PB-3/5864-722-595/HS/98

W związku z pismem z dnia 20 listopada 1998 r. w sprawie podatku dochodowego od osób prawnych Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia, co następuje:

Jednym ze sposobów restrukturyzacji części wierzytelności z tytułu udzielonych przez banki kredytów lub pożyczek, których spłata jest zagrożona, są możliwości, które stwarzają przepisy podatkowe. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, po spełnieniu wymogów wynikających z tej ustawy, w bankach mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów rezerwy tworzone na pokrycie wierzytelności z tytułu straconych kredytów (pożyczek), których nieściągalność została uprawdopodobniona. Warunki uprawdopodabniające nieściągalność wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek uznanych za stracone na podstawie zarządzenia Nr 13/94 Prezesa NBP z dnia 10 grudnia 1994 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, określone są w ust. 2a pkt 2 art. 16, z zastrzeżeniem ust. 2b. Katalog tych okoliczności przesądzających o uprawdopodobnieniu nieściągalności należności, na które utworzono rezerwy na pokrycie wierzytelności uznawanych za koszty uzyskania przychodów jest zamknięty.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie określają precyzyjnie momentu, w którym bank ma prawo zaliczyć rezerwy utworzone zgodnie ze wskazanymi przepisami do kosztów uzyskania przychodu. A zatem decyzję o zaliczeniu rezerwy do kosztów uzyskania przychodów po spełnieniu wymogów ustawy może podjąć tylko bank. Bank decydując się na obniżenie podstawy opodatkowania, z tytułu rezerw na kredyty lub pożyczki stracone, których nieściągalność jest uprawdopodobniona, bierze na siebie dodatkowy obowiązek przestrzegania dyscypliny budżetowej, bezpośrednio związanej z dochodzeniem tej konkretnej wierzytelności. Okres czasu na dochodzenie wierzytelności, z którymi są związane zaliczone do kosztów uzyskania przychodów rezerwy na należności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, jaki dopuszczają przepisy o podatku dochodowym od osób prawnych, trwa do czasu przedawnienia. Jeśli do czasu przedawnienia nie nastąpi windykacja, umorzenie lub sprzedaż takiej wierzytelności, to na banku ciąży obowiązek dokonania stosownego rozliczenia z budżetem, które będzie skutkowało zapłaceniem podatku dochodowego związanego z tą wierzytelnością. O obowiązku takim przesądzają przepisy zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym nie stanowią kosztów uzyskania przychodów wierzytelności przedawnione.

Należy mieć na uwadze, że jeśli w trakcie dochodzenia, w tym również egzekucji wierzytelności, będzie miała miejsce cała lub częściowa jej spłata przez dłużnika, to stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 4 i ust. 1a wartość zwróconych wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) straconych stanowi przychód.

W świetle przedstawionych wyjaśnień, jeśli bank nie zaliczył w 1997 r. do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności z tytułu uprzednio udzielonych kredytów (pożyczek), na pokrycie których utworzone zostały rezerwy celowe, których nieściągalność została uprawdopodobniona, to może zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów w następnych latach podatkowych - do czasu przedawnienia - pod warunkiem występowania okoliczności przesądzających o uprawdopodobnieniu nieściągalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.