NB/BPN/I/95/99 - Lokowanie środków pieniężnych.

W związku z prośbą o dokonanie interpretacji użytego w art. 71 ust. 5 Prawa bankowego pojęcia "lokowanie środków pieniężnych" oraz o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wierzytelności banku z tytułu zawarcia umowy o lokowanie środków pieniężnych (tzw. linia stand-by) powinny być uwzględniane przy ustalaniu przestrzegania limitu koncentracji wierzytelności, o którym mowa w art. 71 ust. 1 Prawa bankowego, Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, przekazuje następujące uwagi.

1.Interpretacja pojęcia "lokowania środków pieniężnych w NBP i innych bankach"

Ustawa - Prawo bankowe nie definiuje pojęcia "lokowania środków pieniężnych w NBP i innych bankach". Nie dokonuje tego zwłaszcza przez wyliczenie przykładowych form lokaty, które nie podlegałyby ograniczeniom przewidzianym w art. 71 ust. 1 Prawa bankowego. Nieuzasadnione byłoby, jak się wydaje, ograniczenie tego pojęcia wyłącznie do gromadzenia środków pieniężnych na rachunkach bankowych (zwłaszcza na rachunku lokaty terminowej - art. 50 ust. 1 pkt 3 Prawa bankowego).

Brak ustawowej definicji lokaty i lokowania środków pieniężnych nakazuje (zgodnie z zasadami wykładni logiczno-językowej) badanie znaczenia, jakie nadaje tym wyrazom język polski. W "Słowniku języka polskiego" PWN pod hasłem "lokata kapitału" znajdujemy "umieszczanie kapitału w jakiejś instytucji handlowo-finansowej, nabycie jakiegoś przedmiotu, nieruchomości dla zabezpieczenia kapitału lub osiągnięcia zysków", natomiast pod hasłem "lokować pieniądze, kapitał itp." - "zabezpieczać pieniądze, kapitały itp. wpłacając je do banku na procent lub wkładać je w jakiś interes, żeby osiągnąć zysk lub uniknąć straty".

Za szerszym, a nie ograniczonym wyłącznie do gromadzenia środków pieniężnych na rachunkach bankowych, rozumieniem "lokowania" przemawia również analiza znaczenia, w jakim występuje to pojęciu w innych aktach prawnych rangi ustawowej. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe okresowo wolne środki kasy mogą lokować nie tylko na rachunkach lokat terminowych w bankach, ale również w papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski. Aktywa funduszu emerytalnego zgodnie z art. 141 ust. 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych mogą być natomiast lokowane w różnego rodzaju obligacje, bony czy akcje.

Przez pojęcie "lokowania", w rozumieniu art. 71 ust. 5 Prawa bankowego, należy więc również, zdaniem GINB, rozumieć inne formy zaangażowania finansowego w NBP i innych bankach niż tylko gromadzenie środków na rachunkach bankowych. Wobec braku kryteriów, które pozwalałyby "zamknąć" katalog form zaangażowania finansowego banku w innych bankach, należy zatem przyjąć, że wyłączenie stosowania norm koncentracji wierzytelności uregulowane w ust. 5 art. 71 Prawa bankowego ma charakter podmiotowy, tzn. dotyczy wszystkich wierzytelności banku, w których po stronie zobowiązanej występują inne banki.

2.Tzw. linia standy-by w świetle art. 71 ust. 5 Prawa bankowego

Konstrukcja tzw. linii standy-by, jak wynika z pisma banku, polega na zawarciu umowy o lokowanie środków pieniężnych, w której jedna ze stron umowy (bank udzielający) zobowiązuje się do postawienia do dyspozycji drugiej strony (bankowi przyjmującemu) środków pieniężnych. Celem umowy jest umożliwienie bankowi przyjmującemu pozyskanie lokat. Decyzja o otwarciu rachunku lokaty terminowej banku udzielającego w banku przyjmującym ze środków postawionych do dyspozycji należy do banku przyjmującego.

W świetle rozważań przedstawionych w punkcie 1 należy stwierdzić, że postawienie przez bank udzielający do dyspozycji banku przyjmującego środków pieniężnych w ramach umowy o lokowanie środków pieniężnych jest "lokowaniem" w rozumieniu art. 71 ust. 5 Prawa bankowego.