysty dochód wypracowany przez spółkę i przekazany do dyspozycji udziałowców (akcjonariuszy). Dysponowanie zaś przez akcjonariuszy zyskiem spółki jest następstwem faktycznego uzyskania przez nich dochodu z udziału w zyskach osób prawnych. W przypadku zaś nabywania przez spółkę własnych akcji, w celu ich umorzenia, bez obniżania kapitału akcyjnego, dochodzi do sytuacji, w której udziałowcy spółki dysponują czystym zyskiem w ten sposób, iż wpływają na zwiększenie wartości własnych akcji.

Reasumując należy uznać, iż kwoty wydatkowane na nabycie przez spółkę własnych akcji bez obniżania kapitału zakładowego (buy-back) stanowią dla udziałowców, którzy pozostali w spółce, dochód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dochód ten należy ustalić w wysokości kwoty wydatkowanej na nabycie akcji proporcjonalnie przypadającej na każdą akcję pozostałą po umorzeniu skupionych akcji.

Jednocześnie należy podkreślić, iż w momencie zbywania akcji przez akcjonariusza kwota powyższa będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów.

Stosownie do art. 22 ust. 1 ww. ustawy od dochodów tych pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 20% uzyskanego przychodu. Obowiązek podatkowy w omawianym stanie faktycznym powstaje w dniu umorzenia skupionych akcji. Do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od dochodu przeznaczonego na skupienie przez spółkę własnych akcji zobowiązana jest spółka nabywająca własne akcje.