NB-BPN-II-022-12/05 - Limit koncentracji udzielonych przez bank zobowiązań.

W art. 71 znowelizowanej ustawy Prawo bankowe określone zostały limity koncentracji zaangażowań, oznaczające poziom zaangażowania kredytowego i kapitałowego, jakiego nie może przekraczać suma wierzytelności i udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych oraz posiadanych przez bank bezpośrednio lub pośrednio akcji lub udziałów w innym podmiocie, wniesionych dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub wkładów albo sum komandytowych w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie. Na podstawie ust. 4 i 5 art. 71 oraz art. 141j ustawy Prawo bankowe, Komisja Nadzoru Bankowego w uchwale KNB nr 6/2004 z 8 września 2004 r. określiła szczegółowe zasady i warunki uwzględniania zaangażowań przy ustalaniu przestrzegania limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań.

W kontekście tej normy ostrożnościowej powstają w praktyce bankowej wątpliwości, które wyjaśniam poniżej.

1.W rachunku koncentracji zaangażowań bank uwzględnia zaangażowania według wartości ustalonej zgodnie z zasadami wyceny określonymi w uchwale KNB nr 4/2004 z 8 września 2004 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka (DzUrz NBP nr 15, poz. 25). Na podstawie par. 1 tej uchwały - aktywa, jak i zobowiązania pozabilansowe wycenia się zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości i ujmuje się w rachunku koncentracji w wartości netto (po skorygowaniu m.in. o utworzone rezerwy celowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości).

2.Ustalając wartość zaangażowania banku wobec klienta, zgodnie z zasadami wyceny ustalonymi w części III zał. nr 3 do uchwały KNB nr 4/2004, aktywa ujmuje się łącznie ze związanymi z nimi należnościami, jeśli należności te ujęte są w rachunku wyników. W związku z powyższym nie należy uwzględniać w rachunku koncentracji zaangażowań przychodów zastrzeżonych, gdyż nie są one wyłączone z wyniku finansowego.

3.Udzielone zobowiązania pozabilansowe o charakterze warunkowym zgodnie z par. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a uchwały 6/2004 KNB uwzględnia się w rachunku koncentracji zaangażowań w wartości nominalnej, tj. bez wyliczania ekwiwalentu bilansowego ww. zobowiązań (bez stosowania wag ryzyka podmiotu i wag ryzyka kontrahenta). W kwocie ekwiwalentu bilansowego (bez stosowania wag ryzyka kontrahenta) ujmowane są jedynie zobowiązania pozabilansowe wynikające z transakcji pozabilansowych.

4.Limity transakcji zaangażowań mają charakter bezwarunkowy w odniesieniu do całej działalności w bankach, których skala działalności handlowej nie jest znacząca oraz w odniesieniu do portfela bankowego w bankach, których skala działalności handlowej jest znacząca. Innymi słowy - ustawa Prawo bankowe bezwarunkowo zakazuje przekraczać tę normę. Określenie wymogu kapitałowego z tytułu przekroczenia tych limitów nie oznacza, że ustawodawca dopuszcza to przekroczenie. Wymóg kapitałowy stanowi jedną z sankcji ustawowych i jednocześnie ma na celu odzwierciedlenie we współczynniku wypłacalności efektu nieostrożnego działania banku. Banki przekraczające omawiane limity mają obowiązek bezzwłocznego dostosowania zaangażowań lub funduszy własnych do poziomu spełniającego ustawowe limity.

5.Zaangażowania banków o znaczącej skali działalności handlowej wobec danego podmiotu, wynikające z portfela handlowego, podlegają wyłączeniu spod limitów koncentracji zaangażowań po spełnieniu warunków określonych w pkt 22 załącznika do uchwały KNB nr 6/2004 z 8 września 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków uwzględniania zaangażowań przy ustalaniu przestrzegania limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań (DzUrz NBP nr 15, poz. 27), w szczególności, jeśli przekroczenie to wynika wyłącznie z zaangażowań w portfelu handlowym i bank utrzymuje na właściwym poziomie wymóg kapitałowy z tytułu tego przekroczenia.

6.Nie należy traktować jako sztywnej normy progu koncentracji kapitałowej, określonego w załączniku nr 11 do uchwały KNB nr A/2004. Przekroczenie progu koncentracji kapitałowej pokryte dodatkowym wymogiem kapitałowym jest wyłączone spod limitów koncentracji zaangażowań, zgodnie z pkt 21 załącznika do uchwały KNB nr 6/2004.