Kiedy można dokonać odliczeń od podatku wydatków poniesionych na własne potrzeby mieszkaniowe przeznaczone na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego?

Kiedy można dokonać odliczeń od podatku wydatków poniesionych na własne potrzeby mieszkaniowe przeznaczone na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego?

Jak wielokrotnie w swych wyjaśnieniach podkreślało Ministerstwo Finansów, wydatki na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego stanowiły i stanowią odrębny tytuł do odliczeń w podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy czym do końca 2001 r. ulga remontowo-modernizacyjna funkcjonowała równolegle z tzw. dużą ulgą budowlaną, zlikwidowaną ustawą z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134, poz. 1509).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, każda ulga podatkowa stanowi odstępstwo od zasady powszechności i równości podatkowej. W konsekwencji o prawie do odliczenia może decydować wyłącznie literalne brzmienie obowiązujących przepisów; w przypadku ulgi remontowo-modernizacyjnej przepisami tymi jest ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), zwana dalej "ustawą".

Zgodnie z art. 27a ust. 1 pkt 1 ustawy, podatek dochodowy od osób podlegających w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, obliczony zgodnie z art. 27 i obniżony zgodnie z art. 27b o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zmniejsza się na zasadach określonych w ustawie, jeżeli w roku podatkowym podatnik poniósł wydatki na własne potrzeby mieszkaniowe, przeznaczone na remont i modernizację - zajmowanego na podstawie tytułu prawnego - budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej, utworzonych na podstawie odrębnych przepisów, a ponadto przedmiotowe wydatki:

1) mieszczą się w zakresie rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 grudnia 1996 r., opublikowanym w Dzienniku Ustaw Nr 156, poz. 788 (art. 27a ust. 17 ustawy),

2) zostały udokumentowane fakturą wystawioną wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług, nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku, lub dowodem odprawy celnej, a w przypadku wpłat na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej - dowodem tej wpłaty (art. 27a ust. 6 pkt 1 ustawy),

3) nie zostały odliczone od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie, chyba że zwrócone wydatki zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu (art. 27a ust. 7 pkt 1 ustawy)

4) dotyczą budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 27a ust. 7 pkt 2 ustawy).

O ile przytoczone warunki zostaną spełnione łącznie, podatnikowi przysługuje prawo do odliczeń od podatku na zasadach określonych w art. 27a ust. 3 pkt 2, ust. 4, ust. 5, ust. 10 oraz ust. 15 ustawy.

Podkreślenia wymaga, iż ustawodawca nie uzależnił prawa do omawianej ulgi od innych, niż wyżej wymienionych, warunków. A to oznacza, iż poniesione przez podatnika wydatki - w tym również związane z nowo wybudowanym budynkiem mieszkalnym lub lokalem mieszkalnym w takim budynku, zajmowanymi przez podatnika na podstawie tytułu prawnego - mogą być odliczone w ramach ulgi remontowo-modernizacyjnej, jeżeli tylko spełnione zostaną wyżej omówione warunki. Zgodnie z powołanym rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa wykaz robót zaliczanych do remontu i modernizacji budynku mieszkalnego (odpowiednio lokalu mieszkalnego) obejmuje swym zakresem również wykonanie nowych elementów w lokalu (budynku), przykładowo ścianek działowych, podłóg i posadzek, jak i trwale umiejscowionej armatury i urządzeń dotyczących instalacji sanitarnych.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów informuje, iż za tytuł prawny do lokalu (budynku) mieszkalnego, o którym mowa wyżej, uważa się między innymi:

1) własność,

2) umowę użyczenia,

3) umowę najmu lub dzierżawy,

4) inny stosunek zobowiązaniowy, z którego wynika prawo podatnika do korzystania z lokalu mieszkalnego, np. umowę na podstawie której członek spółdzielni jest obowiązany do ponoszenia kosztów eksploatacji związanych z użytkowaniem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego.

Z analizy pytań kierowanych do organów podatkowych wynika, iż nie w każdym przypadku podatnicy spełniają wszystkie warunki określone przez ustawodawcę. Najczęstszym uchybieniem jest brak tytułu prawnego do lokalu (budynku) mieszkalnego, w związku z którym podatnicy ponoszą wydatki na zakup materiałów i urządzeń związanych z jego remontem lub modernizacją. Niewątpliwie w takim przypadku podatnikom nie przysługuje prawo do odliczeń na podstawie art. 27a ust. 1 pkt 1 ustawy.

Natomiast prawo do odliczeń wydatków poniesionych od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2004 r. na wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu, przysługuje - w związku z likwidacją przedmiotowej ulgi, o czym mowa wyżej - wyłącznie podatnikom, którzy prawo do odliczania od podatku wydatków poniesionych na ww. cele nabyli w latach 1997-2001.

Przy czym podkreślenia wymaga, iż określone przez ustawodawcę warunki i zasady korzystania z tej ulgi nie są tożsame z warunkami oraz zasadami dotyczącymi ulgi remontowo-modernizacyjnej. Wydatki na wykończenie lokalu mieszkalnego, tj. lokalu oddanego przez spółdzielnię czy developera w stanie niewykończonym (surowym) rozliczane były (lub są na zasadzie praw nabytych) w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej. Jednakże dotyczy to tylko wydatków poniesionych do momentu zasiedlenia tego lokalu. Za dzień zasiedlenia lokalu mieszkalnego uważa się datę faktycznego zamieszkania w danym lokalu. W większości przypadków data ta będzie odpowiadała dacie zameldowania.

W ocenie Ministerstwa Finansów nieporozumienia jakie narosły wokół stosowania wyżej opisanych, dwóch odrębnych, tytułów do odliczeń wynikają ze zróżnicowania stanów faktycznych oraz treści zadawanych pytań.