ON-1-551/O.pr.20/WT/96 - Nierzetelność podatkowej księgi przychodów i rozchodów a odpowiedzialność karna skarbowa.

W odpowiedzi na pismo z 24 kwietnia 1996 r. znak PO-II-041KS-17/96 w sprawie interpretacji przepisów ustawy karnej skarbowej i przepisów ustaw podatkowych Departament Organizacji i Nadzoru Podatkowego Ministerstwa Finansów wyjaśnia, co następuje:

Analizując przepis § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 grudnia 1995 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 148, poz. 720) należy przede wszystkim zauważyć, że z punktu widzenia prawa karnego skarbowego istotne znaczenie ma jedynie § 10 ust. 2 pkt 1 cytowanego rozporządzenia, który stanowi, iż księgę uznaje się za rzetelną również wtedy, gdy nie wpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodów lub kosztów uzyskania przychodów (§ 10 ust. 3) nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym urząd skarbowy lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy. Zaistnienie pozostałych przesłanek określonych w § 10 ust. 2 rozporządzenia, powodowałoby i tak niemożność ukarania podatnika za czyn polegający na nierzetelnym prowadzeniu ksiąg, ze względu na brak znamion przedmiotowych przestępstwa.

Przepis § 10 rozporządzenia ma przede wszystkim na celu umożliwienie traktowania ksiąg zawierających dane niezgodne z rzeczywistością, w sytuacjach określonych w ust. 2, za dowód w postępowaniu podatkowym, jednakże kwota 0,5% przychodu nie jest wolna od podatku i w sytuacji określonej w § 10 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia narażenie na uszczuplenie należności podatkowych Skarbu Państwa faktycznie nastąpi, a po stronie podatnika powstaje obowiązek uiszczenia kwoty uszczuplonego podatku. Normy § 10 ust. 2 pkt 1 cytowanego rozporządzenia nie można uznać za ogólną regułę depenalizującą każde narażenie na uszczuplenie należności podatkowych, związane z nierzetelnym prowadzeniem ksiąg, jeżeli tylko podstawa uszczuplenia nie przekracza 0,5% przychodu wykazanego w księdze przychodów i rozchodów. Przyjęcie poglądu przeciwnego prowadziłoby do wniosku, że kwota 0,5% przychodu (która w konkretnych stanach faktycznych może osiągnąć znaczną wartość) jest granicą, do której uszczuplenie należności z tytułu podatku pozostaje nie karane. Koncepcja taka jest jednak błędna, gdyż opiera się na zbyt szerokiej interpretacji § 10 ust. 1 cytowanego rozporządzenia, przedmiotowy przepis określa jedynie jakie księgi należy uznać za rzetelne, nie odnosi się natomiast w żaden sposób do uszczuplania należności Skarbu Państwa przez podatników i penalizacji takich czynów.

W zakresie prawa karnego skarbowego regulacja ta wywiera więc tylko ten skutek, że czynu określonego w § 10 ust. 2 pkt 1 cytowanego rozporządzenia (przy zaistnieniu pozostałych przesłanek odpowiedzialności np. winy) nie można kwalifikować jako nierzetelności księgi z art. 94 § 2 lub 95 ustawy karnej skarbowej. Jeżeli zatem nie wpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodów (kosztów uzyskania przychodów) nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu wykazanego w księdze i podatnik złoży na tej podstawie nierzetelne zeznanie podatkowe czyn jego (polegający na podaniu organowi podatkowemu fałszywych danych mających wpływ na ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego) należy kwalifikować jako przestępstwo bądź wykroczenie z art. 94 § 1 lub § 3 powołanej ustawy. Natomiast w sytuacji, gdy księgi zawierające przedmiotowe błędy nie przekraczające 0,5% przychodu nie zostały jeszcze wykorzystane w postępowaniu w sprawach zobowiązań podatkowych odpowiedzialność podatnika powinna być rozpatrywana na zasadzie art. 99 § 1 lub § 3 cytowanej ustawy.