IV-436/3/05 - Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych nabycia własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym

Pytanie podatnika

Czy nabycie własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym korzysta z wyłączenia przewidzianego w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i ustalenie strony dokonującej sprzedaży?

Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego (...) działając na podstawie: art. 14a § 1, § 3 i § 4, art. 216, art. 217, art. 236 § 1 i § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - uznaje Pana stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 14 kwietnia 2005 r., (uzupełnionym w dniu 26 kwietnia 2005 r.), w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w Pana indywidualnej sprawie dot. nabycia przez Pana - w drodze przysądzenia dokonanego przez Sąd Rejonowy dla (...), własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego (...) - za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej - stosownie do swojej właściwości - naczelnik urzędu skarbowego (...) na pisemny wniosek podatnika ma obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w jego indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Interpretacja, o której mowa powyżej następuje w drodze postanowienia (art. 14a § 3 Ordynacji podatkowej) i odnosi się do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

W dniu 14 kwietnia 2005 r. złożył Pan w tutejszym urzędzie wniosek (uzupełniony w dniu 26 kwietnia 2005 r.) "o interpretację i zakres stosowania art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych". Opisany przez Pana stan faktyczny przedstawia się następująco:

- Komornik Sądowy (...) przy Sądzie Rejonowym dla (...) prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikom (...), o egzekucję świadczeń pieniężnych w związku z wyżej powołanym postępowaniem egzekucyjnym w Sądzie Rejonowym (...) odbyła się publiczna licytacja, w wyniku której nabył Pan własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w dniu 25 sierpnia 2004 r. Sąd Rejonowy (...) przysądził na Pana rzecz własność własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) za cenę 50.000 zł (postanowienie sygn. akt (...) z dnia 25 sierpnia 2004 r.).

W swoim wniosku podniósł Pan wątpliwości dotyczące: ustawowego wyłączenia - na podstawie art. 2 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - sprzedaży własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nabytego w postępowaniu egzekucyjnym (wyłączenie to nazywa Pan w swoim wniosku ustawowym zwolnieniem) oraz ustalenia strony dokonującej sprzedaży lokalu mieszkalnego.

Prezentując własne stanowisko w przedmiotowej sprawie stwierdził Pan, że:

- egzekucja może być prowadzona z rzeczy nie będących nieruchomościami (do których zalicza się spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu) co wyraźnie mieści się w sformułowaniu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w art. 2 - nie podlegają podatkowi pkt 3 umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym,

- stroną dokonującą sprzedaży był Skarb Państwa reprezentowany przez Sąd Rejonowy (...), w związku z tym wysokość podatku powinna wynosić połowę wymiaru.

Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego (...), rozstrzygając Pana wniosek - po sprawdzeniu, że spełnione zostały warunki określone w art. 14a § 1 i § 2 cytowanej ustawy Ordynacja podatkowa - udziela poniższej informacji:

Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399), nie podlegają podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Podstawowe zatem znaczenie w przedmiotowej sprawie ma ustalenie czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego jest - jak Pan twierdzi - rzeczą.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera własnej definicji rzeczy zatem w celu określenia co mieści się pod tym pojęciem należy odnieść się do Kodeksu cywilnego - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), który - zgodnie z art. 1 - reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Definicję rzeczy zawiera art. 45 wyżej wymienionego Kodeksu. Na podstawie powołanego przepisu rzeczami są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na rzeczy ruchome i nieruchome. Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W związku z tym, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji rzeczy ruchomych, przyjmuje się, że rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.

Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego zawiera się w katalogu ograniczonych praw rzeczowych w art. 244 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego... Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że ustanawiane są na rzeczy cudzej oraz to, że ich przedmiotem są rzeczy (przedmiotem własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego jest nieruchomość), jak również, że w określonym zakresie (poza hipoteką i zastawem) łączą się one z władaniem rzeczą. Wyżej wymienione cechy charakterystyczne ograniczonych praw rzeczowych nie stanowią jednak, że są to rzeczy, a jedynie świadczą, że prawa te są z rzeczą związane. Szczegółowe uregulowanie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarte jest w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.). Art. 17(1) ust. 1 i ust. 2 tej ustawy przewiduje, że ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu obliguje spółdzielnię do oddania członkowi lokalu do używania, a członka do wniesienia wkładu budowlanego i uiszczania opłat określonych w ustawie i statucie spółdzielni oraz, że prawo takie może być ustanowione w budynku będącym własnością lub współwłasnością spółdzielni. Ponadto art. 17(2) ust. 1 stanowi, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym i podlega egzekucji.

W postępowaniu egzekucyjnym komornik sądowy, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 z późn. zm.), jest funkcjonariuszem publicznym wykonującym czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych. W oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (Kpc) prowadzi on wszelkie czynności egzekucyjne począwszy od wezwania dłużnika do zapłaty długu aż do zakończenia licytacji. Ostatnim etapem postępowania egzekucyjnego jest natomiast wydanie przez Sąd postanowienia o przysądzeniu własności (art. 998 § 1 Kpc). Uprawomocnione postanowienie przeniosło własność spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) z poprzednich właścicieli (dłużników) na rzecz Pana. Zatem nie można twierdzić, że stroną dokonanej czynności był Skarb Państwa reprezentowany przez Sąd oraz, że w związku z tym czynność ta podlega opodatkowaniu obniżoną o 50% stawką podatku.

Reasumując:

W świetle przedstawionych definicji i powołanych przepisów w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zbyciem prawa, a nie rzeczy (rzecz, na której to prawo ustanowiono pozostaje w dalszym ciągu własnością spółdzielni). Zdaniem tutejszego organu podatkowego dokonana przez Pana czynność nie korzysta z wyłączenia, na które powołuje się Pan w swoim wniosku i podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych wg stawki 2%, gdyż drugą stroną dokonanej czynności cywilnoprawnej są osoby, którym do chwili dokonania tej czynności przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), czyli dłużnicy w stosunku do których toczyło się postępowanie egzekucyjne. Przedstawione przez Pana własne stanowisko w sprawie jest nieprawidłowe.

Niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Pana w piśmie z dnia 14 kwietnia 2005 r. oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.