Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwot zaległości umorzonych najemcom z tytułu opłat za media i czynszu za mieszkanie

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 2207 w sprawie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwot zaległości umorzonych najemcom z tytułu opłat za media i czynszu za mieszkanie.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazaną przy piśmie z dnia 7 kwietnia 2006 r. interpelacją Pani Poseł Aldony Młyńczak, w sprawie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwot zaległości umorzonych najemcom z tytułu opłat za media i czynsz, uprzejmie informuję.

Zasady opodatkowania dochodów osobistych reguluje ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwana dalej "ustawą". Podstawową zasadą podatku dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania, która wynika z treści art. 9 ust. 1 ustawy, stanowiącym, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do postanowień art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Stąd też opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego RP., poświęconego zasadzie powszechności opodatkowania wynika, iż "wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad" (por. wyrok z dnia 29 maja 1996 sygn. akt K. 22/95). Konsekwencją powyższego jest wyjątkowy charakter ulg, odliczeń, zwolnień itp. pojmowanych ściśle i nierozszerzająco. W świetle powyższego umorzony czynsz stanowi przychód z tzw. innych źródeł i podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

W swoim wystąpieniu Pani Poseł proponuje dokonanie zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, polegającej na dodaniu nowego zwolnienia przedmiotowego, stosownie do którego wolne od podatku dochodowego byłyby przychody najemców lokali mieszkalnych gminnych zasobów mieszkaniowych uzyskane w wyniku umorzenia na podstawie uchwał podjętych przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o finansach publicznych - odpowiadające kwocie wierzytelności z tytułu należności pieniężnych przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa.

Pragnę zauważyć, iż propozycja Pani Poseł jest nie do końca czytelna z uwagi na ostatni fragment proponowanego zwolnienia, odwołujący się do wierzytelności, do których nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.). Proponowany przepis dotyczy jedynie tych podatników, którzy wynajmują mieszkania należące do gminnych zasobów mieszkaniowych. Wprowadzenie przepisu zróżnicuje zatem pod względem prawno-podatkowym najemców lokali mieszkalnych. Przyjęcie tego rozwiązania mogłoby stanowić zachętę do niewywiązywania się ze swoich zobowiązań i byłoby niesprawiedliwe w odniesieniu do tych osób, które często kosztem ogromnych wyrzeczeń, starają się regulować należności i po ich opłaceniu mają do swojej dyspozycji mniej środków pieniężnych.

Należy także pamiętać, iż w przypadku, gdy zła sytuacja materialna podatnika powoduje, iż nie jest on w stanie wypełnić swoich zobowiązań podatkowych, może on zwrócić się do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej, stosownie do postanowień art. 67a Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, iż organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Z powołanego artykułu wynika także, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.