NB-BPN-II-022-1/04 - Obowiązek poddawania ocenie prawnej umów ramowych.

W związku z pojawiającymi się pytaniami niektórych banków dotyczącymi wymogu posiadania opinii prawnych w przypadku uwzględniania zawartych umów ramowych przy obliczaniu wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kontrahenta transakcji pozabilansowych w świetle uchwały nr 5/2001 KNB, przedstawiam poniższe stanowisko GINB.

Wątpliwości związane są z realizacją, wynikającego z zapisów cz. IV ust. 4 załącznika nr 3 do wymienionej uchwały, obowiązku posiadania opinii prawnej dotyczącej umów ramowych stosowanych przez banki na rynku międzybankowym, jeżeli stosowane są wyłącznie standardowe umowy ramowe oparte na standardzie ISDA oraz umowy ramowe opracowane przez Związek Banków Polskich.

Z treści wskazanego przepisu uchwały wynika, że wspomniana opinia prawna ma zawierać elementy potwierdzające, że umowa ramowa o saldowaniu spełnia warunki, o których mowa w cz. IV ust. 4 lit. a-c załącznika nr 3 do uchwały nr 5/2001 KNB oraz w art. 85 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. nr 60, poz. 535), według uregulowań prawa właściwego dla obu stron umowy. Wymaganie przez nadzór bankowy posiadania tej opinii w żadnej mierze nie oznacza poddawania przez nadzorców w wątpliwość konstrukcji samej umowy ramowej ani też ograniczania możliwości zawierania takich umów w jakimkolwiek kształcie lub standardzie - w tym zakresie obowiązuje swoboda kształtowania umów między stronami. Z nadzorczego punktu widzenia opinia ta jest wymagana wyłącznie w przypadku, gdy bank chce transponować jej oczekiwane efekty na rachunek adekwatności kapitałowej. Celem opinii ma być potwierdzenie tych efektów, a więc stwierdzenie skuteczności postanowień umowy ramowej w obszarach prawnych właściwych dla stron zawartej na jej podstawie umowy.

Zasadność uwzględnienia w rachunku adekwatności kapitałowej faktu zawarcia z danym kontrahentem umowy ramowej będzie weryfikowana przez GINB w drodze czynności nadzorczych pod kątem oceny wypełnienia wszystkich wymaganych warunków (bez względu na przyjęty standard tej umowy).

Inną kwestią, jaką w tym kontekście można dyskutować, jest konieczność posiadania przez bank opinii prawnej w odniesieniu do każdej zawieranej umowy ramowej z osobna, pomimo tego, że umowy te będą w pełni zgodne ze wspomnianymi standardami. GINB stoi na stanowisku, że opinia prawna potwierdzająca wypełnienie wcześniej przywołanych warunków przez wzór urnowy ramowej (w każdej, dowolnej konfiguracji jej postanowień) w określonej jurysdykcji może być odniesiona do wszystkich umów ramowych zawartych przez bank w tej jurysdykcji zgodnie z wzorem. Jednakże umowa ramowa, w której zastosowano odstępstwa od zaopiniowanego wzorca wymaga posiadania odrębnej opinii prawnej.

W kontekście powyższych uwag przypominam, że banki ponoszą pełną odpowiedzialność za właściwe stosowanie omawianych przepisów (w tym za wiarygodność posiadanej opinii prawnej). Ich przestrzeganie będzie oceniane przez GINB w drodze czynności nadzorczych.