ITPP2/443-1464/14-2/RS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 10 października 2014 r. (data wpływu 22 października 2014 r.), uzupełnionym w dniu 13 stycznia 2015 r. (data wpływu) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nie powstania obowiązku podatkowego w związku z nabyciem wierzytelności, braku opodatkowania otrzymywanych kwot od ubezpieczyciela i sposobu ich dokumentowania oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i radców prawnych - jest prawidłowe.

W dniu 22 października 2014 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniu 13 stycznia 2015 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nie powstania obowiązku podatkowego w związku z nabyciem wierzytelności, braku opodatkowania otrzymywanych kwot od ubezpieczyciela i sposobu ich dokumentowania oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i radców prawnych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową, pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Aktualna przeważająca działalność gospodarcza Wnioskodawcy polega na naprawie pojazdów samochodowych (PKD 45.20.Z - Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli). Wnioskodawca jest podatnikiem VAT czynnym.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zamierza nabywać od właścicieli pojazdów mechanicznych wierzytelności wobec ubezpieczycieli o wypłatę odszkodowania z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy szkody (wyłącznie szkody majątkowe, nie osobowe). W tym celu Wnioskodawca zamierza rozszerzyć przedmiot działalności o PKD 66.21.Z - Działalność związana z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat, jako że podklasa ta obejmuje m.in. szacowanie roszczeń ubezpieczeniowych oraz dochodzenie roszczeń ubezpieczeniowych. Ponadto, z ostrożności, Wnioskodawca rozszerzy przedmiot działalności o PKD 64.99.Z - Pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych. Chociaż bowiem zakup wierzytelności nie występuje na liście kodów PKD, to przyjmuje się, że działalność ta kwalifikuje się do kodu 64.99.Z.

Kontrahentami Wnioskodawcy będą właściciele uszkodzonych pojazdów (dalej jako: Właściciel) - zarówno konsumenci < art. 22 (1) k.c. - osoby fizyczne dokonujące czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową> jak i przedsiębiorcy < art. 43 (1) k.c.- osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 33 (1) § 1 Kodeksu cywilnego, prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową>.

Typowa transakcja dokonywana przez Wnioskodawcę będzie przebiegała w następujący sposób:

1. po zaistnieniu wypadku komunikacyjnego Właściciel zgłosi szkodę ubezpieczycielowi OC sprawcy kolizji drogowej.

Wnioskodawca zauważa, że Właścicielowi przysługuje wierzytelność pieniężna (wraz z ewentualnymi odsetkami) wobec ubezpieczyciela sprawcy wypadku o wypłatę odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego (dalej jako: Wierzytelność). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego (wypracowanym m.in. na gruncie art. 361 ww. Kodeksu) wysokość Wierzytelności ustala się na podstawie zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych sposobów naprawy, przy przyjęciu kosztów oryginalnych części i kosztów robocizny według średnich stawek lokalnych. Wysokość Wierzytelności i jej istnienie są niezależne od tego, czy Właściciel pojazdu rzeczywiście dokonał naprawy samochodu, ewentualnie w jakim zakresie;

2. ubezpieczyciel przeprowadzi postępowanie likwidacyjne, podczas którego przyjmie odpowiedzialność za szkodę oraz prawdopodobnie dokona jedynie częściowej wypłaty Wierzytelności, gdyż jak zauważa Wnioskodawca, w zdecydowanej większości przypadków ubezpieczyciele w postępowaniu likwidacyjnym dokonują zaniżenia wysokości należnego odszkodowania, m.in. przyjmując nierynkowe stawki za roboczogodzinę naprawy, stosując bezpodstawną amortyzację części czy też przyjmując do wyceny części nieoryginalne;

3. Właściciel skontaktuje się z Wnioskodawcą celem zaproponowania mu zakupu Wierzytelności;

4. Wnioskodawca zasięgnie wiadomości specjalnych u rzeczoznawcy majątkowego, który wyceni koszt przywrócenia uszkodzonego samochodu do stanu pierwotnego przy użyciu oryginalnych części i przy uwzględnieniu kosztów robocizny według średnich stawek lokalnych. Tym samym oszacowana zostanie rzeczywista wysokość Wierzytelności. Za wykonaną usługę rzeczoznawca wystawi Wnioskodawcy fakturę VAT.Ostateczna wartość Wierzytelności zostanie poznana dopiero w momencie uznania Wierzytelności przez ubezpieczyciela albo - co bardziej prawdopodobne - na etapie postępowania sądowego (ubezpieczyciele w decydującej większości przypadków odmawiają dobrowolnej wypłaty odszkodowania), po sporządzeniu operatu szacunkowego przez biegłego sądowego, którego wycena będzie wiążąca dla sądu i stron sprawy sądowej, a więc Wnioskodawcy i ubezpieczyciela. Na tym etapie Wnioskodawca przekona się również o rzeczywistym istnieniu Wierzytelności (np. w toku postępowania sądowego może okazać się, że sprawcą wypadku jest inna osoba) i jej ściągalności (zależna od wypłacalności ubezpieczyciela);

5. Wnioskodawca podpisze z Właścicielem umowę sprzedaży, na podstawie której - w momencie jej zawarcia - strony spełnią świadczenia wzajemne (dalej jako: Umowa):

#61485;

* Właściciel dokona przelewu na Wnioskodawcę części Wierzytelności - ponad kwotę odszkodowania wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym,#61485;

* Wnioskodawca dokona zapłaty na rzecz Właściciela określonej kwoty, nie większej niż różnica pomiędzy wartością Wierzytelności (oszacowanej przez rzeczoznawcę majątkowego) a odszkodowaniem wypłaconym dotąd przez ubezpieczyciela w postępowaniu likwidacyjnym - dalej jako: Cena. Cena zostanie ustalona przez strony w drodze negocjacji, będzie zatem odzwierciedlała dla nich rzeczywistą ekonomiczną wartość przelanej części Wierzytelności (wartość rynkową), w szczególności będzie uwzględniała koszty i perspektywy wyegzekwowania przez Wnioskodawcę Wierzytelności od ubezpieczyciela.

Powyższe można zobrazować następującym przykładem:

* w postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciel dokonuje wypłaty na rzecz Właściciela zaniżonej sumy odszkodowania - części Wierzytelności - w kwocie 15.000 zł,

* rzeczywista wartość Wierzytelności, oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego, wynosi 20.000 zł,

* Właściciel zawiera z Wnioskodawcą umowę sprzedaży, na podstawie której:

#61485;

* Właściciel przenosi na Wnioskodawcę pozostałą część przysługującej mu Wierzytelności, tj. wierzytelność odszkodowawczą o szacunkowej wartości 5.000 zł, w zamian za co:#61485;

* Wnioskodawca dokonuje zapłaty na rzecz Właściciela kwoty 2.500 zł tytułem Ceny.

Ekonomiczne uzasadnienie tej transakcji sprowadza się do tego, że:

* Wnioskodawca podejmuje się na własne ryzyko i na własną rzecz wyegzekwowania Wierzytelności, z tytułu której otrzymuje dochód w postaci nadwyżki kwoty Wierzytelności ponad Cenę i koszt jej wyegzekwowania, w szczególności wynagrodzenie rzeczoznawcy i radcy prawnego;

* Właściciel otrzymuje świadczenie pieniężne (Cenę) w kwocie 2.500 zł i nie musi dochodzić wobec ubezpieczyciela pozostałej części należnej mu Wierzytelności. Wnioskodawca zauważa, że powszechną praktyką ubezpieczycieli jest odmowa dobrowolnej wypłaty całej Wierzytelności, w związku z czym dla jej uzyskania w pełnej wysokości konieczne jest skierowanie sprawy na drogę sądową, co dla większości Właścicieli stanowi istotną trudność i wiąże się z dodatkowymi kosztami, w szczególności pomocy prawnej;

6. Wnioskodawca we własnym imieniu i na własne ryzyko wystąpi do ubezpieczyciela o wypłatę zakupionej od Właściciela części Wierzytelności, przy czym będzie korzystał z usług radcy prawnego. Z tytułu świadczenia usług radca prawny wystawi Wnioskodawcy fakturę VAT;

7. Wnioskodawca otrzyma od ubezpieczyciela sprawcy szkody komunikacyjnej zakupioną część Wierzytelności, przy czym zapewne nastąpi to dopiero po skierowaniu sprawy na drogę postępowania sądowego i zawarciu ugody sądowej lub uzyskaniu prawomocnego wyroku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy na którymkolwiek etapie od zawarcia Umowy do otrzymania pełnej sumy Wierzytelności od ubezpieczyciela, po stronie Wnioskodawcy pojawia się obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług, w szczególności:

2. Czy Wnioskodawca ma prawo do odliczenia kwot podatku naliczonego udokumentowanych fakturami VAT otrzymanymi od rzeczoznawcy majątkowego i radcy prawnego.

Zdaniem Wnioskodawcy, od zawarcia Umowy do ostatecznego otrzymania pełnej sumy Wierzytelności po jego stronie nie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług. W szczególności obowiązek podatkowy nie będzie wiązał się z zawarciem Umowy ani z wypłatą przez ubezpieczyciela na rzecz Wnioskodawcy poszczególnych kwot Wierzytelności. W rezultacie Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wystawiania faktur VAT w związku z otrzymaniem poszczególnych kwot Wierzytelności.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Natomiast przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, czy określonym zachowaniu, mieści się w definicji świadczenia usługi.

Trzeba zważyć, że podatek od wartości dodanej jest z założenia podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Chociaż płatnikiem podatku są wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Ponadto, dla uznania, że czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest jej odpłatność, co wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Jednocześnie musi istnieć związek pomiędzy świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem, tj. ze stosunku prawnego musi wynikać korzyść otrzymującego świadczenie i związane z tą korzyścią wynagrodzenie dla świadczącego. W efekcie, oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Stanowisko to znajduje poparcie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie przeciwko Hong-Kong Trade DeveIopment Council o sygn. C-89/81; wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie przeciwko Commissioners of Customs and Excise o sygn. C-1 02/86; wyrok z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie przeciwko Association cooperative "Coóperatieve Aardappeienbewaarplaats GA" o sygn. C-154/80; wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden o sygn. C-16/93).

Ad.1 lit. a

W ocenie Wnioskodawcy, z zawarciem Umowy nie będzie się wiązał dla niego obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

Mając na względzie powyższe rozważania, należy zauważyć, że do wyegzekwowania nabytej części Wierzytelności dochodzi w imieniu i na ryzyko Wnioskodawcy, nie świadczy on zatem żadnej usługi na rzecz Właściciela (np. usługi ściągnięcia Wierzytelności). Wnioskodawca posiada kontakt z Właścicielem jedynie w momencie zawarcia Umowy, natomiast późniejsze losy Wierzytelności pozostają poza zainteresowaniem Właściciela - po zawarciu Umowy pomiędzy stronami nie występują dalsze zobowiązania, Trzeba ponadto stwierdzić, że brak jest ekwiwalentnego świadczenia ze strony Właściciela, które mogłoby zostać uznane za wynagrodzenie za świadczenie ewentualnej usługi przez Wnioskodawcę. Różnica między nominalną wartością Wierzytelności a Ceną, w świetle całokształtu okoliczności sprawy, nie może zostać uznana za wynagrodzenie, odzwierciedla bowiem wyłącznie wartość zbywanej Wierzytelności w chwili sprzedaży (wartość ta jest uzależniona m.in. od perspektyw spłaty Wierzytelności). W konsekwencji, w rozpatrywanym zdarzeniu przyszłym nie występują przesłanki do uznania, że nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę stanowi usługę, za którą Właściciel płaci jakieś wynagrodzenie.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie przeciwko GFKL Financial Services AG o sygn. C-93/10. W orzeczeniu tym TSUE podał, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tego aktu (pkt 22 wyroku). Trybunał zauważył, że istnieje różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże stwierdził, że różnica ta nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 23 i 25). W punkcie 26 Trybunał z kolei stwierdził, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 Dyrektywy i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Stanowisko wyrażone przez TSUE w wyżej cytowanym wyroku C-93/10 zaaprobowane zostały przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. o sygn. akt I FPS 5/11 (Lex nr 1120483), w którym - na kanwie stanu faktycznego zbliżonego do przedmiotowego zdarzenia przyszłego - wskazał m.in., że "Nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 u.p.tu., jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży." W uzasadnieniu wyroku NSA wskazał, że badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący-cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy-cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując, poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy-cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli płynącego odwrotnie niż w przypadku umowy kupna-sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia bowiem wymaga, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę.

Jednocześnie NSA przeanalizował kwestię, czy to ile zapłaci nabywca za wierzytelność ma wpływ na uznanie, że występuje bądź nie, opodatkowane podatkiem od towarów i usług. NSA jednoznacznie wskazał, że: "żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT".

Biorąc pod uwagę treść powołanych przepisów oraz cytowanego orzecznictwa należy stwierdzić, że w rozpatrywanym zdarzeniu przyszłym, kiedy występuje tylko zapłata Ceny za Wierzytelność, nie dochodzi do świadczenia jakiejkolwiek usługi, a jedynie do transakcji kupna-sprzedaży. Jednocześnie, ustalona przez strony Umowy Cena części Wierzytelności, będącej przedmiotem Umowy, jest niższa od jej wartości nominalnej i odzwierciedla dla stron Umowy rzeczywistą ekonomiczną wartość tej części Wierzytelności w dacie nabycia (wartość rynkowa),

Wobec tego należy dojść do wniosku, że transakcja nabycia na własne ryzyko części Wierzytelności przez Wnioskodawcę, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Takie samo stanowisko zostało przedstawione w interpretacji indywidualnej z dnia 8 stycznia 2014 r. o nr IPPP3/443-912/13-6/IG. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, który wskazał, że "Umowa cesji wierzytelności zawarta między cedentem a cesjonariuszem nie zawiera żadnych upoważnień do korzystania przez jakikolwiek podmiot z nabytych wierzytelności. Umowa nie formułuje także żadnego polecenia świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności, w szczególności odzyskiwania długów, prowadzenia ksiąg, rachunków. Skoro strony poza wydaniem, przyjęciem i zapłatą ceny nie formułują żadnych obowiązków, to ściąganie przez nabywcę zakupionych wierzytelności jest jedynie realizacją przysługującego mu prawa podmiotowego, realizacją jego uprawnień właścicielskich. Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, ze w opisanej sytuacji brak jest elementu odpłatności i przedmiotowa czynność nie wyczerpuje definicji odpłatnego świadczenia usług, więc nie podlega podatkowi od towarów i uznać należy uznać za prawidłowe".

W ocenie Wnioskodawcy powyższe stanowisko będzie miało zastosowanie w każdym przypadku zawarcia Umowy, bez względu na to, czy Właściciel będzie konsumentem, czy przedsiębiorcą, a także niezależnie od tego, jaki będzie przedmiot działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy.

Ad. 1 lit. b

W ocenie Wnioskodawcy, z wypłatą przez ubezpieczyciela na jego rzecz poszczególnych kwot Wierzytelności nie będzie się wiązał obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług. W rezultacie Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wystawiania faktur VAT w związku z otrzymaniem poszczególnych kwot Wierzytelności.

Wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Odnosząc się do pojęcia odszkodowania, należy zauważyć, że jest to termin niezdefiniowany w ustawie o VAT. Regulacje dotyczące odszkodowania zostały zawarte w Kodeksie cywilnym, m.in. w art. 361. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną (świadczenie w zamian za wynagrodzenie), co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony poszkodowanego. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

W ocenie Wnioskodawcy, ustalenie statusu wypłacanej części Wierzytelności jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, powinno odbyć się w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem jeżeli wypłacana przez ubezpieczyciela część Wierzytelności nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Wnioskodawcy, wówczas otrzymane kwoty nie będą mieściły się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i "jako takie" nie będą podlegały opodatkowaniu tym podatkiem.

W analizowanym zdarzeniu przyszłym, otrzymana od ubezpieczyciela kwota Wierzytelności będzie w istocie stanowić jedynie rekompensatę za szkodę, która została wyrządzona poszkodowanemu Właścicielowi. Wypłacone przez ubezpieczyciela odszkodowanie nie będzie zatem miało związku z jakąkolwiek czynnością ze strony Wnioskodawcy (jedynym świadczeniem z tytułu nabycia Wierzytelności będzie zapłata Ceny, ale na rzecz Właściciela nie ubezpieczyciela). Nie ma tu zatem miejsca odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1. W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że w otrzymaniu przez Wnioskodawcę poszczególnych kwot Wierzytelności nie można dopatrzyć się czynności, która na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podlegałaby opodatkowaniu. Wnioskodawca nie ma zatem obowiązku dokumentowania tych transakcji fakturami VAT ani odprowadzania do urzędu skarbowego podatku należnego z tytułu otrzymanych od ubezpieczyciela kwot Wierzytelności.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie ma on prawa do odliczenia kwot podatku naliczonego udokumentowanych fakturami VAT otrzymanymi od rzeczoznawcy majątkowego i radcy prawnego.

Generalna zasada określająca możliwość odliczenia podatku naliczonego wyrażona jest w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, co do zasady, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Wykluczone jest zatem obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających podatkowi.

W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym w odpowiedzi na poprzednie pytanie, wypłata przez ubezpieczyciela poszczególnych kwot Wierzytelności nie podlega podatkowi od towarów i usług, ponieważ nie stanowi żadnego z przedmiotów opodatkowania wymienionych w art. 5 ustawy o VAT.

W konsekwencji, warunki uprawniające do odliczenia podatku naliczonego nie będą spełnione, gdyż usługi nabyte przez Wnioskodawcę od rzeczoznawcy majątkowego i radcy prawnego nie zostaną wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych ww. podatkiem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie praw do wierzytelności jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu cyt. wyżej art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 204 r., poz. 121). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...).

Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W ślad za ww. orzeczeniem TSUE, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku podjętym w składzie siedmiu sędziów z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11 stwierdził, że "nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Z cytowanych wyżej przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, czy określonym zachowaniu, mieści się w pojęciu usługi. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny między świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Z definicji świadczenia usług należy wyprowadzić następujące wnioski:

* świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi,

* opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów, polegające na tym, że wynagrodzenie otrzymane przez wykonawcę usługi jest świadczeniem wzajemnym za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy,

* pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem, musi istnieć bezpośredni związek, czytelny i dostrzegalny związek.

Należy zauważyć, że przelew wierzytelności niepodlegający zwrotnemu przeniesieniu i niezwiązany z żadnymi usługami, ani dodatkowymi świadczeniami poza zapłatą ceny sprzedaży ustaloną ostatecznie w umowie cesji, nie stanowi świadczenia usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Wierzyciel dokonuje cesji wierzytelności i nie działa w tym zakresie jako usługodawca, z kolei nabywca wierzytelności nie może być usługodawcą.

Bezzwrotna cesja wierzytelności nie jest świadczeniem usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli nie jest związana ze świadczeniem dodatkowych czynności, których wykonanie lub chociażby zobowiązanie do ich wykonania może stanowić o świadczeniu usługi nabywcy na rzecz zbywcy, która może również obejmować nabycie wierzytelności.

Jeśli nabywanie jest świadczeniem usługi, tj. "uwalniania" sprzedawcę od ciężaru odzyskiwania należności to w ramach ustawy o podatku od towarów i usług, w relacji usługodawca-nabywający a usługobiorca-sprzedający, usługa w całości jest "skonsumowana", wykonana w momencie cesji wierzytelności. To właśnie w tej chwili sprzedawca pozbawiany jest wspominanego ciężaru odzyskiwania należności.

W myśl art. 106a ustawy, przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do:

Na podstawie art. 106b ust. 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną (świadczenie w zamian za wynagrodzenie), co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony poszkodowanego. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl ust. 2 pkt 1 lit. a tego artykułu, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z treści art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje pod warunkiem spełnienia przesłanek pozytywnych, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Biorąc pod uwagę przedstawione zdarzenie przyszłe, treść powołanych przepisów, wyrok TSUE oraz uchwały NSA należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wynika z treści wniosku - w związku z zawarciem umowy przelewu (cesji) Wnioskodawca nie otrzyma od cedenta jakiegokolwiek wynagrodzenia, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Jedynym świadczeniem cedenta jest przelew na rzecz Wnioskodawcy zbywanej wierzytelności, a świadczeniem Wnioskodawcy zapłata ceny za tę wierzytelność. Nabywając we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko wierzytelność, Wnioskodawca wchodzi w miejsce cedenta jako dotychczasowego wierzyciela. W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że przedmiotowa czynność nabycia wierzytelności celem ich windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Skoro strony, poza wydaniem, przyjęciem i zapłatą ceny, nie formułują żadnych obowiązków, to ściąganie przez Wnioskodawcę zakupionych wierzytelności jest jedynie realizacją przysługującego mu prawa podmiotowego, realizacją jego uprawnień właścicielskich. Zatem zawarcie umowy i związane z nią przejęcie wierzytelności nie spowoduje po stronie Wnioskodawcy powstania obowiązku podatkowego z powyższego tytułu. Z kolei wypłata przez ubezpieczyciela poszczególnych kwot wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy będzie w istocie stanowić jedynie rekompensatę za szkodę, która została wyrządzona poszkodowanemu właścicielowi. Wypłacone przez ubezpieczyciela odszkodowanie nie będzie zatem miało związku z jakąkolwiek czynnością ze strony Wnioskodawcy. Zatem nie będzie tu miało miejsce odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1. W konsekwencji należy stwierdzić, że w otrzymaniu przez Wnioskodawcę poszczególnych kwot wierzytelności nie będzie można dopatrzyć się czynności, która na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podlegać będzie opodatkowaniu. Zatem Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku dokumentowania tych transakcji fakturami.

W efekcie nie zostanie spełniona podstawowa przesłanka zawarta w treści art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług od rzeczoznawcy majątkowego i radcy prawnego.

Podkreślić należy, że niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, co oznacza, iż w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.