OB5/MC-033-164/01/2418 - Finansowanie wydatków mieszkaniowych oszczędnościami wycofanymi z kasy mieszkaniowej.

W celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa, na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 r. Nr 137 poz. 926, z późn. zm.), uprzejmie wyjaśniam.

Przepis art. 27a ust. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176, z późn. zm.; dalej - updf) stanowi, że "jeżeli podatnik korzystał z odliczeń wymienionych w ust. 1 pkt 2, a oszczędności zgromadzone w banku prowadzącym kasę mieszkaniową wydatkował zgodnie z celami systematycznego oszczędzania na tym rachunku, kwoty określone w ust. 3 pkt 1 lit. a, pkt 2 i 3 oraz w ust. 4 pomniejsza się o kwoty odliczeń dokonanych z tego tytułu".

Literalne brzmienie powołanego przepisu odzwierciedla konstrukcja załącznika PIT/D do zeznań podatkowych za rok 2000 i 2001.

Obowiązek dokonania pomniejszenia, o którym mowa w art. 27a ust. 12 updf, spoczywał również na podatnikach, którzy w 1999 r. oszczędności wycofane z kasy mieszkaniowej wydatkowali na własne cele mieszkaniowe objęte ulgą podatkową. W 1999 r. zjawisko finansowania wydatków mieszkaniowych wycofanymi z kasy mieszkaniowej oszczędnościami było bardzo rzadkie. Dlatego też nie zachodziła potrzeba odzwierciedlenia przepisu art. 27a ust. 12 ustawy w odrębnej pozycji formularza PIT/D.

Intencją ustawodawcy wprowadzającego przepis ust. 12 w art. 27a updf było wyeliminowanie możliwości dwukrotnego korzystania z ulgi podatkowej z tytułu wydatkowania tych samych środków - najpierw wniesionych do kasy mieszkaniowej (ulga 30 proc.), a następnie wycofanych i wydatkowanych na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf np. na zakup mieszkania na rynku pierwotnym (ulga 19 proc.). Gdyby ustawodawca nie wprowadził do updf omawianego przepisu, podatnik z tytułu wydatkowania tych samych środków skorzystałby z ulgi podatkowej dwukrotnie - co byłoby sprzeczne z systematyką updf.

Jednakże w praktyce stosowanie przy interpretacji art. 27a ust. 12 updf wyłącznie wykładni literalnej może - w niektórych stanach faktycznych - prowadzić do wykazania przez podatnika bezpodstawnie zaniżonego odliczenia z tytułu poniesienia w roku podatkowym wydatków na cele mieszkaniowe określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf.

Kierując się zatem wykładnią systemową i celowościową oraz potrzebą ujednolicenia skutków prawnych powyższych czynności dla podatników należy uznać, iż podatnicy wypełniają w części D.7. załącznika PIT/D pozycję "Kwota pomniejszenia" - jeżeli kwota przysługującego odliczenia w roku podatkowym obliczona w kolumnie "f" części D.1. tego załącznika uwzględnia wydatki sfinansowane oszczędnościami wycofanymi w tym roku podatkowym z kasy mieszkaniowej.

Ilustrują to następujące przykłady:

Przykład A - dotyczy sposobu wypełnienia załącznika PIT/D przez podatnika, który w 2000 r. wydatki na cele mieszkaniowe wymienione w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf w całości sfinansował wycofanymi oszczędnościami z kasy mieszkaniowej, z tytułu których w latach ubiegłych korzystał z odliczeń.

Stan faktyczny:

1) w latach 1997-1999 podatnik zgromadził w kasie mieszkaniowej oszczędności w wysokości 54.000 zł. Z tego tytułu odliczył od podatku kwotę 16.200 zł,

2) w 2000 r. po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania wycofał oszczędności z kasy i przeznaczył je na zakup mieszkania na rynku pierwotnym.

Sposób wypełnienia części D.1 i D.7 załącznika PIT/D za 2000 r.:

1) limit odliczeń przysługujący w latach 1992-2000 (poz. 66) - 29.260 zł,

2) limit odliczeń wykorzystany w latach 1997-1999 (poz. 67) - 16.200 zł,

3) limit odliczeń przysługujący w 2000 r. (poz. 68) - 13.060 zł,

4) kwota faktycznie poniesionych wydatków w 2000 r. (poz. 69) - 54.000 zł,

5) kwota przysługującego odliczenia w 2000 r. (poz. 70 i odpowiednio poz. 77) - 10.260 zł, tj. 19 proc. z kwoty 54.000 zł, nie więcej jednak niż limit odliczeń przysługujący w 2000 r., czyli nie więcej niż 13.060 zł,

6) kwota pomniejszenia (poz. 93) - 16.200 zł,

7) kwota odliczenia w 2000 r. (poz. 94) z tytułu wydatków poniesionych na własne potrzeby mieszkaniowe - 0 zł (10.260 zł - 16.200 zł; jeżeli różnica jest liczbą ujemną, należy wpisać zero).

Przykład B - dotyczy sposobu wypełnienia załącznika PIT/D przez podatnika, który w 2000 r. wydatki na cele mieszkaniowe wymienione w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf sfinansował zarówno wycofanymi oszczędnościami z kasy mieszkaniowej (z tytułu których w latach ubiegłych korzystał z odliczeń), jak i środkami pochodzącymi z innych źródeł (własne środki, kredyt, pożyczka).

1. Stan faktyczny:

1) w latach 1997-1999 podatnik zgromadził w kasie mieszkaniowej oszczędności w wysokości 54.000 zł. Z tego tytułu odliczył od podatku kwotę 16.200 zł,

2) w 2000 r. po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania wycofał oszczędności z kasy i przeznaczył je wraz z własnymi środkami (w sumie 154.000 zł, tj. 54.000 zł z kasy mieszkaniowej + 100.000 zł ze środków własnych) na zakup mieszkania na rynku pierwotnym.

Sposób wypełnienia części D.1 i D.7 załącznika PIT/D za 2000 r.:

1) limit odliczeń przysługujący w latach 1992-2000 (poz. 66) - 29.260 zł,

2) limit odliczeń wykorzystany w latach 1992-1999 (poz. 67) - 16.200 zł,

3) limit odliczeń przysługujący w 2000 r. (poz. 68) - 13.060 zł,

4) kwota faktycznie poniesionych wydatków w 2000 r. (poz. 69) - 154.000 zł,

5) kwota przysługującego odliczenia w 2000 r. (poz. 70 i odpowiednio poz. 77) - 13.060 zł, tj. 19 proc. z kwoty 154.000 zł, nie więcej jednak niż limit odliczeń przysługujący w 2000 r., czyli nie więcej niż 13.060 zł,

6) kwota pomniejszenia (poz. 93) - 0 zł, gdyż de facto kwota wykazana w poz. 70 i odpowiednio w poz. 77 nie uwzględnia wycofanych oszczędności z kasy mieszkaniowej,

7) kwota odliczenia w 2000 r. z tytułu wydatków poniesionych na własne potrzeby mieszkaniowe - 13.060 zł (13.060 zł - 0 zł; jeżeli różnica jest liczbą ujemną, należy wpisać zero).

W konsekwencji przed wypełnieniem w części D.7 poz. zatytułowanej "Kwota pomniejszenia" należy ustalić, czy i w jakiej części oszczędności z kasy mieszkaniowej zostały dwukrotnie odliczone, tj. raz jako oszczędności i drugi raz jako wydatki poniesione na jedną z inwestycji, o których mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf. Jeżeli kwota przysługującego odliczenia (suma kwot z poz. 65, 70 i 92) nie uwzględnia wydatków sfinansowanych wycofanymi oszczędnościami z kasy mieszkaniowej, to kwota pomniejszenia (poz. 93) wynosi zero. Należy przy tym pamiętać, że ulga z tytułu gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej "wpisana jest" w łączny limit dużej ulgi mieszkaniowej liczony narastająco od wejścia w życie przepisów updf jako 19 proc. kwoty, o której mowa w art. 27a ust. 2 ustawy.

2. Stan faktyczny:

1) w latach 1997-1999 podatnik zgromadził w kasie mieszkaniowej oszczędności w wysokości 40.000 zł. Z tego tytułu odliczył od podatku kwotę 12.000 zł,

2) w 2000 r. po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania wycofał oszczędności z kasy i przeznaczył je wraz z własnymi środkami, w sumie 90.000 zł (40.000 zł z kasy mieszkaniowej + 50.000 zł ze środków własnych), na zakup mieszkania na rynku pierwotnym.

Sposób wypełnienia części D.1 i D.7 załącznika PIT/D za 2000 r.:

1) limit odliczeń przysługujący w latach 1992-2000 (poz. 66) - 29.260 zł,

2) limit odliczeń wykorzystany w latach 1992-1999 (poz. 67) - 12.000 zł,

3) limit odliczeń przysługujący w 2000 r. (poz. 68) - 17.260 zł,

4) kwota faktycznie poniesionych wydatków w 2000 r. (poz. 69) - 90.000 zł,

5) kwota przysługującego odliczenia w 2000 r. (poz. 70 i odpowiednio poz. 77) - 17.100 zł, tj. 19 proc. z kwoty 90.000 zł, nie więcej jednak niż limit odliczeń przysługujący w 2000 r., czyli nie więcej niż 17.260 zł,

6) kwota pomniejszenia (poz. 93) - 12.000 zł, gdyż de facto w tej wysokości kwota 17.100 zł uwzględnia odliczenia sfinansowane oszczędnościami wycofanymi z kasy mieszkaniowej (12.000 zł + 5100 zł = 17.100 zł, tj. 19 proc. z kwoty faktycznie poniesionych wydatków wykazanych w poz. 69),

7) kwota odliczenia w 2000 r. z tytułu wydatków poniesionych na własne potrzeby mieszkaniowe - 5.100 zł (17.100 zł - 12.000 zł; jeżeli różnica jest liczbą ujemną, należy wpisać zero).

Przedstawione przykłady dotyczą odpowiednio sposobu wypełnienia formularza PIT/D za 2001 r.

Mając powyższe na uwadze, podatnikom, którzy w PIT/D za 2000 r. odmiennie wypełnili część D.7 załącznika PIT/D, przez co wykazali zaniżoną kwotę odliczenia z tytułu poniesienia w roku podatkowym wydatków na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 updf, przysługuje na podstawie art. 79 § 2 pkt 1 lit. a w związku z art. 74 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej prawo wystąpienia do właściwego urzędu skarbowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.

Równocześnie z powyższym wnioskiem podatnik powinien złożyć skorygowane zeznanie podatkowe. W myśl art. 79 § 2b Ordynacji podatkowej - jeżeli prawidłowość skorygowanego zeznania nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji o stwierdzeniu nadpłaty.