ITPP1/443-786/13/DM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 30 lipca 2013 r. (data wpływu 9 sierpnia 2013 r.), uzupełnionym w dniu 30 września 2013 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności jest prawidłowe.

W dniu 9 sierpnia 2013 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 30 września 2013 r. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (dalej także Kupujący) zamierza zawrzeć z podmiotem X należącym do tej samej grupy kapitałowej co Wnioskodawca oraz będący czynnym podatnikiem podatku VAT (dalej Sprzedający) Umowę Sprzedaży Wierzytelności. Wierzytelności dotyczą ustalenia i wypłaty odszkodowania przysługującego Sprzedającemu w stosunku do Miasta (dalej Miasto, Dłużnik) na podstawie art. 98 ust. 3 w związku z art. 130 Ustawy o gospodarce nieruchomościami z tytułu wygaśnięcia z mocy prawa praw użytkowania wieczystego Nieruchomości. Sprzedający nabył Wierzytelności jako przedmiot wkładu niepieniężnego. Wnioskodawca nabędzie wierzytelności z odszkodowania w celu dochodzenia ich od Miasta na warunkach określonych w Umowie Sprzedaży a Sprzedający zbędzie Wierzytelności z odszkodowania, w celu pozyskania finansowania swojej działalności. Nabywając Wierzytelności Wnioskodawca uwolni Sprzedającego z konieczności ich dochodzenia od Dłużnika. Sprzedaż Wierzytelności nastąpi bez prawa regresu po stronie Kupującego. Cena Sprzedaży została uzgodniona przez strony, w oparciu o niezależną wycenę, wykonaną przez biegłego rzeczoznawcę z zakresu wyceny nieruchomości w odniesieniu do analogicznych nieruchomości (Cena Sprzedaży). Cena Sprzedaży będzie płatna przez Kupującego na rzecz Sprzedającego w ratach. W dniu podpisania Umowy Sprzedaży Wierzytelności Kupujący zobowiąże się zapłacić na rzecz Sprzedającego pierwszą ratę Ceny Sprzedaży - niższą od ustalonej Ceny Sprzedaży (Pierwsza Rata). Niezależnie od Pierwszej Raty Kupujący zobowiąże się zapłacić drugą ratę Ceny Sprzedaży (Druga Rata) w kwocie równej różnicy pomiędzy wyegzekwowaną kwotą wierzytelności lub kwotą uzyskaną z ewentualnej sprzedaży wierzytelności podmiotowi trzeciemu przez Kupującego i kwotą Pierwszej Raty. Jeżeli kwota wyegzekwowanej wierzytelności lub kwota uzyskana z ewentualnej sprzedaży wierzytelności na rzecz podmiotu trzeciego będzie niższa niż Cena Sprzedaży, Cena Sprzedaży zostanie skorygowana w dół do wysokości wartości wyegzekwowanej wierzytelności lub alternatywnie do kwoty uzyskanej z ewentualnej sprzedaży wierzytelności podmiotowi trzeciemu. Jeżeli kwota wyegzekwowanej wierzytelności lub kwota uzyskana z ewentualnej sprzedaży wierzytelności podmiotowi trzeciemu będzie wyższa niż Cena Sprzedaży Sprzedającemu będzie przysługiwało Wynagrodzenie Dodatkowe. Zasady płatności Drugiej Raty oraz Wynagrodzenia Dodatkowego zostaną szczegółowo określone w Umowie Sprzedaży. Tytułem wynagrodzenia za usługę świadczoną przez Kupującego na rzecz Sprzedającego, Sprzedający zapłaci na rzecz Kupującego prowizję w kwocie określonej w Umowie Sprzedaży, na podstawie faktury VAT wystawionej przez Kupującego na rzecz Sprzedającego. Strony dopuszczają możliwość potrącenia wierzytelności przysługującej Kupującemu z tytułu prowizji za świadczoną na rzecz Sprzedającego usługę z wierzytelnością przysługującą Sprzedającemu z tytułu zapłaty Pierwszej Raty.

Zapisy planowanej Umowy sprzedaży będą dokładnie regulowały zasady, według których Wnioskodawca będzie ściągał dług dla Sprzedającego. Zgodnie z planowaną Umową Sprzedaży w związku z nabyciem Wierzytelności Kupujący będzie uprawniony i zobowiązany do dochodzenia Wierzytelności od Dłużnika, w pierwszej kolejności na drodze ugodowej, chyba że w uzasadnionej opinii Kupującego podjęcie negocjacji ugodowych z Dłużnikiem będzie bezcelowe. Kupujący zobowiązany będzie do jednoczesnego dochodzenia wszystkich Wierzytelności objętych planowaną Umową Sprzedaży, czy to na drodze ugodowej, czy też na drodze sądowej. Zawarcie ugody w stosunku do jedynie wybranych Wierzytelności będzie możliwe wyłącznie po uzyskaniu zgody Sprzedającego, wyrażonej na piśmie. Podobnie, w przypadku niemożności zawarcia ugody, rezygnacja z dochodzenia którejkolwiek Wierzytelności na drodze sądowej, za wyjątkiem wystąpienia wad prawnych, o których będzie mowa w Umowie Sprzedaży, będzie możliwa wyłącznie za zgodą Sprzedającego wyrażoną na piśmie. Powyższe wskazuje, że Kupujący ściąga Dług dla Sprzedającego, gdyż to Sprzedający jest stroną, która decyduje o tym czy Kupujący będzie dochodził spłaty wierzytelności od Dłużnika czy też nie. Kupujący zobowiąże się, że umożliwi Sprzedającemu udział w negocjacjach z Dłużnikiem. Natomiast Sprzedający, zobowiąże się, na żądanie Kupującego, jeżeli okaże się to niezbędne lub wpłynie na sprawność i efektywność dochodzenia Wierzytelności na drodze sądowej w uzasadnionej opinii Kupującego, do współpracy w zakresie prowadzonego postępowania, w szczególności poprzez pomoc we wskazaniu właściwych środków dowodowych. Strony ustalą także, że Sprzedający będzie miał prawo wystąpienia po stronie Kupującego z interwencją uboczną wobec Dłużnika. Koszty interwencji ubocznej i zastępstwa procesowego Sprzedającego, jako interwenienta ubocznego, pokryje Sprzedający. Strony planowanej Umowy Sprzedaży będą zobowiązane współpracować ze sobą przez cały okres, przez który wiązać ich będzie Umowa Sprzedaży. Strony Umowy Sprzedaży dopuszczają również, możliwość odsprzedaży Wierzytelności podmiotowi trzeciemu przez Kupującego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca, w związku z nabyciem Wierzytelności i dochodzeniem jej od Dłużnika występuje jako podmiot świadczący usługę na rzecz Sprzedającego opodatkowaną stawką 23% VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT są m.in.: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Art. 7 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, iż przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

Podobne regulacje w tym zakresie zawierają przepisy art. 14 i 24 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT).

Wnioskodawca wskazał, że szczegółowe przesłanki pozwalające na stwierdzenie, czy na gruncie podatku VAT następuje świadczenie usług wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej ETS lub Trybunał). Trybunał, analizując kwestię świadczenia usług, wypracował następujące warunki, których łączne spełnienie umożliwia uznanie określonej czynności za odpłatne świadczenie usług:

Jednocześnie, aby dane świadczenie mieściło się w zakresie opodatkowania VAT, musi być dokonane przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W ocenie Wnioskodawcy, w odniesieniu do transakcji nabycia Wierzytelności przedstawionej w opisie zdarzenia przyszłego, wszystkie wskazane wyżej przesłanki zostaną spełnione. Transakcja zostanie zawarta pomiędzy podatnikami VAT. Pomiędzy usługą świadczoną przez Kupującego na rzecz Sprzedającego a otrzymanym w zamian za jej wykonanie wynagrodzeniem istnieje bezpośredni i czytelny związek. Zgodnie z treścią Umowy Sprzedaży, w zamian za wyświadczoną na rzecz Sprzedającego usługę Kupujący otrzymuje od Sprzedającego wynagrodzenie w postaci prowizji. Zawierając Umowę Sprzedaży Sprzedający zostaje uwolniony od ciężaru odzyskiwania wierzytelności od dłużnika. Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Sprzedaż wierzytelności nastąpi bez prawa regresu po stronie Kupującego. W związku z powyższym Wnioskodawca przejmie na siebie ryzyko związane z odzyskaniem wierzytelności od Dłużnika. Dodatkowo Kupujący zobowiąże się do dochodzenia wierzytelności oraz do współpracy w tym zakresie ze Sprzedającym. Za powyższe czynności uzyska od Sprzedającego wynagrodzenie.

Stosunek prawny łączący usługodawcę i usługobiorcę opiera się na zasadzie wzajemności. Jak wyjaśnił Trybunał w wyroku z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 FU Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden usługi są świadczone za wynagrodzeniem, a w konsekwencji podlegają opodatkowaniu, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy. Musi też istnieć konieczny związek pomiędzy usługą a płatnościami przez nią spowodowanymi. Zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji przedstawionej w opisie zdarzenia przyszłego taki bezpośredni związek istnieje i mamy do czynienia ze świadczeniem przez Kupującego usługi na rzecz Sprzedającego.

Nabycie Wierzytelności z tytułu odszkodowania nastąpi w ramach czynności sprzedaży, której kluczowym elementem jest przelew przedmiotowych Wierzytelności ze Sprzedającego na Wnioskodawcę. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Według art. 509 § 2 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa.

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 k.c. - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której podmiot ten nabywa (w omawianym przypadku za wynagrodzeniem) od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności (stanowiącego element transakcji kupna-sprzedaży) prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Co istotne, z punktu widzenia zbywcy Wierzytelności, Wnioskodawca zwalnia dotychczasowego Wierzyciela z ciężaru egzekwowania Wierzytelności we własnym zakresie, jak również przejmuje od dotychczasowego Wierzyciela ryzyko nieściągalności przedmiotowych wierzytelności. Jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z tej zatem perspektywy, w ocenie Wnioskodawcy również w przypadku nabycia Wierzytelności z tytułu odszkodowania następuje świadczenie, które stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT.

W ocenie Wnioskodawcy, usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu ściągnięcia długu przez nabywcę wierzytelności na rzecz zbywcy. W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest w szczególności uwolnienie zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania oraz przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika. Wnioskodawca podkreślił, iż wskazane wyżej podejście, zgodnie z którym nabycie wierzytelności stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT świadczoną przez nabywcę wierzytelności wobec ich zbywcy znajduje potwierdzenie w interpretacjach prawa podatkowego wydawanych z upoważnienia Ministra Finansów przez Dyrektorów Izb Skarbowych.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 2 lipca 2012 sygn. nr IPPP1/443-422/12-2/MP, interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z 9 czerwca 2011 r. sygn. nr IPPP2/443-371 /11 -2/MM oraz interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 9 października 2012 r. sygn. nr IPPP1/443-797/12-2/IGo wydanych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Także w orzeczeniu NSA w składzie siedmiu sędziów z 19 marca 2012 r., sygn. I FPS 5/11, sąd wskazał, że w transakcji nabycia wierzytelności możemy mieć do czynienia z usługą świadczoną przez nabywcę na rzecz sprzedającego wierzytelność. Jeżeli taka usługa będzie odpłatna, to transakcja będzie objęta zakresem ustawy o VAT. Zdaniem NSA "badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę".

Biorąc pod uwagę wskazane w niniejszym wniosku przepisy VAT oraz stanowisko organów podatkowych, jak i sądów administracyjnych, w ocenie Wnioskodawcy, przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego nabycie wierzytelności stanowi transakcję mieszczącą się w zakresie opodatkowania VAT.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 ustawy VAT, szereg usług finansowych jest zwolnionych z tego podatku. Przepisy ustawy VAT nie regulują w sposób bezpośredni transakcji sprzedaży/nabycia wierzytelności.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy VAT, zwolnienia z podatku VAT, o których mowa w ust. 1 pkt 7,12 i 37-41 oraz ust. 13 ustawy VAT nie mają zastosowania, między innymi, do czynności ściągania długów, w tym factoringu. Dlatego też zdaniem Wnioskodawcy usługa przez niego świadczona na rzecz Sprzedającego w związku z transakcją nabycia Wierzytelności z odszkodowania będzie podlegała opodatkowaniu 23%VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Końcowo wskazać należy, że w zakresie kwestii dotyczących podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.