NM-4307/I/11/05 - Podatek od czynności cywilnoprawnych od zawarcia umowy sprzedaży, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą skupuje towary od osób, które nie prowadzą takiej działalności

Pytanie podatnika

Czy, w związku z brzmieniem art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, jako jedna ze stron czynności cywilnoprawnych, podlegam obowiązkowi podatkowemu i jestem zobowiązany do odprowadzania podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu skupu złomu od osób fizycznych i podmiotów nie będących podatnikami podatku VAT, w celu jego dalszej sprzedaży?

D E C Y Z J A

Na podstawie art. 14b § 2 i § 5 pkt 1 oraz art. 207 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) - po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 18 kwietnia 2005 r. na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Rykach z dnia 11 kwietnia 2005 r. nr US.III.406/02/05 w przedmiocie udzielonej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych - Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie odmawia zmiany postanowienia.

U z a s a d n i e n i e

W dniu 3 lutego 2005 r. zwrócił się Pan do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Rykach z wnioskiem o udzielenie - w trybie art. 14a Ordynacji podatkowej - pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Wniosek uzupełniono pismami z dnia 2 i 23 marca 2005 r. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż jest Pan podatnikiem podatku VAT z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, polegającej na skupie złomu metali kolorowych i niekolorowych od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w celu jego dalszej sprzedaży firmom będącym podatnikami podatku VAT. Z tego tytułu wypełnia Pan obowiązki płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych (poprzednio opłaty skarbowej od czynności cywilnoprawnych).

Zadał Pan pytanie: czy, w związku z brzmieniem art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 z późn. zm.), będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, jako jedna ze stron czynności cywilnoprawnych, podlega Pan obowiązkowi podatkowemu i jest zobowiązany do odprowadzania podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu skupu złomu od osób fizycznych i podmiotów nie będących podatnikami podatku VAT - Pana zdaniem, będąc podatnikiem podatku VAT, nie powinien Pan być podatnikiem i płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu powyższych umów.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Rykach uznał Pana stanowiska za nieprawidłowe i wydał w tej sprawie postanowienie z dnia 11 kwietnia 2005 r. nr US.III.406/02/05. Wynika z niego, iż w podanym stanie faktycznym nie znajduje zastosowania wyłączenie obowiązku podatkowego na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 z późn. zm.). Postanowienie doręczono Panu w dniu 12 kwietnia 2005 r.

Na postanowienie wniesiono zażalenie w terminie ustawowym, z którego wynika, iż nie zgadza się Pan z interpretacją prawa podatkowego dokonaną przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Rykach. Pana zdaniem, zakup złomu od osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej, nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 ust. 4 ww. ustawy, z tego powodu, że nabywcą jest osoba fizyczna, która dokonuje zakupu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, tj. będąc podatnikiem podatku VAT. Ponadto, wskazując na przepisy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, dowodzi Pan, że z przepisów tych nie wynika, aby warunkiem opodatkowania (zwolnienia) - tym podatkiem - było prowadzenie działalności gospodarczej. Zatem każdy, kto dokona którejkolwiek czynności wskazanej w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, podlega podatkowi VAT, z którego może być zwolniony na przykład na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 tej ustawy.

Przed wydaniem niniejszej decyzji - działając w trybie art. 200 Ordynacji podatkowej - Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie wyznaczył Panu siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, który upłynął bezskutecznie.

Rozpatrując zażalenie zważono, co następuje.

W wyniku analizy stanu faktycznego i prawnego sprawy Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie stwierdził, że zaskarżone postanowienie zawiera prawidłową interpretację przepisów prawa podatkowego. Z tego względu należy uznać za nieprawidłowe Pana stanowisko, w tym zakresie, przedstawione we wniosku z dnia 3 lutego 2005 r. oraz w zażaleniu.

Wskazać należy przede wszystkim na charakter prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, która polega na skupie złomu w celu jego dalszej sprzedaży. Działalność ta wymaga zawierania przez Pana szeregu umów sprzedaży rzeczy, które - co do zasady - stanowią przedmiot opodatkowania w świetle postanowień art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Istota zawieranych umów sprzedaży jest taka sama i wynika z przepisów prawa cywilnego (art. 535 k.c.), natomiast różnice - warunkujące Pana obowiązki cywilnoprawne oraz podatkowe - zależą od tego, czy jest Pan nabywcą rzeczy (kupującym), czy też zbywcą rzeczy (sprzedającym). Przedmiotem rozstrzygania w przedmiotowej sprawie są obowiązki podatkowe, jakie ciążą na Panu, w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, wymagającej zawierania umów sprzedaży rzeczy, w których występuje Pan w charakterze kupującego, a sprzedającym jest podmiot (osoba fizyczna) nieprowadzący działalności gospodarczej.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje instytucję płatnika tego podatku, którym jest nabywca rzeczy - od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub sprzedaży, co wynika z art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy. Powołany artykuł 10 ustawy określa obowiązki płatnika, do których należy przede wszystkim uzależnienie wypłacenia należności od uprzedniego zapłacenia podatku. Obowiązek podatkowy powstaje bowiem w takim przypadku z chwilą wypłacenia należności. Następnie, płatnicy wpłacają pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika.

Artykuł 2 ustawy przewiduje szereg wymienionych enumeratywnie wyłączeń z opodatkowania tym podatkiem. Wyłączenie jest stosowane przez ustawodawcę wtedy, gdy jego zamiarem jest wskazanie sytuacji, która - pomimo istnienia stanu faktycznego lub prawnego powodującego powstanie obowiązku uiszczenia określonej daniny publicznej - nie podlega takiemu obciążeniu. Jednocześnie ustawodawca formułuje warunki, które muszą być spełnione, aby było możliwe zastosowanie wyłączenia. Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z podatku od towarów i usług, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego. Wyłączenie danej czynności cywilnoprawnej z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych ma miejsce tylko w przypadku, gdy z tytułu dokonania tej właśnie czynności cywilnoprawnej (umowy sprzedaży) jedna ze stron posiada przymiot podatnika podatku od towarów i usług. W praktyce oznacza to, że przy zawieraniu umowy sprzedaży status podatnika VAT musi posiadać sprzedający. Jeżeli bowiem, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów, to obowiązek podatkowy powstaje - z tego tytułu - po stronie dostawcy, a nie odbiorcy, którego status podatkowy jest w tym przypadku nieistotny.

We wszystkich pismach kierowanych w niniejszej sprawie do organów podatkowych podaje Pana, iż złom kupowany jest od osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej. Osoby takie - z definicji - nie mogą być podatnikami podatku VAT z tytułu zawieranych z Panem umów sprzedaży, ponieważ przepisów tej ustawy nie stosuje się do czynności wykonywanych przez podmiot niebędący podatnikiem lub niewystępyjący w charakterze podatnika w odniesieniu do danej czynności. Dostawa towarów podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy jest dokonywana przez podatnika występującego w takim charakterze. Zakres opodatkowania podatkiem VAT jest bowiem ograniczony przez dwa czynniki - przedmiotowy oraz podmiotowy. Ten ostatni wynika z art. 15 komentowanej ustawy, który stanowi, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Ustawa określa również na własne potrzeby, co należy rozumieć pod pojęciem "działalności gospodarczej". Obejmuje ona wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak wynika z powyższego, opodatkowaniu podatkiem VAT mogą podlegać tylko te czynności, w przypadku których spełniony zastał zarówno podmiotowy, jak i przedmiotowy zakres opodatkowania, tzn. zaistniała czynność, określona jako opodatkowana, która została wykonana przez podmiot mający cechę podatnika. Obie te cechy powinny zostać spełnione jednocześnie, co oznacza, że w odniesieniu do danej czynności konkretny podmiot powinien występować w charakterze podatnika. Tak więc wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu przez podmiot niewystępujący w tym przypadku w charakterze podatnika - nawet, jeśli jest on podatnikiem z innego tytułu - pozostaje poza zakresem opodatkowania.

W rozpatrywanym stanie faktycznym i prawnym - co zostało wyżej wykazane - żadna ze stron umowy sprzedaży nie posiada przymiotu podatnika podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, a zatem czynność taka nie może zostać wyłączona od opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Od takich czynności powinien Pan zatem obliczyć, pobrać i wpłacić na rachunek właściwego organu podatkowego należny podatek oraz złożyć stosowną deklarację w terminie określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 108, poz. 1153 z późn. zm.).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja niniejsza jest ostateczna w administracyjnym toku instancji i może być zaskarżona wyłącznie z powodu niezgodności z prawem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia. Skargę składa się w dwóch egzemplarzach.