OG/005/21/PDII/18/2004 - Odsetki za zwłokę a przychód w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zmian.) w związku ze złożonym w dniu 03.03.2004 r., a uzupełnionym w dniach: 16.03.2004 r., 30.03.2004 r. i 31.03.2004 r. (daty wpływu pism do urzędu) zapytaniem w sprawie opodatkowania otrzymanych odsetek z tytułu zwrotu kwot wpłaconych na budowę mieszkania od developera w związku z nie wywiązaniem się sprzedającego z zawartej umowy informuje, że:

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu Cywilnego, który stanowi: "jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może zażądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych."

Z powyższego przepisu wynika, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Tym samym odsetki te nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - w brzmieniu obowiązującym przed 01.01.2004 r. - (tekst jedn. Dz. U. Nr 14 z 2000 r., poz. 176 ze zmian.), który stanowił, że za wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych uznaje się m. in. odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

- określonych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

- odpraw i odszkodowań wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy,

- odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

- odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą,

- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane na zasadach, o których mowa w art. 27 ust. 1,

- odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugod.

Z okazanej przez Panią umowy zawartej z developerem wynika, że odsetki wypłacono na podstawie § 9 pkt 1 umowy, nie stanowią, zatem odszkodowania wypłaconego na podstawie żadnej ustawy. Dodatkowo za nieterminowy zwrot developer wypłacił odsetki ustawowe.

W kwestii dotyczącej kary umownej, o której pisze Pani w piśmie z dnia 31.03.2004 r. organ podatkowy informuje, że kara umowna, zwana też odszkodowaniem umownym, polega na tym, że strony w umowie zastrzegają, iż jedna zapłaci drugiej określoną kwotę pieniężną w razie nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (art. 483 § 1 k.c.). Funkcją kary pieniężnej jest to, że ma ona zastąpić odszkodowanie, chyba, że strony umówiły się inaczej.

W powołanym powyżej art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej ustawodawca posłużył się wyłącznie pojęciem "odszkodowania" i wyłączył odszkodowania wynikające z zawartych umów i ugod ze zwolnienia z opodatkowania.

Kara umowna nie jest objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych w art. 21 w/w ustawy. Gdyby intencją ustawodawcy było zwolnienie tego rodzaju przychodów, to znalazłoby to odzwierciedlenie w cytowanym przepisie, zwłaszcza, że pojęciem kary umownej posługuje się ustawodawca np. w art. 14 ust. 2 pkt 4 czy art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy.

Jedną z podstawowych reguł postępowania podatkowego jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 1996 r. (sygn. akt K 22/95). W świetle tego orzeczenia wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania, według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad, dlatego też nie można traktować ich rozszerzająco. Zatem otrzymane odsetki za zwłokę w wykonaniu zobowiązania cywilnoprawnego są przychodem wierzyciela (w roku ich otrzymania) opodatkowanym na zasadach ogólnych. Wypłata przedmiotowych odsetek stanowi przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 w/w ustawy podatkowej. Należy przy tym zauważyć, że w art. 20 ust. 1 ustawodawca podał jedynie przykłady niektórych przychodów zaliczanych do "innych źródeł", natomiast nie jest to katalog zamknięty. Od tych przychodów płatnicy nie mają obowiązku pobierać zaliczek na podatek dochodowy, ale są obowiązane w myśl art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sporządzić dla podatnika informację o wysokości osiągniętego przychodu.

Przychód ten winna Pani wykazać w zeznaniu rocznym stosownie do roku jego uzyskania w pozycji "inne źródła" i obliczyć od sumy swoich dochodów należny podatek wg skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy.

Odnośnie wycofanego w roku 2003 od developera wkładu budowlanego organ podatkowy informuje, że stosownie do art. 27a ust. 13 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 01.01.2002 r. w związku z art. 6 ust. 1 ustawy z 21.11.2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134, poz. 1509) jeżeli podatnik skorzystał z odliczeń od dochodu (przychodu) lub podatku z tytułu wydatków określonych m. in. w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. d, a następnie po roku, w którym dokonano odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, z wyjątkiem, gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu - do dochodu (przychodu) lub podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności, dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Jak wynika z Pani pisma w roku 2003 odstąpiła Pani od umowy zawartej z developerem i otrzymała zwrot wniesionych wpłat na poczet zakupu mieszkania, z tytułu, których korzystała Pani z ulgi w podatku. W związku z powyższym w przypadku korzystania z odliczeń z tytułu wniesionego wkładu do developera w zeznaniu rocznym składanym za rok 2003 winna Pani doliczyć do podatku kwoty uprzednio odliczone.

Ponadto art. 4 ust. 2 nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 21 listopada 2001 r. (Dz. U. Nr 134, poz. 1509), która weszła w życie 01.01.2002 r., stanowi, że podatnikom, którzy w latach 1997-2001 nabyli prawo do odliczania wydatków poniesionych na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a-f ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 01.01.2002r, przysługuje na zasadach określonych w tej ustawie, prawo do odliczania od podatku dalszych wydatków na kontynuację danej inwestycji - poniesionych od 01.01.2002 r. do 31.12.2004 r.

Od 2002r dla podatników rozpoczynających inwestycję - w Pani sytuacji: zakup mieszkania od innego developera - nie ma możliwości odliczania od podatku wydatków w ramach tzw. "dużej ulgi budowlanej".