ITPP2/4512-1126/15/EB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 26 listopada 2015 r. (data wpływu 3 grudnia 2015 r.), uzupełnionym w dniach 9 lutego (data dopłaty) i 1 marca 2016 r. (data wpływu), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu działalności wykonywanej przez komornika oraz dokumentowania świadczonych usług fakturą - jest nieprawidłowe.

W dniu 3 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniach 9 lutego i 1 marca 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu działalności wykonywanej przez komornika oraz dokumentowania świadczonych usług fakturą.

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest komornikiem sądowym przy sądzie rejonowym. Przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego jest analiza na gruncie podatku od towarów i usług prawnopodatkowego statusu działalności Wnioskodawcy wykonywanej na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 u.k.s.e., za prowadzenie egzekucji i inne czynności wymienione w ustawie komornik pobiera opłaty egzekucyjne, w tym w świetle art. 49 u.k.s.e., w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową.

Wniosek dotyczy czynności egzekucyjnych dokonywanych przez Wnioskodawcę na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, za które pobiera od dłużnika opłatę stosunkową (dalej: "Czynności Egzekucyjne"), tj.

* wykonania na podstawie art. 49 ust. 1 oraz ust. 1a u.k.s.e. czynności w sprawach egzekucji świadczeń pieniężnych, w przypadku których:

a. Wnioskodawca ściąga opłatę od dłużnika,

* wykonania na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. czynności w sprawach egzekucji świadczeń pieniężnych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz na podstawie art. 823 Kodeksu postępowania cywilnego, w przypadku których:

a. Wnioskodawca ściąga opłatę od dłużnika,

b. opłata ściągana przez Wnioskodawcę jest opłatą stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zgłoszony przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, Wnioskodawca pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 1/20 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W związku z powyższym opisem w uzupełnieniu wniosku zadano następujące pytania.

* Czy działalność Wnioskodawcy wykonywana na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w zakresie czynności, o których mowa w przepisie art. 49 u.k.s.e., za które pobiera on od dłużnika opłatę stosunkową, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle brzmienia art. 15 ust. 6, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 oraz art. 29a ust. 1 u.p.t.u....

* Kto jest nabywcą (beneficjentem) usług świadczonych przez Wnioskodawcę w ramach wykonywania przez niego czynności egzekucyjnych, o których mowa w przepisie art. 49 u.k.s.e., za które pobiera on od dłużnika opłatę stosunkową, i na kogo powinna być wystawiona faktura w świetle brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 29a ust. 1 oraz art. 106e ust. 1 pkt 3 u.p.t.u....

Zdaniem Wnioskodawcy, wyrażonym w uzupełnieniu wniosku:

Stanowisko odnośnie pytania 1:

Działalność jego wykonywana na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w zakresie czynności, o których mowa w przepisie art. 49 u.k.s.e., za które pobiera on od dłużnika opłatę stosunkową, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko odnośnie pytania 2:

Nabywcą (beneficjentem) usług świadczonych przez Wnioskodawcę w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych, o których mowa w przepisie art. 49 u.k.s.e., za które pobiera on od dłużnika opłatę stosunkową, a także podmiotem, na który powinna być wystawiona faktura, jest wierzyciel zlecający komornikowi wykonanie czynności egzekucji.

UZASADNIENIE odnośnie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1:

1.1 Wnioskodawca - komornik sądowy jako organy władzy publicznej.

W ocenie Wnioskodawcy, negatywna odpowiedź na ww. pytanie jest uzasadniona przede wszystkim z uwagi na to, że w zakresie wykonywanych Czynności Egzekucyjnych jest wyłączony z zakresu podmiotowego opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle art. 15 ust. 6 u.p.t.u. "Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych."

Z art. 15 ust. 6 u.p.t.u. wynika zatem, że organy władzy publicznej - niezależnie od tego, czy spełniają podstawową definicję podatnika VAT (wynikającą z rozpatrywanego w izolacji art. 15 ust. 1 i 2 u.p.t.u.) - nie są, co do zasady, traktowane jako podatnicy VAT. Wprawdzie krajowa ustawa w pewnych wyjątkowych sytuacjach - w drodze odstępstwa - przesądza o statusie organów władzy publicznej jako podatników VAT, jednakże dotyczy to wyłącznie przypadków, gdy organ władzy publicznej działa na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Ustalenie zatem statusu Wnioskodawcy jako organu władzy publicznej na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług sprowadza się do przeanalizowania dwóch zagadnień:

Ad. 1.

Zarówno z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, jak i Sądu Najwyższego wynika, że komornicy sądowi (w tym również Wnioskodawca) albo działają jako organy władzy publicznej, albo są organami państwa wykonującymi władzę publiczną. W obu przypadkach mieszczą się zatem w hipotezie normy prawnej wyprowadzonej z art. 15 ust. 6 u.p.t.u.

Ad. 2.

Nie ulega również wątpliwości, że w ramach wykonywanych Czynności Egzekucyjnych komornicy sądowi (w tym również Wnioskodawca) nie działają na podstawie czynności cywilnoprawnych. Jak wskazał dobitnie Trybunał Konstytucyjny: "Z tego, że świadczenia egzekwowane przez komornika mają charakter cywilnoprawny, nie wynika, że także sama egzekucja tych świadczeń ma taki sam charakter. Wierzyciela i komornika nie łączy cywilnoprawny stosunek zlecenia. Z uwagi bowiem na zasadę państwa prawa, przymusowe wykonywanie wyroków w sprawach cywilnych nie odbywa się w drodze osobistych działań wierzyciela, ani osób, którym zleca on wykonanie wyroku. We współczesnym państwie przyjmuje się założenie, że stosowanie środków przymusu jest monopolem państwa. Egzekucja wyroków sądowych odbywa się więc w ramach kompetencji przyznanych egzekutorowi przez ustawę, nie zaś na zlecenie wierzyciela. Komornik działa w interesie wierzyciela, jednakże dlatego tylko, że tej osobie sąd w egzekwowanym orzeczeniu zapewnił ochronę publicznoprawną. Komornik jest więc powołany do wykonywania orzeczeń sądowych w drodze przymusowej egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, a także wykonywania innych czynności określonych w ustawach. Posiada - w ramach wykonywanych zadań i pełnionej funkcji władcze kompetencje wobec innych podmiotów stosunków prawnych. W celu wykonywania swych zadań komornik dysponuje zespołem środków osobowych i rzeczowych w postaci kancelarii komorniczej. Funkcjonowanie urzędu komornika opiera się na oczywistym założeniu, że nie wszyscy dłużnicy spełnią dobrowolnie i we właściwym czasie obowiązki ustalone w wyroku sądowym. Dlatego konieczne jest stworzenie instytucji dysponującej środkami przymusu w celu zapewnienia posłuszeństwa orzeczeniom sądów. Z zasady państwa prawa (a nawet z pewnej niepisanej zasady przyjętej we współczesnych państwach cywilizowanych) wynika, że przymusu tego nie mogą stosować sami wierzyciele, lecz tylko instytucja władzy publicznej."

Zagadnienie traktowania komorników sądowych jako podatników VAT, w zakresie wykonywanych przez nich czynności egzekucyjnych, w kontekście ich statusu jako organów władzy publicznej, było również dwukrotnie przedmiotem bezpośrednich rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na gruncie VI Dyrektywy:

1. W sprawie 235/85 (Komisja Europejska v. Królestwo Holandii) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że wyłączenie z opodatkowania VAT dla podmiotów podlegających prawu publicznemu może mieć zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy występują one w charakterze organów władzy publicznej (pkt 20). W dalszej części Trybunał stwierdził, że nawet przyjęcie założenia, że notariusze i komornicy wykonują władztwo jako funkcjonariusze publiczni, nie przesądza, że mogą z tego wyłączenia skorzystać. Powodem tego jest okoliczność, że wykonują oni swoją działalność nie jako część administracji publicznej, ale w formie niezależnej działalności gospodarczej wykonywanej w ramach wolnego zawodu (pkt 22). W końcowej konkluzji Trybunał doszedł do wniosku, że holenderscy komornicy i notariusze powinni być traktowani w świetle VI Dyrektywy jako podatnicy VAT. Niewątpliwie za rozstrzygnięciem TSUE przemawiały takie okoliczności, jak to, że z uwagi na ponoszenie ryzyka prowadzonej działalności - komornicy i notariusze holenderscy są podmiotami prowadzącymi samodzielną (niezależną) działalność w rozumieniu Dyrektywy, a poza tym nie są częścią administracji państwowej i działają w ramach wolnego zawodu.

2. Kwestia statusu prawnopodatkowego komorników na gruncie Dyrektywy była również przedmiotem postanowienia Trybunału C-456/07 (Karol Mihal). Trybunał orzekł, że "Działalność wykonywana przez jednostkę, taka jak działalność komornika sądowego, nie jest wyłączona z podatku od wartości dodanej z tego tylko powodu, że polega ona na dokonywaniu aktów należących do prerogatyw władzy publicznej. Gdyby nawet w ramach wykonywania jego funkcji, komornik sądowy dokonywał takich aktów, to w rozumieniu przepisów, takich jak te w sprawie przed sądem krajowym, wykonuje on działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, jako że nie jest włączony w strukturę administracji publicznej, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej, wykonywanej w ramach wolnego zawodu, a w związku z tym nie przysługuje mu wyłączenie przewidziane w art. 4 ust. 5 akapit pierwszy szóstej dyrektywy (...)." Odwołując się między innymi do wcześniejszego wyroku w sprawie 235/85, Trybunał ponownie wskazał, że działalność prowadzona przez osoby prywatne nie jest wyłączona z VAT tylko dlatego, że składają się na nią akty przynależące do prerogatyw władzy publicznej. Analizując sytuację komorników holenderskich oraz wcześniejsze orzeczenie 235/85 w ich sprawie, Trybunał uznał, że w przypadku, gdy komornicy nie znajdują się w sytuacji hierarchicznego podporządkowania w stosunku do organu władzy publicznej, nie są zintegrowani z administracją publiczną, działają we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, organizują, w granicach wyznaczonych przez prawo, swobodnie swoją pracę, a otrzymywane przez nich wynagrodzenie stanowi ich przychód, muszą być postrzegani jako wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą (pkt 19). Fakt, że ich wynagrodzenie jest ustawowo uregulowane oraz że podlegają kontroli dyscyplinarnej nadzorującego ich organu publicznego, nie jest wystarczający do podważenia tego wniosku (tym bardziej, że w innych wolnych zawodach również taka sytuacja może, jak zauważył Trybunał, mieć miejsce - pkt 21).

W tym miejscu pojawia się istotna wątpliwość, czy sformułowane przez Trybunał tezy oraz argumenty na ich poparcie znajdują bezpośrednie przełożenie na status prawnopodatkowy Wnioskodawcy (będącego polskim komornikiem sądowym) na gruncie Dyrektywy 2006/112/WE (oraz wcześniej obowiązującej VI Dyrektywy). Nie bez znaczenia w tym kontekście wydaje się fakt, że sytuacja Wnioskodawcy, tzn. uwarunkowania prawne i organizacyjne, w ramach których funkcjonuje, znacznie odbiega od stanu prawnego i faktycznego, który był przedmiotem wcześniejszych rozstrzygnięć Trybunału w sprawie komorników holenderskich i słowackich. W szczególności należy zauważyć, że:

1. Wnioskodawca nie tylko działa na podstawie prawa publicznego, ale również stosunki prawne łączące jego ze stronami postępowania egzekucyjnego mają charakter publicznoprawny,

2. Wnioskodawca jest traktowany nie tylko jako funkcjonariusz publiczny, ale wręcz jako szczególnego rodzaju organ państwowy,

3. Wnioskodawca jest podległy administracyjnie (relacja nadzoru) prezesowi sądu rejonowego oraz judykacyjnie sądowi.

Ad. 1.

Jak podkreśla się w doktrynie, komornika, a co za tym idzie - również i Wnioskodawcę, ze stronami postępowania, czyli wierzycielem i dłużnikiem, łączy stosunek o charakterze publicznoprawnym. "Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 października 2002 r., III CZP 65/02, OSNC 2003, nr 7-8, poz. 100, w której wyraził pogląd, że o statusie komornika decyduje fakt, iż ustawa powierza mu - jako funkcjonariuszowi publicznemu - realizację określonych zadań państwa, m.in. w zakresie wykonywania orzeczeń sądowych. Forma i sposób realizacji tych zadań uregulowane są w normach o charakterze publicznoprawnym. Realizując na podstawie tych przepisów zadania powierzone przez ustawę, komornik działa jako organ pozostający wobec stron w stosunku nadrzędności, a nie podrzędności. Stosunek prawny, który powstaje między komornikiem jako organem egzekucyjnym a wierzycielem jako uczestnikiem postępowania egzekucyjnego, jest w całości uregulowany normami publicznoprawnymi. Obejmuje on relacje pomiędzy organem postępowania a jego stroną, które nie są relacjami podmiotów równorzędnych. Komornik, działając jako organ egzekucyjny i realizując konkretne funkcje państwa, nie wchodzi z uczestnikami tego postępowania w stosunki zobowiązaniowe (cywilnoprawnej)."

Z powyższej analizy wynika zatem, że takie ukształtowanie stosunków prawnych łączących komornika sądowego, a zatem również i Wnioskodawcę, ze stronami postępowania ma wpływ na postrzeganie go jako organu władzy publicznej. Symbolicznym wyrazem publicznoprawnego statusu Wnioskodawcy jest prawo do używania pieczęci urzędowej z godłem państwa (art. 4 u.k.s.c.).

Ad. 2.

Wprawdzie przeanalizowane wcześniej orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sugerują, że sam status funkcjonariusza publicznego nie przesądza o tym, że piastujący tę rolę podmiot działa jako organ władzy publicznej (w rozumieniu Dyrektywy), jednak wzmocnionego charakteru działalności komorników (w tym i Wnioskodawcy) w polskich uwarunkowaniach prawnych (tzn. ich statusu jako organów państwa) wprost dopatrzył się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 stycznia 2004 r., sygn. akt SK 26/03. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że komornik jest szczególnego rodzaju organem państwowym, monokratycznym organem wyposażonym przez państwo w określone władcze kompetencje zarówno wobec osób, jak i wobec innych instytucji publicznych. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, od pozycji prawnej komornika jako organu państwa (organu egzekucji sądowej), oddzielić należy kwestie osobistego i majątkowego statusu komornika jako określonej osoby, tzw. piastuna organu. Osoba pełniąca funkcje komornika jest funkcjonariuszem publicznym, co oznacza szczególną prawnokarną ochronę, ale jednocześnie szczególną odpowiedzialność. Z powyższych stwierdzeń wynika zatem, że komornik nie tylko jest organem władzy publicznej, ale sui generis (niezależnym od władzy sądowej) organem państwowym. Wprawdzie Trybunał Konstytucyjny zauważył, że "pojęcia i nie są tożsame", jednak istotne jest przede wszystkim to, że TK dostrzegł znacznie silniejszą pozycję komorników, niż tylko jako funkcjonariuszy publicznych.

Ad. 3.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 u.k.s.e., przy wykonywaniu Czynności Egzekucyjnych Wnioskodawca podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa. Prezes sądu rejonowego, przy którym On działa, sprawuje nadzór nad jego działalnością, a w szczególności:

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.k.s.e., w zakresie nadzoru, prezes sądu rejonowego działa w szczególności poprzez kontrolę kancelarii Wnioskodawcy, przeprowadzaną w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż co cztery lata, sprawowaną osobiście lub przez wyznaczonego sędziego i przy pomocy księgowego, a w zakresie kontroli finansowej przez upoważnioną osobę, oraz w ramach rozpatrywania skarg i zażaleń niestanowiących przedmiotu rozpoznania sądu w trybie art. 767 Kodeksu postępowania cywilnego. Prezes sądu rejonowego uprawniony jest do żądania od Wnioskodawcy wyjaśnień oraz do wydawania zarządzeń, których nieprzestrzeganie może stanowić podstawę wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub odwołania Wnioskodawcy z zajmowanego stanowiska.

Dodatkowo Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 maja 2009 r., sygn. akt K 21/08, uznał, że z art. 3 ust. 1 u.k.s.e. wynika, że komornicy nie tylko podlegają nadzorowi administracyjnemu prezesa sądu rejonowego na podstawie przepisów ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (art. 3 ust. 2 i 3 u.k.s.e.), ale również podpadają pod nadzór judykacyjny sprawowany przez sąd na podstawie odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego (np. art. 759 § 2 k.p.c. "Sąd może z urzędu wydawać komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia"). Powyższe wskazuje, że stopień integracji komorników w Polsce (włączając w to również Wnioskodawcę) z organami sądowymi jest istotny (skoro organ sądowy może w sposób bezpośredni ingerować w prace Wnioskodawcy i samodzielnie usuwać uchybienia, których się dopuścił). Relacje te wykraczają więc poza kontrolę dyscyplinarną nadzorującego ich organu publicznego (tak jak było to w sprawach rozpatrywanych przez TSUE).

Są to zatem kolejne argumenty na rzecz tezy, że działalność Wnioskodawcy ma zupełnie inny charakter niż działalność osób wykonujących wolne zawody, a swoboda jego działania jest istotnie ograniczona nie tylko przepisami prawa, ale również nadzorem administracyjnym prezesa sądu rejonowego oraz judykacyjnym sądu.

Reasumując należy stwierdzić, że nawet na gruncie Dyrektywy 2006/112/WE nieuzasadniona jest teza, jakoby działający w polskich uwarunkowaniach prawnych Wnioskodawca będący komornikiem sądowym nie mógł korzystać z wyłączenia z kręgu podatników VAT z uwagi na szczególny jego status jako organu państwowego. W szczególności nieuzasadnione jest bezkrytyczne odwoływanie się do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które zapadły w kontekście odmiennego stanu prawnego oraz odmiennych zasad działania komorników w innych państwach.

Co prawda, pojęcia używane w Dyrektywie VAT (takie jak np. "inne podmioty prawa publicznego", o których mowa w art. 13 Dyrektywy) muszą być interpretowane spójnie we wszystkich Państwach członkowskich (zatem z uwzględnieniem interpretacji dokonanej przez TSUE). Jednak możliwe jest, aby w poszczególnych państwach członkowskich sposób funkcjonowania takich podmiotów jak komornicy był uregulowany w nieco odmienny sposób co ma bezpośredni wpływ na możliwość stosowania wykładni dokonanej przez TSUE dotyczącej działalności Wnioskodawcy. Wykładnia dokonana przez TSUE obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich, lecz dotyczy danego stanu faktycznego. Jeśli sposób funkcjonowania Wnioskodawcy na podstawie przepisów polskich jest odmienny od stanu faktycznego rozpatrywanego przez Trybunał i odmienność ta jest istotna jeśli chodzi o kryteria, które uwzględnił TSUE wydając dany wyrok, to wyrok taki nie może wpływać na wykładnię przepisu krajowego. W świetle powyższego można więc twierdzić na gruncie przepisów krajowych, że Wnioskodawca, w zakresie wykonywanych Czynności Egzekucyjnych, nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Po pierwsze, ma status organu władzy publicznej, a po drugie - nie działa na podstawie czynności cywilnoprawnych.

"1.2." Brak nabywcy (beneficjenta) działań podejmowanych przez Wnioskodawcę w ramach wykonywanych przez niego Czynności Egzekucyjnych, za które jest pobierana opłata stosunkowa.

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową, ściągając ją proporcjonalnie do wysokości wyegzekwowanego świadczenia (art. 49 u.k.s.e.). W świetle tego faktu o tym, że Czynności Egzekucyjne wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach ustawy o komornikach sądowych i egzekucji nie podlegają opodatkowaniu świadczą, nie dające się przezwyciężyć, trudności związane z jednoznacznym ustaleniem beneficjenta tych czynności w sytuacji, gdy jest pobierana opłata stosunkowa od dłużnika. Tymczasem w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 u.p.t.u., opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatne świadczenie usług. Trudno natomiast uznać, że występuje odpłatne świadczenie usług, gdy nie występuje ścisły związek pomiędzy usługą a wzajemnym (ekwiwalentnym) świadczeniem po stronie identyfikowalnego nabywcy (beneficjenta) usługi:

1. Mogłoby się wydawać, że najbardziej naturalne byłoby uznanie, że beneficjentem działań podejmowanych przez Wnioskodawcę w ramach Czynności Egzekucyjnych, za które jest pobierana opłata stosunkowa, a więc nabywcą świadczonych przez niego "usług", jest wierzyciel, na zlecenie którego działa Wnioskodawca. Z uwagi jednak na okoliczność, że podmiotem ponoszącym ciężar egzekucji (opłaty stosunkowej) jest dłużnik, w przypadku uznania, że to wierzyciel jest beneficjentem świadczonych przez Wnioskodawcę usług, dochodziłoby do trudnej do zaakceptowania sytuacji. Gdyby bowiem wierzyciel był przedsiębiorcą (podatnikiem VAT), a nabywana przez niego od Wnioskodawcy "usługa" egzekucji byłaby związana z czynnościami, w odniesieniu do których nabywcy przysługiwałoby prawo do odliczenia, wierzyciel osiągałby - poza wyegzekwowaną przez Wnioskodawcę należnością - dodatkową korzyść w postaci prawa do odliczenia VAT naliczonego i wykazanego na fakturze przez Wnioskodawcę. Taki skutek byłby zdecydowanie nie do zaakceptowania z punktu widzenia funkcji postępowania egzekucyjnego, którego celem jest jedynie przymusowe urzeczywistnienie praw i obowiązków wynikających ze stosunków z zakresu cywilnego prawa materialnego, a nie generowanie dodatkowego "zysku" dla wierzyciela i kosztu dla "dłużnika". Trudno również dostrzec podlegające opodatkowaniu odpłatne świadczenie usług w sytuacji, gdy nabywca usługi (wierzyciel) z definicji nie dokonuje zapłaty ani bezpośrednio, ani pośrednio (poprzez ponoszenie jej ekonomicznego ciężaru w jakiejś innej formie).

2. W przypadku uznania natomiast, że nabywcą świadczonej przez Wnioskodawcę "usługi", za którą jest pobierana opłata stosunkowa, jest ponoszący ekonomiczny ciężar egzekucji dłużnik, dochodziłoby do wykreowania nie dającej się pogodzić z istotą podatku od towarów i usług sytuacją, w której kluczowym argumentem przy identyfikacji beneficjenta usługi jest kryterium podmiotu dokonującego płatności. Jako nabywca usługi powinien być tymczasem traktowany jej faktyczny beneficjent, a więc podmiot, który odnosi korzyść z wyświadczenia tej usługi, a nie ten, kto płaci za usługę. W tym kontekście zupełnie sztuczny i pozbawiony podstaw prawnych charakter miałaby konstrukcja polegająca na uznaniu, że dłużnik osiąga korzyść polegającą na zwolnieniu go z długu. Wprawdzie bowiem prawodawca przewidział możliwość uznania za podlegające opodatkowaniu usługi, które są wyświadczone na skutek wynikającego z przepisu prawa lub z działania organu władzy publicznej przymusu, jednak jest to regulacja odnosząca się do przymusu ciążącego na świadczeniodawcy. Trudno sobie natomiast wyobrazić przypadek, w którym to beneficjent usługi występowałby w sytuacji ciążącego na nim przymusu odniesienia korzyści z usługi. Wyrazem tego, że nie jest możliwe osiągnięcie korzyści wbrew sobie (a dłużnik najczęściej nie jest zainteresowany prowadzonym wobec niego postępowaniem egzekucyjnym) świadczą m.in. przepisy Kodeksu cywilnego, które nawet w przypadku darowizny nie dopuszczają możliwości dokonania jej w drodze jednostronnej czynności prawnej, wbrew woli obdarowanego.

3. Również doszukiwanie się beneficjenta "usług" świadczonych przez Wnioskodawcę po stronie szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości czy społeczeństwa przesądzałoby o tym, że czynności egzekucyjne wykonywane przez niego nie podlegają VAT. W świetle bowiem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, opodatkowaniu podlega tylko odpłatne świadczenie usług, a więc takie, w przypadku którego występuje ścisły związek (wzajemność i ekwiwalentność) pomiędzy usługą (osiąganą korzyścią) a zapłatą oraz gdy występuje skonkretyzowany konsument. Trudno natomiast takiego związku i wzajemności świadczeń dopatrywać się w sytuacji, gdy nabywca "usługi" jest nieskonkretyzowany a przez to nieidentyfikowalny i gdy trudno byłoby ustalić w jakim zakresie poszczególni członkowie społeczeństwa osiągają korzyść.

"1.3." Problem z ustaleniem podstawy opodatkowania.

Istotne znaczenie dla ustalenia, czy Czynności Egzekucyjne wykonywane przez Wnioskodawcę, za które jest pobierana opłata stosunkowa, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, są regulacje przewidziane w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji odnośnie zasad ustalania wysokości opłaty stosunkowej (np. art. 49 u.k.s.e.).

Normy te w żaden bowiem sposób nie wskazują, że wynagrodzenie Wnioskodawcy powinno być opodatkowane VAT. Wręcz przeciwnie, brak uwzględnienia przez prawodawcę przy określaniu wysokości opłaty stosunkowej kwoty podatku od towarów i usług jest istotną wskazówką świadczącą, że objęcie czynności egzekucyjnych VAT-em nie było zamiarem prawodawcy.

W analogicznej sytuacji syndyków sądowych, którzy oprócz, wynagrodzenia za swoje usługi mogą domagać się zapłaty kwoty stanowiącej zwrot wydatków koniecznych, Naczelny Sąd Administracyjny - właśnie opierając się na Prawie upadłościowym i naprawczym, a nie tylko na samej ustawie o podatku od towarów i usług - uznał, że brzmienie przepisów regulujących wysokość wynagrodzenia syndyka jednoznacznie przesądza o tym, że zwrot wydatków nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (sygn. akt I FSK 862/14). Kluczowe jest w tym kontekście spostrzeżenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że o zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług decydują nie tylko przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, ale również - ze względu na swoją rangę w hierarchii źródeł prawa - przepisy innych ustaw, które powinny być rozpatrywane łącznie z przepisami prawa podatkowego. W ocenie Wnioskodawcy, analogiczne rozumowanie powinno być zastosowane podczas ustalania statusu prawnopodatkowego czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników sądowych. Regulacje ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a więc aktu prawnego o randze takiej samej jak ustawa o podatku od towarów i usług, nie przewidują opodatkowania czynności egzekucyjnych podatkiem od towarów i usług, a zatem łączna analiza tych dwóch aktów prawnych powinna prowadzić do wniosku, że czynności te są poza zakresem VAT.

Warto również zwrócić uwagę na absurdalność wniosków, do jakich prowadziłoby przyjęcie stanowiska, że opłata egzekucyjna zawiera w sobie kwotę podatku od towarów i usług (jest kwotą brutto). Pociągałoby to bowiem trudną do zaakceptowania z punktu widzenia racjonalności prawodawcy konkluzję, że wysokość wynagrodzenia Wnioskodawcy jest uzależniona od tego, czy odbiorcą świadczonych przez niego "usług" jest usługobiorca krajowy, czy też nabywca posiadający siedzibę (miejsce zamieszkania) lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju, a także od tego, czy ma on status podatnika, czy też osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Jeżeli bowiem usługobiorca usług świadczonych przez Wnioskodawcę byłby podatnikiem nieposiadającym na terytorium kraju siedziby, miejsca zamieszkania ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, wówczas wynagrodzenie Wnioskodawcy byłoby wyższe niż w przypadku takiej samej usługi świadczonej na rzecz podatnika krajowego lub też na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Z uwagi bowiem na brzmienie art. 28b oraz art. 29a ust. 1 u.p.t.u. należałoby uznać, że skoro miejscem świadczenia usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz zagranicznego przedsiębiorcy jest miejsce znajdujące się poza terytorium kraju, to opłata egzekucyjna w pełnej wysokości stałaby się zapłatą (wynagrodzeniem) Wnioskodawcy (Czynności Egzekucyjne podlegałyby bowiem ewentualnie opodatkowaniu poza terytorium kraju w ramach importu usług u nabywcy). Trudno wyobrazić sobie, aby różnicowanie zarobku Wnioskodawcy było objęte zamiarem racjonalnego prawodawcy.

Podsumowując argumenty na rzecz stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1 należy uznać, że jego działalność polegająca na wykonywaniu czynności egzekucyjne na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z uwagi na to, że:

1. Wnioskodawca działa jako organ władzy publicznej,

2. Wnioskodawca nie działa na podstawie czynności cywilnoprawnych,

UZASADNIENIE odnośnie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 2:

Jak wyżej wskazano w uzasadnieniu stanowiska odnośnie pytania 1, w ocenie Wnioskodawcy trudno jest ustalić nabywcę (beneficjenta usługi), co powinno być traktowane jako argument na rzecz twierdzenia, że czynności egzekucyjne wykonywane przez Wnioskodawcę nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy za nieprawidłowe w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności egzekucyjnych, Wnioskodawca uważa, że jako nabywca usług świadczonych przez niego w ramach wykonywanych czynności egzekucyjnych powinien być taktowany wierzyciel i to na niego Wnioskodawca powinien wystawić fakturę VAT w celu udokumentowania czynności egzekucyjnych na potrzeby VAT. Nie stanowi w tym kontekście przeszkody, przy uznaniu wierzyciela za nabywcę usługi, okoliczność, że zapłaty dokonuje dłużnik. W świetle bowiem wyraźnego brzmienia art. 29a ust. 1 u.p.t.u., zapłata może być dokonana nie tylko przez usługobiorcę, ale również przez osobę trzecią. W ocenie Wnioskodawcy, nie jest natomiast w żadnym przypadku możliwe uznanie, że nabywcą usług świadczonych przez niego jest dłużnik. Nie jest on bowiem beneficjentem czynności egzekucyjnych podejmowanych przez Wnioskodawcę, tym beneficjentem jest zdecydowanie wierzyciel, gdyż to zaspokojeniu interesów wierzyciela przede wszystkim służy postępowanie egzekucyjne. Również treść art. 106e ust. 1 pkt 3 u.p.t.u. wyraźnie sugeruje, że faktura powinna być wystawiona na nabywcę usługi, a nie na podmiot który dokonuje zapłaty. Ze względów wcześniej przedstawionych jako nabywca usługi nie może być również traktowany wymiar sprawiedliwości ani społeczeństwo, gdyż oznaczałoby to, że de facto nie istnieje żaden konkretny nabywca usługi świadczonej przez Wnioskodawcę, co przekreślałoby możliwość opodatkowania czynności egzekucyjnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w art. 8 ust. 1 ustawy wskazano, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Powołany przepis art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności, bądź sytuacji. Zatem, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, czy też świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Jak wynika z art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Użyta na potrzeby podatku od towarów i usług definicja "działalności gospodarczej" jest tożsama z definicją zawartą w art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), a przed dniem 1 stycznia 2007 r. w art. 4 ust. 2 Szóstej Dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej - ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. WE L Nr 145, str. 1, z późn. zm.).

Analizując zakres pojęcia "działalność gospodarcza" TSUE wskazywał, że jest ono bardzo szerokie i zawiera wszelkie usługi świadczone przez wolne zawody, oraz ma charakter obiektywny w tym znaczeniu, że działalność gospodarcza jest rozpatrywana per se bez względu na jej cele lub skutki (wyrok w sprawie 235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Holandii, pkt 8).

W ww. wyroku TSUE rozważał zagadnienie, czy notariusze i komornicy w Holandii prowadzą działalność, którą rządzą normalne reguły ekonomiczne, a tym samym, czy można uznać ją za działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o podatku od wartości dodanej. W pkt 10 tego wyroku zauważył, że: "W świetle neutralnego charakteru pojęcia "działalność gospodarcza", fakt, iż działalność notariuszy i komorników polega na wykonywaniu obowiązków przyznanych i regulowanych przez prawo w interesie publicznym, jest nieistotny. Co więcej, artykuł 6 szóstej dyrektywy przewiduje wyraźnie, że niektóre czynności wykonywane z mocy prawa podlegają systemowi VAT.". Dodatkowo TSUE wskazał, że "wszystkie usługi świadczone za wynagrodzeniem przez przedstawicieli wolnych zawodów lub zawodów uważanych za takie, co do zasady, podlegają podatkowi od wartości dodanej" (pkt 11).

Ponadto w wyroku tym TSUE stwierdził, że "skoro notariusze i komornicy w Holandii prowadzą niezależną działalność gospodarczą, polegającą na świadczeniu usług podmiotom trzecim, za co otrzymują płatności na własną rzecz, to muszą być oni uznani za podatników dla celów VAT, w rozumieniu artykułu 4 ust. 1 i 2 szóstej dyrektywy" (pkt 15). Jednocześnie TSUE odniósł się do kwestii wyłączenia spod opodatkowania VAT na podstawie art. 4 ust. 5 szóstej dyrektywy (ustanawiającego wyłączenia spod reżimu VAT podmiotów prawa publicznego) czynności wykonywanych przez notariuszy i komorników wskazując, że "nawet jeśli przy wykonywaniu urzędowych czynności notariusze i komornicy realizują uprawnienia władzy publicznej, nie oznacza to, że mogą korzystać z powyższego wyłączenia. Powodem jest fakt, że prowadzą tę działalność nie jako podmiot rządzący się prawem publicznym, ponieważ nie są częścią administracji publicznej, ale w formie niezależnej działalności gospodarczej prowadzonej w ramach wykonywania wolnego zawodu" (pkt 22). W wyroku tym TSUE analizując, czy do czynności wykonywanych przez notariuszy i komorników ma zastosowanie art. 4 ust. 4 szóstej dyrektywy wyłączający z systemu VAT osoby związane z pracodawcą umową o pracę lub innym stosunkiem prawnym tworzącym relację pracodawca-pracownik zauważył, że "notariusze i komornicy nie są związani z władzami publicznymi jako pracownicy ponieważ nie są włączeni do administracji publicznej. Prowadzą działalność na własny rachunek i własną odpowiedzialność; mogą swobodnie, chociaż podlegają pewnym ograniczeniom prawnym, ustalać w jaki sposób będą wykonywać swoją pracę i sami otrzymują środki, z których pochodzą ich dochody. Fakt, iż podlegają kontroli dyscyplinarnej władz publicznych (podobna sytuacja występuje także w przypadku innych zawodów regulowanych) oraz że ich wynagrodzenie jest ustalane przez prawo nie stanowi wystarczających podstaw do uznania ich za osoby związane więzami prawnymi z pracodawcą w rozumieniu artykułu 4 (4)." (pkt 14).

Należy dodatkowo wskazać, że kwestia wyłączenia spod opodatkowania czynności wykonywanych przez komorników sądowych była ponownie przedmiotem rozważań TSUE w sprawie C-456/07 Karol Mihal przeciwko Danovy Urad Kosice V, który w postanowieniu z dnia 21 maja 2008 r., stwierdził, że: "Działalność wykonywana przez jednostkę, taka jak działalność komornika sądowego, nie jest zwolniona z podatku od wartości dodanej z tego tylko powodu, że polega ona na dokonywaniu aktów należących do prerogatyw władzy publicznej. Gdyby nawet w ramach wykonywania jego funkcji, komornik sądowy dokonywał takich aktów, to w rozumieniu przepisów, takich jak te w sprawie przed sądem krajowym, wykonuje on działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, jako że nie jest włączony w strukturę administracji publicznej, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej, wykonywanej w ramach wolnego zawodu, a w związku z tym nie przysługuje mu zwolnienie przewidziane w art. 4 ust. 5 akapit pierwszy szóstej dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku."

Przenosząc powyższe tezy wynikające z wyroków TSUE na sytuację działających w Polsce komorników sądowych, należy wskazać, że ich działalność reguluje m.in. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 z późn. zm.).

Z treści art. 1 tej ustawy wynika, że komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.

Czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych wykonuje wyłącznie komornik, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w innych ustawach. Komornik wykonuje także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów (art. 2 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy, komornikom powierza się w szczególności następujące zadania:

W myśl art. 2 ust. 2 powołanej ustawy, komornik pełni czynności osobiście, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach prawa.

Komornik na własny rachunek wykonuje czynności, o których mowa w art. 2 (art. 3a ww. ustawy).

Jak wynika z przepisów art. 8 ust. 2 i ust. 5 tej ustawy, w rewirze komorniczym może działać więcej niż jeden komornik, zaś wierzyciel, ma prawo - z pewnymi wyjątkami - do wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 43 ww. ustawy, za prowadzenie egzekucji i inne czynności wymienione w ustawie komornik pobiera opłaty egzekucyjne.

Opłaty te zostały wymienione w przepisach art. 45-60 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Stosownie do treści art. 49 ww. ustawy, w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w przypadku wyegzekwowania świadczenia wskutek skierowania egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego jak również wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zasiłku dla bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 8% wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W myśl art. 49 ust. 1a cytowanej ustawy, w sprawach wymienionych w ust. 1 komornik ściąga opłatę od dłużnika proporcjonalnie do wysokości wyegzekwowanego świadczenia.

Na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy, w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz na podstawie art. 823 Kodeksu postępowania cywilnego komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zgłoszony przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 1/20 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Uwzględniając powołane regulacje prawne oraz orzeczenia TSUE należy wskazać, że wykonywana przez komornika działalność ma charakter zarobkowej działalności gospodarczej, charakteryzuje się samodzielnością finansową, jak również swoistego rodzaju konkurencyjnością, właściwą dla gospodarki rynkowej.

W konsekwencji należy uznać, że komornik sądowy - wykonując w szczególności czynności egzekucyjne - prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, działając w charakterze podatnika VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Jednocześnie należy stwierdzić, że komornik wykonuje działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, ponieważ nie jest częścią administracji publicznej, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej. Tym samym brak jest podstaw, aby utożsamiać pełnienie funkcji komornika, w myśl postanowień ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, jako funkcjonariusza publicznego, z działalnością podmiotu publicznego, który działa w charakterze władzy publicznej. Zatem do czynności dokonywanych przez komorników sądowych nie ma zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy, zgodnie z którym nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Unormowanie to pozostaje w zgodzie z art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, który stwierdza, że krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

W wyroku z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie C-406/08 Uniplex (UK) Ltd., TSUE stwierdził, że art. 4 ust. 5 szóstej dyrektywy (odpowiednio art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE) przewiduje zwolnienie na rzecz podmiotów prawa publicznego działających w charakterze organów władzy publicznej, przy czym oba te warunki muszą zostać spełnione łącznie. Oznacza to, że wyłączona z opodatkowania jest działalność podmiotu publicznego, która wykonywana jest w charakterze organu władzy publicznej.

Z kolei odnośnie warunku dotyczącego statusu podmiotu publicznego, TSUE w wyroku z dnia 29 października 2015 r. w sprawie C-174/14 Saudaco orzekł, że osoba, która wykonuje czynności należące do prerogatyw władztwa publicznego w sposób niezależny, nie pozostając częścią administracji publicznej, nie może zostać zaklasyfikowana jako podmiot prawa publicznego w rozumieniu tego przepisu (pkt 56 wyroku).

Na swego rodzaju "prywatyzację" zawodu komornika wskazywał również Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 20 listopada 2012 r. sygn. akt 34/09, w odniesieniu do kwestii legitymizacji komornika sądowego do wniesienia skargi konstytucyjnej i dochodzenia jego konstytucyjnych praw jako osoby fizycznej stwierdził, że: "(...) od pozycji prawnej komornika jako organu egzekucji sądowej należy oddzielić kwestie osobistego i majątkowego statusu komornika jako konkretnej osoby, tzw. piastuna organu. (...) Z uwagi na to, że wysokość opłaty egzekucyjnej decyduje o dochodzie komornika albo obciążającej go stracie, a więc ma wpływ na jego osobiste prawa majątkowe, przysługuje mu legitymizacja do wniesienia skargi konstytucyjnej w tym zakresie." (część III pkt 2.1 i 2.3 uzasadnienia).

Trybunał wskazał również (w odniesieniu do kwestionowanej przez Skarżącego możliwości miarkowania przez sąd opłaty egzekucyjnej), że: "(...) prowadzenie działalności na własny rachunek, a więc gospodarczej, naraża komornika na ryzyko ponoszenia strat z tytułu wykonywania czynności egzekucyjnych. Kosztów nieuzasadnionych gospodarczo decyzji komornik nie może rekompensować kosztem dłużnika. W istocie sąd, korygując wysokość opłaty, naprawia błąd komornika." (część III pkt 6.4.2 uzasadnienia).

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

W myśl ust. 2 ww. artykułu, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

Zgodnie z art. 106b ust. 3 ww. ustawy, na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

* jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Na podstawie art. 106e ust. 1, faktura powinna zawierać m.in.:

(...)

Zgodnie z art. 106g ust. 1 ustawy, faktury wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje nabywca, a drugi zachowuje w swojej dokumentacji podatnik dokonujący sprzedaży.

Fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, z zastrzeżeniem ust. 2-8 (art. 106i ust. 1 ustawy).

Należy mieć na uwadze, że, co do zasady, w przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego na świadczoną przez komornika w tym zakresie usługę może się składać szereg czynności wykonywanych w ramach takiego postępowania, np. (w zależności od rodzaju prowadzonego postępowania) poszukiwanie majątku dłużnika, zajmowanie nieruchomości i rzeczy ruchomych, sprzedaż zajętych nieruchomości i rzeczy ruchomych, opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób, usunięcie oporu dłużnika.

Do świadczenia usług przez komornika sądowego będzie również dochodziło w sytuacji wykonywania przez niego pewnych czynności poza postępowaniem egzekucyjnym.

W związku z powyższym komornik, wykonując czynności w ramach postępowania egzekucyjnego, może świadczyć usługi dla obydwu stron postępowania egzekucyjnego, tj. wierzyciela i dłużnika.

Usługa świadczona dla wierzyciela przybiera postać pomocy w wyegzekwowaniu należnego wierzycielowi świadczenia, zaś usługa dla dłużnika sprowadza się do zwolnienia dłużnika z posiadania długu.

Od stron postępowania (w zależności od sytuacji i rodzaju czynności - od jednej ze stron, bądź od obydwu z nich) komornik może pobierać z tytułu wykonywanych czynności wynagrodzenie.

Otrzymanie wynagrodzenia z tytułu wykonywanych czynności będzie oznaczało, że w tym przypadku wystąpi odpłatne świadczenie usługi na rzecz podmiotu, od którego pobrano wynagrodzenie.

Zatem komornik będzie świadczył usługę, która będzie podlegała opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, gdy za wykonane czynności będzie pobierał opłatę od dłużnika lub wierzyciela.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego oraz przywołanych regulacji prawnych, przy uwzględnieniu tez wynikających z przywołanych orzeczeń TSUE, prowadzi do stwierdzenia, że Wnioskodawca wykonuje/będzie wykonywać działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, ponieważ - jak już wskazano - nie jest częścią administracji publicznej, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej. Tym samym brak podstaw, aby utożsamiać pełnienie funkcji komornika, w myśl postanowień ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, jako funkcjonariusza publicznego, z działalnością podmiotu publicznego, który działa w charakterze władzy publicznej. W efekcie wykonywane przez Wnioskodawcę czynności, w szczególności czynności egzekucyjne, z tytułu których - na podstawie art. 43 ww. ustawy - pobiera/będzie pobierał opłaty egzekucyjne, uznać należy za świadczenie usług za wynagrodzeniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych, bowiem Wnioskodawca wykonując te czynności prowadzi/będzie prowadził działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym działa/będzie działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w ust. 1 powołanego artykułu.

Powyższe potwierdzone zostało również w uzasadnieniu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 221/12, kierującym wniosek do TSUE o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, które to stwierdzenie nie zostało zakwestionowane w wyroku TSUE z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie C-499/13.

Jeżeli Wnioskodawca wykonuje/wykonywać będzie czynności na rzecz dłużnika, od którego otrzyma wynagrodzenie (np. zwalnia/będzie zwalniał z posiadania długu dłużnika) nabywcą tych usług jest/będzie dłużnik.

W kwestii wystawiania faktur należy wskazać, że w świetle przywołanych przepisów, Wnioskodawca jako czynny podatnik VAT jest/będzie obowiązany wystawić fakturę dokumentującą świadczenie usług dokonywane przez niego na rzecz dłużnika, w przypadku gdy jest on podatnikiem podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Jeżeli natomiast świadczy/będzie świadczył usługę na rzecz dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, to ma obowiązek wystawienia faktury dokumentującej ww. czynności egzekucyjne, jednakże tylko na żądanie takiej osoby, o ile żądanie wystawienia faktury przez tę osobę zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Końcowo należy wskazać, że w przywołanych przez Wnioskodawcę orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, tj. z dnia 20 stycznia 2004 r. sygn. akt SK 26/03, Trybunał badał zgodność art. 769 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 269, z późn. zm.) z art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast w orzeczeniu z dnia 14 maja 2009 r. sygn. akt K 21/08 badał zgodność art. 3 ust. 1, art. 8 ust. 2, 5 i 7, art. 29 ust. 3 i 5, art. 32 ust. 6 i 7, art. 40 ust. 2, art. 45 ust. 2 oraz art. 49a ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 z późn. zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 2, 5, 24, 29, 37, 41 i 46 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 769), z art. 2, 7, art. 17 ust. 1, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji. TK w ww. orzeczeniach nie analizował działalności komorników w kontekście wskazanych przepisów Dyrektywy 2006/112/WE (bądź poprzedzającej ją Szóstej Dyrektywy). Zatem tut. organ wydając niniejsze rozstrzygnięcie jest związany powołanymi orzeczeniami TSUE, w tym powołanymi również przez Wnioskodawcę orzeczeniami w sprawie C-235/85 oraz C-456/07, z których wprost wynika, że komornicy sądowi nie są uznawani za organy władzy publicznej i prowadzą działalność na własny rachunek i własną odpowiedzialność, pomimo że podlegają pewnym ograniczeniom prawnym.

Ponadto należy wskazać, że zgodnie z art. 14a § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stasowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (interpretacje ogólne). Z powyższego wynika, że organ dokonujący interpretacji przepisów powinien kierować się orzecznictwem, w tym Trybunału Konstytucyjnego, ale zapadłym na gruncie przepisów prawa podatkowego, a nie na gruncie innych przepisów. Z tego też względu powyższe wyroki TK nie mogą mieć wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie będącej przedmiotem wniosku.

Na ocenę prawidłowości dokonanego rozstrzygnięcia nie mogą także wpłynąć powołana przez Wnioskodawcę uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2002 r. sygn. akt CZP 65/02 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2015 r. sygn. akt I FSK 862/14, ponieważ nie rozstrzygały one kwestii uznania komornika za podatnika w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Powyższa uchwała SN sprowadzała się do stwierdzenia, że "nie jest dopuszczalna droga sądowa dla dochodzenia przez komornika od wierzyciela nieuiszczonej opłaty egzekucyjnej za wykonanie zabezpieczenia." Z kolei wyrok NSA dotyczył kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności syndyka.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia, a w przypadku zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.