NK 7-065-GRG-28/97 - NIP dla osób bezdomnych mających status podatnika.

W odpowiedzi na pismo z dnia 1 kwietnia 1997 r. znak PN I-070/26/97 Ministerstwo Finansów - Departament Nadzoru i Kontroli Resortowej uprzejmie wyjaśnia, co następuje:

W zakresie prawidłowego wykonania obowiązków ewidencyjnych, określonych w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników (Dz. U. Nr 142, poz. 702), zwanej dalej "ustawą o NIP", przez osoby bezdomne, tj. osoby nie mające stałego miejsca zamieszkania, zameldowania ani pobytu, należy rozważyć dwie podstawowe kwestie:

1) ustalenie urzędu skarbowego właściwego do nadania numeru NIP,

2) sposób doręczenia decyzji o nadaniu NIP.

Ad1)W zakresie ustalenia właściwości urzędu skarbowego w sprawie nadania NIP osobom bezdomnym punktem wyjścia są przepisy art. 4 ustawy o NIP.

Ze względu na to, iż większość osób bezdomnych podlega obowiązkowi ewidencyjnemu z powodu uzyskania statusu podatnika w podatku dochodowym od osób fizycznych, urzędem skarbowym właściwym do nadania NIP będzie w takich przypadkach - zgodnie z art. 4 pkt 3 lit. a ustawy o NIP - urząd właściwy w sprawach podatku dochodowego od osób fizycznych.

W przypadku osób bezdomnych - podatników, rozliczających ten podatek na zasadach ogólnych, urzędem tym będzie:

a) urząd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, w którym dokonywane jest zgłoszenie identyfikacyjne,

b) w przypadku trudności w ustaleniu właściwości urzędu skarbowego według zasad wskazanych w pkt a - właściwym urzędem skarbowym będzie urząd, na terenie którego podatnik będący osobą bezdomną posiada najczęstsze miejsce pobytu w roku podatkowym, w którym dokonuje zgłoszenia identyfikacyjnego. Urząd ten należy ustalić na podstawie wyjaśnień podatnika, do których złożenia każdy podatnik będący osobą bezdomną powinien być - w razie wątpliwości co do jego miejsca zamieszkania lub pobytu - niezwłocznie wezwany. W takich przypadkach każdego podatnika należy praktycznie pouczyć o celowości ustalenia miejsca jego najczęstszego pobytu,

c) jeżeli zgłoszenie identyfikacyjne osoby bezdomnej wpłynie do urzędu skarbowego, który nie jest właściwy do nadania jej NIP na podstawie zasad wskazanych w pkt a) i b) - należy wówczas, w miarę możliwości po porozumieniu z taką osobą i dla jej wygody, przekazać zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego właściwego ze względu na najczęstsze miejsce pobytu osoby bezdomnej w danym roku podatkowym wraz z pismem przewodnim informującym o ustaleniu właściwości tego urzędu na podstawie wyżej wskazanej przesłanki. Urząd skarbowy, do którego przekazano zgłoszenie identyfikacyjne osoby bezdomnej w powyższym trybie, jest związany przekazaniem.

Ad2)W zakresie doręczeń osobom bezdomnym decyzji o nadaniu NIP należy przede wszystkim w miarę możliwości stosować standardowe zasady w zakresie doręczeń określone w kodeksie postępowania administracyjnego.

Jedynie wówczas, gdy stosowanie powyższych zasad nie jest możliwe, decyzję o nadaniu NIP należy doręczyć na adres gwarantujący możliwie skuteczny jej odbiór przez konkretną osobę bezdomną. W zależności od okoliczności adresem tym może być adres do doręczeń zadeklarowany przez osobę bezdomną, w tym adres miejsca pracy (stałej lub czasowej), adres instytucji wypłacającej świadczenia z ubezpieczenia społecznego, zasiłki dla bezrobotnych, zapomogi, ewentualnie inne świadczenia.

W przypadku bezskuteczności doręczenia decyzji według powyższych zasad i kryteriów decyzję o nadaniu NIP osobie bezdomnej należy złożyć do akt z adnotacją, iż nie została ona doręczona z powodu niemożności ustalenia adresu do doręczeń. Decyzja taka powinna być jednak doręczona w najbliższym możliwym terminie, w którym urząd skarbowy poweźmie informację o stałym lub chociażby czasowym miejscu zamieszkania osoby bezdomnej.

W celu prawidłowego wykonania powyższych zasad, zwłaszcza w zakresie skutecznego doręczania decyzji o nadaniu NIP osobom bezdomnym, zaleca się, aby urzędy skarbowe, do których wpływają zgłoszenia identyfikacyjne osób bezdomnych:

1) podjęły możliwie niezwłocznie próbę ustalenia z daną osobą adresu dla doręczenia decyzji o nadaniu NIP, w tym adresu stałego lub czasowego zatrudnienia lub pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ewentualnie innych świadczeń. Powyższe ustalenie powinno znaleźć wyraz co najmniej w notatce służbowej lub oświadczeniu podpisanym przez osobę bezdomną;

2) w miarę możliwości ustalały z takimi osobami konkretny termin osobistego odbioru decyzji przez osobę bezdomną lub skutecznie ustanowionego pełnomocnika;

3) pouczały osoby bezdomne o: a) możliwości i celowości ustanowienia pełnomocnika upoważnionego do odbioru decyzji w imieniu osoby bezdomnej, b) możliwości dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego za pośrednictwem płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, na zasadach określonych w art. 8 ustawy o NIP;

4) nadawały w pierwszej kolejności numery NIP osobom, co do których ze złożonych zgłoszeń wynika, iż są lub mogą być osobami bezdomnymi.