Możliwość zmiany umowy o zamówienie publiczne w przypadku ustawowej zmiany stawki podatku VAT.

Pisma urzędowe
Status:  Nieaktualne

Pismo Urząd Zamówień Publicznych Możliwość zmiany umowy o zamówienie publiczne w przypadku ustawowej zmiany stawki podatku VAT.

Kwestią wywołującą w ostatnim okresie czasu wiele kontrowersji wywołuje kwestia możliwości dokonania zmiany umowy o zamówienie publiczne w przypadku ustawowej zmiany stawki podatku od towarów i usług (VAT). W kwestii tej, Urząd Zamówień Publicznych zasięgnął opinii Ministerstwa Finansów, które w piśmie z dnia 8 stycznia 2003 r. (znak: PP1-811/1019/02/DSz) stwierdziło, iż: "dla rozstrzygnięcia sprawy decydujące jest wyjaśnienie, jaki wpływ ma podatek od towarów i usług na wysokość wynagrodzenia, które w związku z realizacją danej umowy odbiorca (zamawiający) jest zobowiązany zapłacić. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050), do którego odesłanie zawiera art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177) ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Przepis ten, według powszechnie przyjętego rozumienia oznacza, że podatek VAT jest składnikiem ceny, stanowi element cenotwórczy, wobec czego sprzedawca towaru lub usługi, kalkulując cenę, uprawniony jest do wliczenia do niej podatku VAT należnego od tego towaru lub usługi. Wyżej powołany przepis nie daje jednak podstawy do uznania, że z jego mocy nabywca towaru lub usługi jest obowiązany zapłacić sprzedawcy cenę wyższą, powstałą w wyniku zmiany stawki podatku VAT, jeżeli zawarta umowa nie zawierała klauzuli rodzącej takie zobowiązanie."

W świetle przepisów Kodeksu cywilnego strony posiadają swobodę wprowadzania zmian do umów. Jednakże ustawa - Prawo zamówień publicznych jest aktem szczególnym w stosunku do Kodeksu cywilnego i dopuszcza możliwość dokonywania zmian umowy o zamówienie publiczne tylko i wyłącznie w okolicznościach wskazanych w art. 144 ust. 1 ustawy. Przepis ten dopuszcza możliwość dokonywania zmian w treści zawartej umowy nawet gdyby w ich wyniku dojść miało do zmiany treści złożonej oferty, pod warunkiem, że konieczność wprowadzenia takich zmian wynikła z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy.

Odnosząc się do problemu możliwości zmiany określonego umową o zamówienie publiczne podatku VAT na skutek zmiany jej wysokości dokonanych ustawą, co do zasady zgodzić należy się z twierdzeniem, iż trudnym do przewidzenia w chwili zawierania długoterminowej umowy o zamówienie publiczne jest zmiana stawki podatku VAT następująca w późniejszym okresie czasu. A contrario, ustawowa zmiana stawki podatku VAT nie może stanowić zatem okoliczność której nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy, jeżeli uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o podatku VAT nastąpiło przed jej zawarciem lub była znana możliwość zmian tego aktu (np. przygotowany był projekt zmiany ustawy).

Oprócz jednak zaistnienia powyższej przesłanki musi zaistnieć jeszcze druga przesłanka, a mianowicie konieczność dokonania zmian umowy. Treść przepisu art. 144 ust. 1 ustawy jednoznacznie wskazuje, iż okoliczności których nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy muszą skutkować koniecznością wprowadzenia zmian do umowy.

Jak wynika z cytowanej wyżej opinii Ministerstwa Finansów, sama zmiana stawki podatku VAT nie skutkuje koniecznością zapłacenia sprzedawcy ceny wyższej, o ile sama umowa nie zawierała klauzuli rodzącej takie zobowiązanie. Stąd też, w powyższej sytuacji istotnym zagadnieniem jest określenie w jakich okolicznościach powstanie konieczność dokonania zmian w umowie umożliwiająca jej dokonanie. W tym przypadku, wydaje się zasadnym wzięcie pod uwagę regulacji zawartych w kodeksie cywilnym. Zgodnie bowiem z art. 139 ust. 1 ustawy, w zakresie nie uregulowanym ustawą, do umów w sprawach zamówień publicznych mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. W opinii Urzędu Zamówień Publicznych z przesłanką konieczności wprowadzenia zmian do umowy w sprawie zamówienia publicznego mielibyśmy do czynienia przede wszystkim w okolicznościach określonych w art. 3571 k.c., zgodnie z którym, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. W tym przypadku należy zwrócić uwagę na pogląd doktryny, która traktuje jako nadzwyczajną zmianę stosunków w rozumieniu cyt. przepisu m.in. zmiany stanu prawnego.

Reasumując, w opinii Urzędu Zamówień Publicznych, możliwość dokonania na podstawie art. 144 ust. 1 ustawy zmian umowy o zamówienie publiczne w przypadku ustawowej zmiany stawki podatku VAT, istnieje w sytuacji łącznego spełnienia dwóch przesłanek:

1)

gdy istnieje obiektywna konieczność wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą w rozumieniu art. 3571 k.c.,

2)

zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie zawarcia umowy.

Opublikowano: www.uzp.gov.pl