LK-1097/LM/JB/2001 - Opodatkowanie czynności cywilnoprawnych od umów sprzedaży.

Odpowiadając na pismo z dnia 14 maja 2001 r. nr (...) w sprawie zajęcia stanowiska w kwestiach przedstawionych w załączonym piśmie Urzędu Miasta (...) z dnia 2 kwietnia 2001 r. dotyczących spraw rejestracji pojazdów, Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie odrębnych przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Stosownie do art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 ze zm.) płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych od umów sprzedaży są m.in. nabywcy rzeczy, jeżeli kupują te rzeczy do przerobu lub sprzedaży. Podmioty te prowadzą działalność gospodarczą w zakresie skupu rzeczy (w tym pojazdów lub ich pojedynczych zespołów) do dalszej odsprzedaży oraz dokonują ich sprzedaży. W takim przypadku należy wymienić i odróżnić dwie czynności cywilnoprawne.

W pierwszej mamy do czynienia z umową sprzedaży, gdzie nabywca rzeczy do dalszej odsprzedaży z chwilą jej zawarcia (nabycia pojazdu) jest płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych. Od tej czynności winien obliczyć, pobrać i odprowadzić na rachunek właściwego urzędu skarbowego podatek oraz złożyć deklarację o należnościach wpłaconych przez płatnika w terminie określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 108, poz. 1153). Powyższe przepisy nakładają na płatników określone obowiązki. Płatnicy obowiązani są m.in. uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej lub wypłacenie należności od uprzedniego zapłacenia podatku (art. 10 ust. 3 tej ustawy).

Artykuł 59 § 1 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa stanowi, że zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek pobrania podatku przez płatnika. W myśl art. 60 § 1 pkt 1 tej ustawy za termin dokonania zapłaty podatku uważa się dzień pobrania podatku przez płatnika, a nie odprowadzenia podatku na rachunek urzędu skarbowego.

W związku z powyższym umieszczenie na umowie adnotacji przez płatnika o pobraniu podatku od czynności cywilnoprawnych jest dowodem jego zapłaty.

Natomiast, jeżeli czynność cywilnoprawna nie podlega temu podatkowi lub jest zwolniona od podatku, na dokumentach stwierdzających dokonanie czynności cywilnoprawnej (dokumentach nabycia pojazdu przez płatnika do dalszej odsprzedaży) płatnicy mają obowiązek zamieszczania adnotacji o niepobraniu podatku wraz ze wskazaniem podstawy prawnej bądź wskazania decyzji urzędu skarbowego o zwolnieniu płatnika z obowiązku pobrania podatku.

Oprócz ściśle określonych obowiązków płatnika, które mogą być przedmiotem kontroli właściwego organu podatkowego, płatnik odpowiada całym swoim majątkiem w tym zakresie m.in. za niepobranie podatku od podatnika lub pobranie podatku w kwocie niższej od należnej oraz za niewpłacenie w terminie pobranych podatków (art. 27 § 1 ustawy).

W drugiej czynności cywilnoprawnej mamy do czynienia z umową sprzedaży, gdzie nabywca rzeczy do dalszej odsprzedaży jest stroną sprzedającą rzecz (pojazd). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) sprzedaż towarów podlega opodatkowaniu VAT (z wyjątkiem zwolnień określonych w ustawie). W konsekwencji sprzedaż rzeczy (pojazdu) przez płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych, na gruncie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega temu podatkowi. Na podstawie bowiem art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 ze zm.) nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne (w tym umowy sprzedaży), jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności na podstawie odrębnych przepisów jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest zwolniona od tego podatku.

Przepis § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 19 czerwca 1999 r. w sprawie oznaczania pojazdów (Dz. U. Nr 59, poz. 632 ze zm.) stanowi, iż do wniosku o rejestrację pojazdu wraz z dowodem własności pojazdu dołącza się dowód uiszczenia opłaty skarbowej (obecnie podatku od czynności cywilnoprawnych) lub w dowodzie własności winna być zamieszczona adnotacja właściwego urzędu skarbowego, że jest on zwolniony lub nie podlega podatkowi. Przepis ten nie ma zastosowania w przypadku, gdy dowodem własności jest faktura VAT wystawiona przez przedsiębiorcę, który uiszcza podatek od towarów i usług z tytułu sprzedaży pojazdów lub na podstawie odrębnych przepisów korzysta ze zwolnienia od tego podatku (§ 6 ust. 3 rozporządzenia).

Z powyższego wynika, że sprzedaż pojazdu przez płatnika spełnia zawsze warunek § 6 ust. 3 powołanego rozporządzenia, gdyż jest zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych, zarówno w przypadku gdy sprzedaż podlega podatkowi od towarów i usług (dowód własności pojazdu stanowi faktura VAT), jak również gdy jest zwolniona z VAT (dowód własności pojazdu stanowi umowa).

Zważywszy na przedstawione wyżej regulacje, Ministerstwo Finansów prezentuje stanowisko, że zbędne jest zatem dokumentowanie faktu zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (sporządzanie adnotacji przez urzędy skarbowe na dokumentach sprzedaży wystawionych przez płatników podatku od czynności cywilnoprawnych), tym bardziej że przepisy § 6 ust. 3 przedmiotowego rozporządzenia nie nakładają takiego obowiązku.