NB-BI-I-022-5-60/02 - Wierzytelności z tytułu nabycia papierów wartościowych.

Na tle doświadczeń inspekcyjnych zebranych przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego szczególnego znaczenia nabiera sposób ujmowania w księgach banków wierzytelności z tytułu nabycia "papierów wartościowych" emitowanych na podstawie przepisów ustawy z 28.04.1936 r.

- Prawo wekslowe i przepisów ustawy z 23.04.1964 r.

- Kodeks cywilny oraz rozliczania przychodów od nich.

W portfelach banków często występują papiery (najczęściej krótkoterminowe) reprezentujące wierzytelności pieniężne, które są emitowane przez przedsiębiorstwa lub banki - w imieniu i na rzecz klienta. Papiery te spotykane są pod różnymi nazwami - bony handlowe lub komercyjne, bony dłużne, weksle komercyjne, komercyjne weksle inwestycyjno-terminowe. Emitenci tych papierów powołują się na różnorodne podstawy prawne emisji (prawo wekslowe, przepisy kodeksu cywilnego o papierach wartościowych - dział II, tytuł XXXVII). W tym kontekście pojawia się pytanie, czy instrumenty te można traktować jako papiery wartościowe. Przeciw takiemu podejściu przemawia przyjęcie zasady numerus clausus papierów wartościowych stanowiącej, iż podstawą wystawienia papieru wartościowego może być wyłącznie wyraźny przepis prawa, który określa kto, w jakiej formie oraz na jakich warunkach może wystawić papier określonego typu. Przyjęcie zasady numerus clausus, a więc istnienia zamkniętego katalogu papierów wartościowych, wynika przede wszystkim z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego, szczególnie istotnego dla systemu bankowego.

Zdaniem Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego należy przyjąć, że przekazane przez bank emitentom opisanych wyżej "papierów wartościowych" środki, mają z ekonomicznego punktu widzenie charakter udzielonych przez bank kredytów. Zatem banki nie powinny wykazywać w swoich księgach papierów wartościowych, lecz należności.

Uznając, że opisane wyżej instrumenty finansowe nie są papierami wartościowymi, a jedynie oznaczają istnienie określonej należności, odsetki z tytułu dyskonta powinny być zaliczane do dochodów na zasadach przewidzianych dla odsetek od "zwykłych" należności, a więc mogą być zaliczone do dochodów tylko w przypadku, gdy należność z tytułu nabycia danego instrumentu finansowego można zakwalifikować jako normalną.

Należności wynikające z tytułu nabycia lub emisji omawianych papierów należy ewidencjonować w zespole 1, 2 lub 3 Bankowego Planu Kont, w zależności od rodzaju emitenta.