PB3-1571/8214-193/WK/01 - Koszty prywatyzacji a koszt uzyskania przychodu

Minister Finansów na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.) - wyjaśnił:

"Z postanowień art. 32 ust. 1 (w przypadku prywatyzacji pośredniej - zbycie akcji Skarbu Państwa) oraz art. 42 ust. 1 (w przypadku prywatyzacji bezpośredniej przedsiębiorstwa państwowego) ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561, z późn. zm.) wynika, że przed prywatyzacją bezpośrednią, jak i pośrednią, dokonuje się analizy w celu ustalenia sytuacji prawnej majątku spółki, bądź przedsiębiorstwa państwowego, stanu i perspektyw ich rozwoju, oszacowania majątku oraz oceny realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury.

Do określenia szczegółowych zasad w tym zakresie upoważniona została przez ustawodawcę Rada Ministrów, która rozporządzeniem z 3 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 408, z późn. zm.) określiła zakres analizy spółki oraz przedsiębiorstwa państwowego, sposób zlecenia jej opracowania, zasady odbioru i finansowania oraz warunki, spełnienie których umożliwia odstąpienie od opracowania analizy.

Rozporządzenie określa, iż finansowanie opracowania analizy następuje w ciężar:

1) budżetu państwa - w części przeznaczonej ustawą budżetową na koszty prywatyzacji, jeżeli zlecającym jest minister właściwy do spraw Skarbu Państwa lub organ założycielski oraz jest to uzasadnione trudną sytuacją ekonomiczną podmiotu, którego analiza dotyczy;

2) przychodów z prowizji, o której mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy z 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 493, z późn. zm.) - jeżeli zlecającym jest Agencja Prywatyzacji, z wyjątkiem pierwszego roku działalności Agencji, w którym finansowanie analizy nastąpi ze środków budżetu państwa, o których mowa w pkt 1;

3) kosztów spółki lub przedsiębiorstwa państwowego, zgodnie z umową zawartą ze zlecającym.

Na podstawie delegacji zawartej w tej samej ustawie Rada Ministrów rozporządzeniem z 29 lipca 1997 r. w sprawie szczegółowego trybu zbywania akcji Skarbu Państwa, zasad finansowania zbycia akcji oraz formy zapłaty za te akcje (Dz. U. Nr 95, poz. 578, z późn. zm.) określiła, że finansowanie zbycia akcji Skarbu Państwa może następować ze środków:

1) budżetu państwa,

2) zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy zagranicznej,

3) prywatyzowanej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, na podstawie umowy zawartej między tą spółką i Skarbem Państwa,

4) prywatyzowanej spółki z udziałem Skarbu Państwa, na podstawie umowy zawartej między tą spółką i Skarbem Państwa, jeżeli postanowienia statutu nie stanowią przeszkody do zawarcia takiej umowy oraz jest to uzasadnione interesem spółki.

Z przedstawionych powyżej przepisów wynika, że jeżeli dojdzie do zawarcia umowy pomiędzy prywatyzowaną spółką bądź przedsiębiorstwem państwowym a Skarbem Państwa - koszty związane z opracowaniem analiz obciążają koszty spółki lub przedsiębiorstwa państwowego, zaś w przypadku zbycia akcji Skarbu Państwa mogą następować ze środków spółki. Podmioty te, finansując ze swoich środków omawiane koszty analiz i zbycia akcji, partycypują tym samym w finansowaniu przygotowania procesu prywatyzacji, a co za tym idzie zmniejszają wydatki budżetu państwa, jakie muszą być poniesione na ten cel. W tym miejscu należy również wskazać na ekonomiczny aspekt przeprowadzanej prywatyzacji, wyrażający się m.in. usprawnieniem procesów produkcyjnych prywatyzowanych podmiotów gospodarczych skutkujących zwiększeniem osiąganych przez nie przychodów.

Mając powyższe na uwadze, a w szczególności to, że:

- obowiązek pokrywania przez omawiane podmioty gospodarcze kosztów analiz dla celów prywatyzacji oraz wydatków związanych ze zbywaniem akcji Skarbu Państwa wynika z unormowań ww. ustawy i rozporządzeń wykonawczych wydanych w oparciu o przepisy tej ustawy,

- celem ekonomicznym prywatyzacji jest w ostatecznym rezultacie prawidłowe funkcjonowanie prywatyzowanych podmiotów gospodarczych, co w konsekwencji prowadzić będzie do wzrostu osiąganych przez nie przychodów,

- wydatki poniesione przez spółki i przedsiębiorstwa państwowe związane z opracowaniem analiz dla celów prywatyzacji oraz wydatki spółek poniesione na pokrycie zadań związanych ze zbywaniem akcji Skarbu Państwa - w myśl art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. - stanowić będą koszty uzyskania przychodów. Warunkiem jest jednak, aby obowiązek ponoszenia omawianych wydatków wynikał z treści umów zawartych pomiędzy spółką, bądź przedsiębiorstwem państwowym a Skarbem Państwa w trybie i na zasadach określonych w ww. przepisach.

Oprócz poruszonej wyżej kwestii związanej z prywatyzacją spółek i przedsiębiorstw państwowych, występuje również problem ponoszenia przez te podmioty wydatków związanych z ich restrukturyzacją. Obowiązek ponoszenia tych wydatków przez restrukturyzowane podmioty gospodarcze nie wynika - jak w przypadku wyżej opisanych wydatków związanych z prywatyzacją - z żadnych aktów prawnych. Tym samym charakter wydatków związanych z restrukturyzacją podmiotów gospodarczych powinien być rozpatrywany jedynie w świetle postanowień art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r., tj. czy poniesienie tych wydatków miało na celu osiągnięcie przychodów."