PB1/4218-SIP-4/05 - Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych tytułem odszkodowania za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej.

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) po rozpatrzeniu zażalenia "..." Spółka z o.o. z siedzibą w ... z dnia 1 sierpnia 2005 r. na postanowienie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Toruniu z dnia 21 lipca 2005 r. Nr PDD/423-14/05 w sprawie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, w którym uznał przedstawione przez Spółkę stanowisko za nieprawidłowe

- zmieniam postanowienie organu pierwszej instancji i uznaję stanowisko podatnika zawarte we wniosku za prawidłowe.

Pismem z dnia 23 maja 2005 r. "..." Spółka z o.o. z siedzibą w ... zwróciła się do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Toruniu o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w następującym stanie faktycznym.

Podstawowym przedmiotem działalności Spółki "..." jest prowadzenie aptek. Spółka planuje rozpoczęcie działalności kolejnej apteki na dużym osiedlu mieszkaniowym, w miejscu, gdzie od około 30 lat aptekę prowadzi inny właściciel, będący jednocześnie właścicielem lokalu użytkowego.

Spółka wskazała, że właściciel lokalu zaprzestanie działalności aptekarskiej i odda lokal z wyposażeniem do używania Spółce na podstawie długoletniej umowy najmu oraz dodatkowo zobowiąże się do nieprowadzenia - przez okres 10 lat - działalności konkurencyjnej na obszarze miasta, za co otrzyma odszkodowanie. W konsekwencji nowa apteka przejmie obsługę dotychczasowych klientów.

Zapytanie Spółki dotyczyło możliwości zaliczenia - w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) - wydatków poniesionych jednorazowo tytułem odszkodowania za powstrzymywanie się właściciela apteki od działalności konkurencyjnej, tj. prowadzenia apteki na obszarze miasta ... w okresie 10 lat, co oznacza, że nie otworzy on w sąsiedztwie dodatkowej apteki.

Zdaniem Spółki wydatek ten jest związany z działalnością apteki i ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów, a zatem może być uznany za koszt uzyskania przychodu (wydatek powinien być odniesiony do kosztów uzyskania przychodów w ciągu 10 lat od zawarcia umowy).

Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Toruniu postanowieniem z dnia 21 lipca 2005 r. Nr PDD/423-14/05 uznał, że przedstawione przez Podatnika stanowisko jest nieprawidłowe.

W uzasadnieniu przedmiotowego postanowienia Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego powołał się na przepisy art. 15 ust. 1 oraz 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i wskazał, że w omawianym przypadku, w momencie dokonania wydatku na odszkodowanie nie sposób ustalić związku tego wydatku z przychodem.

Na obszarze dość dużego miasta, jakim jest ..., nie można ustalić, czy w ogóle, kiedy i jak na przychody Spółki z tytułu prowadzenia aptek wpłynie włączenie się lub nie włączenie do rynku w ciągu 10 lat jednej apteki.

Na rozwój szeroko rozumianego rynku leków, a tym samym rynków lokalnych, ma wpływ wiele czynników, takich jak ceny, system refundacji, ogólny stan zdrowia poszczególnych grup społecznych, a także warunki pogodowe, zatem trudno ustalić jak rynek ten będzie się kształtował w ciągu najbliższych 10 lat i co będzie miało decydujący wpływ na decyzje przedsiębiorców z branży aptekarskiej.

Naczelnik Urzędu Skarbowego, oceniając związek omawianego wydatku z przychodem Spółki, wskazał na występujący w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym momentem decydującym o możliwości zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów jest moment dokonania wydatku, a nie moment uzyskania przychodu, należy stwierdzić, że na dzień poniesienia wydatku związek taki nie istnieje.

Nie zgadzając się z powyższym stanowiskiem, pismem z dnia 01 sierpnia 2005 r. Spółka złożyła zażalenie, w którym wniosła o uchylenie postanowienia Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego oraz uznanie stanowiska prezentowanego przez Spółkę we wniosku z dnia 23 maja 2005 r. za prawidłowe.

W zażaleniu Spółka zarzuca nieuwzględnienie wszystkich okoliczności faktycznych wskazanych we wniosku, błędną ocenę stanu faktycznego, wyciągnięcie na jego podstawie wadliwych wniosków i w konsekwencji wydanie nieprawidłowego postanowienia.

Zdaniem Spółki organ podatkowy nie uwzględnił specyfiki branży aptekarskiej wyrażającej się w ścisłej więzi między pacjentem a farmaceutą z długoletnim stażem, nierzadko znającym swoich pacjentów osobiście. W przypadku, gdyby ten farmaceuta otworzył aptekę w okolicy, Spółka nie mogłaby liczyć na faktyczne przejęcie klientów, bowiem korzystaliby oni dalej z usług poprzednika. W tej sytuacji konieczność zawarcia odpłatnej umowy o zakazie podejmowania działalności konkurencyjnej jest oczywista, tak jak oczywisty jest związek między wydatkiem poniesionym w tym celu a osiąganymi przez Spółkę przychodami.

Spółka podkreśliła również, iż umowa zawierać będzie klauzulę kary umownej, należnej Spółce w przypadku złamania zakazu konkurencji. Kara ta stanowiłaby przychód do opodatkowania, wobec czego z przeciwieństwa należy wnioskować, iż wydatek z tym związany powinien być kosztem uzyskania przychodu.

Ponadto Spółka wskazała, iż do wniosku z dnia 23 maja 2005 r. załączyła informację Naczelnika Zachodniopomorskiego Urzędu Skarbowego z dnia 15 września 2004 r. Nr PO-3/423/416/US/04 o zakresie stosowania prawa podatkowego, której przedmiotem było zapytanie o podobnej treści.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy po zapoznaniu się z przedstawionym stanem faktycznym zważył, co następuje:

W myśl art. 14b § 5 pkt 1 powołanej Ordynacji podatkowej organ odwoławczy, po zapoznaniu się ze stanem faktycznym przedstawionym we wniosku, w drodze decyzji zmienia lub uchyla postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego, jeżeli uzna, że zażalenie wniesione przez podatnika, płatnika lub inkasenta zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się do problematyki związanej z wydatkowaniem kwoty odszkodowania z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej, stwierdzić należy, że przepis art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Zwrot "w celu" użyty w tym przepisie oznacza, że nie wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu. Większość wydatków ponoszonych przez podatników stanowi bezspornie koszt uzyskania przychodu. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak wyraźny. Wszystkie te sytuacje należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, a każda wymaga odrębnego potraktowania.

Ponadto zauważyć należy też, że ustawodawca posługując się zwrotem "koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu", nie odwołuje się do skutku. Takie stanowisko ma istotne znaczenie przy rozpatrywaniu pojęcia kosztów, albowiem czym innym jest "cel" działania, a czym innym "skutek" będący następstwem podjętych działań. Przez sformułowanie "w celu" należy zatem rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy (przychodu), a dążenie podatnika ma przymiot "celowości", jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo-skutkowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo (przychód).

Należy zatem przyjąć, że kosztem podatkowym są wszystkie wydatki mające na celu osiągnięcie przychodów oraz zachowanie i zabezpieczenie źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości.

Mając na względzie przedstawione przez Spółkę okoliczności związane z wpłatą odszkodowania za powstrzymywanie się właściciela apteki od działalności konkurencyjnej, tj. prowadzenia apteki na obszarze miasta ... w okresie 10 lat, co oznacza, że nie otworzy on w sąsiedztwie dodatkowej apteki (czy też kilku aptek), uzasadnionym jest stanowisko, że organ podatkowy zbyt arbitralnie potratował przedmiotowy wydatek.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w dobie gospodarki rynkowej i wiążącej się z tym konkurencji wydatek poniesiony na ochronę rynku potencjalnych odbiorców towarów (leków) nie może być uznany za nieracjonalny. Powszechnie wiadomym jest, iż wyeliminowanie bądź ograniczenie skutków konkurencji może przyczynić się do zwiększenia sprzedaży towarów (w tym przypadku leków), a zatem i do zwiększenia osiąganych przychodów.

W mieście liczącym blisko 210 tysięcy mieszkańców (...), w którym funkcjonuje ok. 60 aptek włączenie się lub niewłączenie do rynku w ciągu 10 lat jednego przedsiębiorcy - farmaceuty o wieloletnim doświadczeniu, który potencjalnie może otworzyć kilka aptek, ma wpływ na wielkość osiąganych obrotów i co za tym - idzie przychodów. Jeżeli przy tym porównanie, zestawienie to odniesiemy wyłącznie do dzielnicy miasta czy też osiedla mieszkaniowego, wpływ otwarcia "konkurencyjnej" apteki staje się oczywisty i bezsprzecznie istotny w zakresie osiąganych obrotów przez daną aptekę.

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej wydatek poniesiony przez Spółkę na wypłatę odszkodowania za powstrzymywanie się farmaceuty - właściciela apteki od działalności konkurencyjnej na terenie miasta ... jako poniesiony dla zwiększenia przychodów, zaliczyć będzie można - mając na uwadze również, że wydatek ten nie został wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy - do kosztów uzyskania przychodów.

Jednocześnie organ podatkowy informuje, że powyższa interpretacja w zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

Zgodnie z przepisem art. 14b § 5 cyt. Ordynacji podatkowej zmiana postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego wywiera skutek, począwszy od rozliczenia podatku za rok następujący po roku, w którym decyzja została doręczona podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Na decyzję tę służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia.