ITPP2/443-304/07/PS - Czy dokonujący egzekucyjnej sprzedaży syndyk uprawniony jest do wystawienia faktury VAT uprawniającej nowego kupującego do odliczenia podatku VAT?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 1 grudnia 2007 r. (data wpływu 24 grudnia 2007 r.), uzupełnionym w dniu 14 kwietnia 2008 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania przez syndyka dostawy nieruchomości w przypadku gdy jej uprzednia sprzedaż (dokonana przez znajdującego się obecnie w upadłości) została uznana przez sąd za bezskuteczną (po wniesieniu skargi pauliańskiej) - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 grudnia 2007 r. złożono ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania przez syndyka dostawy nieruchomości w przypadku gdy jej uprzednia sprzedaż (dokonana przez znajdującego się obecnie w upadłości) została uznana przez sąd za bezskuteczną (po wniesieniu skargi pauliańskiej).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka (obecnie znajdująca się w upadłości) w 1999 r. dokonała opodatkowanej sprzedaży wybudowanych przez siebie nieruchomości (budynków) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. W 2000 r. ogłoszono upadłość podatnika. Syndyk wytoczył przeciwko nabywcy nieruchomości powództwo (skargę paulińską) o uznanie obu umów sprzedaży za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Sąd w G. wyrokiem z 23 grudnia 2002 r. uznał umowy sprzedaży zawarte w 1999 r. za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Wyrok ten uprawomocnił się wskutek oddalenia apelacji, a następnie skargi kasacyjnej pozwanego. Wyrok ten uprawnia syndyka do przeprowadzenia egzekucji kierowanej do rzeczy (sprzedaży nieruchomości) znajdujących się w majątku nabywcy, który pozostaje ich właścicielem. Właściciel nieruchomości, który je bezskutecznie nabył, zobowiązany jest do poddania się egzekucji kierowanej do tych rzeczy. Na skutek dokonanej przez syndyka sprzedaży, prawo własności nieruchomości przejdzie bezpośrednio z właściciela (który nieruchomości te bezskutecznie nabył) na nowego kupującego.

W odpowiedzi na wezwanie ITPP2/443-304/07/PS z dnia 13 marca 2008 r. w dniu 14 kwietnia 2008 r. udzielono następujących wyjaśnień.

Obecny właściciel nieruchomości, tj. "P" Sp. z o.o. we W., wobec której orzeczono bezskuteczność umowy, nie wykonała wezwania do dobrowolnego wydania nieruchomości. Wyrok orzekający bezskuteczność umowy uprawomocnił się 30 listopada 2004 r. Pismem z 10 grudnia 2004 r. syndyk wezwał Spółkę "P" do wydania nieruchomości. Wobec braku reakcji na to wezwanie syndyk wytoczył powództwo o wydanie nieruchomości.

Egzekucja z nieruchomości jest prowadzona bezpośrednio przez syndyka i polega na sprzedaży nieruchomości. Syndyk po uzyskaniu zgody rady wierzycieli na sprzedaż i po zaakceptowaniu przez sąd regulaminu przetargu ogłosił przetarg na sprzedaż. Przetarg został rozstrzygnięty na posiedzeniu sądu.

Właścicielem bezskutecznie sprzedanej nieruchomości jest "P" Sp. z o. o. reprezentowana przez jednoosobowy zarząd.

Związek pomiędzy upadłym, czyli "E" Sp. z o.o. a obecnym właścicielem nieruchomości ulegał zmianom. "P" Sp. z o. o. została utworzona 29 października 1998 r. przez tego samego wspólnika, który założył "E" Sp. z o. o. Wspólnikiem tym jest "A" z siedzibą w B. (Niemcy). Dnia 2 listopada 1998 r. 41 (z ogólnej liczby 80) udziałów kupującego, czyli "P" Sp. z o. o. czasowo odsprzedano obywatelowi polskiemu dla wyeliminowania potrzeby uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości, 31 udziałów nabyła należąca do Pana G. spółka "T". Z czasem Pan G. nabył własność wszystkich udziałów Spółki "P". W rozumieniu syndyka nie ma obecnie formalnego związku między upadłym "E" Sp. z o. o. a "P" Sp. z o. o. Jedynym wspólnikiem upadłego jest nadal "A" z siedzibą w B., a reprezentantem upadłego (zarządem) jest Pan W., natomiast jedynym wspólnikiem i jednoosobowym zarządem "P" Sp. z o.o. jest Pan G.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy dokonujący egzekucyjnej sprzedaży syndyk uprawniony jest do wystawienia faktury VAT uprawniającej nowego kupującego do odliczenia podatku VAT oraz czy syndyk uprawniony jest do wystawienia i podpisania faktury VAT, w której jako sprzedawca wskazany będzie właściciel nieruchomości, który je bezskutecznie kupił?

Zdaniem Strony w omawianym stanie faktycznym, podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku jest właściciel nieruchomości, który je bezskutecznie kupił, a obecnie zobowiązany jest poddać się egzekucji prowadzonej przez syndyka. Równocześnie Wnioskodawca zauważa, że właściciel nieruchomości zobowiązany jest poddać się egzekucji, ale nie ma obowiązku współdziałać z syndykiem w toku tej egzekucji, a w szczególności nie ma obowiązku wystawić faktury VAT. W związku z powyższym Strona prezentuje następujące stanowisko.

W przypadku egzekucyjnej sprzedaży rzeczy (uprzednio bezskutecznie nabytych przez ich właściciela) syndyk uprawniony jest do wystawienia i podpisania faktury VAT, w której jako sprzedawca wskazany jest właściciel tych rzeczy, a taka faktura nie jest fakturą wystawioną przez podmiot nieuprawniony w rozumieniu art. 88 ust. 3a pkt 1a ustawy o podatku od towarów i usług. Wystawiając i podpisując fakturę VAT w imieniu właściciela rzeczy, który je bezskutecznie nabył, syndyk posiłkowo stosuje przepis § 24 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Wystawiona w opisany wyżej sposób faktura uprawnia nowego kupującego do odliczenia podatku naliczonego. Syndyk nadmienia, że w jego rozumieniu alternatywna koncepcja, wedle której syndyk powinien wystawić fakturę w imieniu upadłego, jest nieprawidłowa. Wyrok uznający sprzedaż za bezskuteczną nie przywraca prawa własności upadłemu. Zawarta przez upadłego umowa pozostaje ważna, jest jedynie bezskuteczna i to tylko w stosunku do masy upadłości. Upadły nie jest więc właścicielem rzeczy, które zbył bezskutecznie, zatem nie można przyjąć że jest ich sprzedawcą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy). Świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy).

W myśl art. 15 ust. 1 i 2 podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Spółka "E" (obecnie znajdująca się w upadłości) w 1999 r. dokonała sprzedaży wybudowanych przez siebie nieruchomości (budynków) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. Syndyk wniósł pozew przeciwko nabywcy tych nieruchomości (skargę pauliańską). Sąd uznał obie umowy sprzedaży za bezskuteczne, zaś wyrok umożliwia syndykowi przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości znajdujących się w majątku nabywcy. W celu realizacji prawa przysługującego na podstawie wydanego wyr. syndyk zamierza sprzedać nieruchomości (budynki) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. Prawo własności nieruchomości przeniesione zostanie bezpośrednio z właściciela nieruchomości (który je bezskutecznie nabył) na nowego nabywcę.

W myśl art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług, organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów. Zgodnie z § 24 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.), organy egzekucyjne, określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), w przypadku sprzedaży towarów, wystawiają w imieniu dłużnika i na jego rachunek faktury potwierdzające dokonanie sprzedaży tych towarów; kopię faktury otrzymuje dłużnik. Fakturę wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów. Zatem przepis ten jednoznacznie wskazuje, że znajduje on zastosowanie jedynie do komorników sądowych wykonujących czynności egzekucyjne, nie ma on natomiast zastosowania do egzekucji prowadzonej przez syndyka.

Skarga pauliańska jest instytucją materialnego prawa cywilnego. W myśl art. 527 § 1 Kodeksu cywilnego, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Należy zatem zauważyć, iż bezskuteczność czynności została orzeczona na gruncie prawa cywilnego, prawo własności nieruchomości w dalszym ciągu należy do nabywcy i konsekwencją prowadzonego przez syndyka postępowania będzie przeniesienie prawa własności tych nieruchomości z tego podmiotu na nowego nabywcę.

Uwzględniając powyższe Syndyk nie będzie uprawniony do wystawienia i podpisania faktury VAT, w której jako sprzedawca będzie wskazany właściciel nieruchomości, która uprawniałaby nabywcę do dokonania odliczenia podatku naliczonego. Do prawidłowego udokumentowania dostawy nieruchomości zobowiązany będzie nabywca (wobec którego orzeczono bezskuteczność umowy sprzedaży). Zatem nie można podzielić stanowiska Syndyka, że właściciel nieruchomości nie będzie miał obowiązku wystawienia faktury VAT dokumentującej dostawę nieruchomości.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej - powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20