ITPP1/443-716/14/DM - Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług odszkodowania otrzymanego z tytułu przejęcia przez gminę działek gruntu pod drogi publiczne.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 17 czerwca 2014 r. (data wpływu 24 czerwca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu przejęcia przez gminę działek gruntu pod drogi publiczne - jest prawidłowe.

W dniu 24 czerwca 2014 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu przejęcia przez gminę działek gruntu pod drogi publiczne.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 22 listopada 2013 r. nabył Pan działkę gruntu oznaczoną nr 25/3 o pow. 1.0938 ha położoną w obrębie P, gmina P, która powiększyła Pana majątek prywatny.

Działka objęta była obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym posiadała funkcję określoną jako "tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej" oraz "tereny dróg/ulic publicznych".

Po zakupie ww. działki przystąpił Pan do podziału. Decyzją Wójta Gminy z dnia "20 grudnia 2014 r." podział został zatwierdzony (decyzja stała się ostateczna dnia 4 stycznia 2014 r.). W wyniku podziału uzyskał Pan działki gruntu o nr 25/5 pow. 0,1384 ha, nr 25/6 pow. 0,2290 ha nr 25/7 pow. 0,1024 ha, nr 25/8 pow. 0,1047 ha, nr 25/9 pow. 0,1104 ha, 25/10 o pow. 0,4089 ha. Działki o nr 25/6, 25/7, 25/8, 25/10 - zgodnie z planem stanowiły "tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej" zaś działki o nr 25/5, 25/9 - przeznaczone są pod drogę/ulicę publiczną.

Na podstawie ww. decyzji, zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.), działki nr 25/5 i 25/9 z przeznaczeniem pod drogi publiczne, przeszły na rzecz Gminy. Działki o nr 25/7 i 25/8 planuje Pan darować mamie i siostrze. Działki nr 25/6 i 25/10 planuje pozostawić sobie.

W trakcie trwającego postępowania związanego z ustaleniem wysokości i wypłatą należnego z tego tytułu odszkodowania nie doszło do zawarcia stosownego porozumienia. Kierując się treścią art. 98 ust. 3 wyżej przywołanej ustawy, na Pana wniosek postępowanie o wypłatę należnego odszkodowania zostało skierowane do Starostwa Powiatowego celem przeprowadzenia postępowania administracyjnego (o którym mowa w art. 98 ust. 1 ww. ustawy) ustalającego wysokość należnego odszkodowania w trybie i na zasadach wywłaszczenia nieruchomości (postępowania w toku).

Od dnia 1 stycznia 2013 r. prowadził Pan działalność gospodarczą o PKD 66.29.Z, 66.22.Z. W dniu 20 maja 2013 r., dokonał zawieszenia ww. działalności, a dnia 31 stycznia 2014 r. dokonał "zamknięcia" działalności.

Ponadto od dnia 12 marca 2011 r. jest Pan zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy po wypłacie przez Gminę należnego Panu odszkodowania z tytułu przejęcia działek gruntu pod drogi publiczne, którego wysokość zostanie określona decyzją właściwego starosty (na podstawie art. Ww. ustawy) będę musiał dokonać zapłaty podatku VAT.

2. Jeśli będzie ciążył na Panu ww. obowiązek, to w jaki sposób powinien Pan dokonać naliczenia podatku dla Gminy (np. wystawienie faktury przy czym działalności gospodarczej aktualnie Pan nie prowadzi).

3. W którym momencie należy zgłosić do właściwego organu podatkowego taki obowiązek (z dniem kiedy decyzja o podziale stała się ostateczna czy z dniem naliczenia należnego odszkodowania, a może z dniem wypłaty takiego odszkodowania).

Zdaniem Pan, zakupione działki powiększyły majątek prywatny. W dniu zakupu działek miał Pan zawieszoną działalność, wkrótce też dokonał jej zamknięcia. Wydzielenie dróg publicznych nie stanowiło zamiaru prowadzącego do uzyskania należnego odszkodowania, a wynikało z zapisów obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i było narzucone Panu mocą obowiązującego prawa. Cel podziału nieruchomości nie stanowił też chęci uzyskania przez Pana zysku związanego z dalszą sprzedażą wydzielonych działek gruntu lecz miał na celu wydzielenie działek zamiarem dokonania darowizny na rzecz osób bliskich. Charakter postępowania administracyjnego prowadzącego do wyliczenia należnego odszkodowania za przejęte drogi stanowi formę wywłaszczenia. W związku z powyższym, nie powinien Pan "dokonywać zapłaty podatku VAT".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii - art. 2 pkt 6 ww. ustawy.

Na mocy art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów, w zamian za odszkodowanie, również stanowi odpłatną dostawę towarów.

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną - objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Przepis ten stanowi implementację prawa unijnego - zgodnie, bowiem z art. 14 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 347 z późn. zm.), dostawa towarów oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel. Zgodnie zaś z art. 14 ust. 2 pkt a tej Dyrektywy poza czynnością, o której mowa w ust. 1, za dostawę towarów uznaje się przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa.

W konsekwencji, przeniesienie prawa własności gruntów w zamian za odszkodowanie, jest dostawą towarów podlegającą co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz przeniesienie własności nieruchomości przeznaczonej pod zabudowę w zamian za wynagrodzenie, przyjmujące postać odszkodowania.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518 z późn. zm.), działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

W myśl art. 98 ust. 3 cyt. ustawy, za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu powołanego art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu, ale tylko taka, która wykonana jest przez podmiot, który w związku z jej realizacją występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Natomiast, w myśl art. 15 ust. 2 cyt. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług w świetle powyższych przepisów jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie - czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że w dniu 22 listopada 2013 r. nabył Pan, do majątku prywatnego, działkę gruntu, objętą miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Po zakupie, przystąpił Pan do podziału działki. W wyniku tej czynności uzyskał działki o nr 25/6 pow. 0,2290 ha, nr 25/7 pow. 0,1024 ha, nr 25/8 pow. 0,1047 ha, 25/10 o pow. 0,4089 ha stanowiące zgodnie z planem zagospodarowania "tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej" oraz nr 25/5 pow. 0,1384 ha i nr 25/9 pow. 0,1104 ha - przeznaczone pod drogę/ulicę publiczną. Na podstawie decyzji Wójta, zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, działki nr 25/5 i 25/9, przeszły na rzecz Gminy. Działki nr 25/7 i 25/8 planuje Pan darować mamie i siostrze, natomiast nr 25/6 i 25/10 pozostawić sobie. Obecnie toczy się postepowanie administracyjne w sprawie ustalenia wysokości należnego odszkodowania w trybie i na zasadach wywłaszczenia nieruchomości. Od dnia 1 stycznia 2013 r. prowadził Pan działalność gospodarczą. W dniu 20 maja 2013 r., dokonał zawieszenia, natomiast w dniu 31 stycznia 2014 r. "zamknięcia" działalności.

W odniesieniu do opisanej we wniosku czynności dostawy działek, które przeszły na własność gminy w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami, stwierdzić należy, że w tak przedstawionym opisie trudno uznać Pana za podatnika podatku od towarów i usług. Pomimo zatem, że grunt spełnia definicję towaru, o którym mowa w art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie można uznać, że dokonując sprzedaży tego gruntu działa Pan w charakterze handlowca. Nabycie gruntu nie nastąpiło bowiem w celach jego odsprzedaży, czy w celach zarobkowych, lecz na cele własne - jak wynika z wniosku działka powiększyła "majątek prywatny". Ponadto z wniosku nie wynika aby grunt był wykorzystywany w działalności gospodarczej. W konsekwencji z tytułu dostawy ww. nieruchomości gruntowych, korzystać Pan będzie z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Zatem ww. czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której unormowania ustawy o podatku od towarów i usług nie mają zastosowania - dokona Pan zbycia gruntu należącego do majątku prywatnego.

Reasumując należy stwierdzić - mając również na uwadze aktualne orzecznictwo sądowe - że sprzedaż nieruchomości gruntowej, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest normatywnych przesłanek, aby uznać Pana za podatnika tego podatku.

Podkreślić należy, że powyższe orzeczenie TSUE wyznacza aktualnie kierunki interpretacyjne i stanowi podstawę orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, np. NSA z dnia 18 października 2011 r. (sygn. akt I FSK 1536/10), z dnia 9 listopada 2011 r. (sygn. akt I FSK 1658/11), z dnia 9 listopada 2011 r. (sygn. akt. I FSK 1656/11) oraz WSA z dnia 1 grudnia 2011 r. (sygn. akt I SA/Po 670/11), z dnia 14 grudnia 2011 r. (sygn. akt I SA/Po 730/11), które zapadły na tle wyroku Trybunału.

Z powyższych wyroków wynika, że podejmowanie zorganizowanych działań, takich jak podział gruntu na mniejsze działki, uzbrojenie terenu, wydzielenie dróg wewnętrznych, uzyskanie przed sprzedażą decyzji o warunkach zabudowy, wykonywanie czynności marketingowych, świadczy o tym, że czynności te przybierają formę zawodową (profesjonalną), a z opisanego zdarzenia przyszłego wynika, że nie wykonywał Pan takich zorganizowanych działań, dlatego też dostawa należących do Pana majątku prywatnego działek nr 25/5 i 25/9 przeznaczonych pod drogi publiczne nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko, zgodnie z którym "nie powinienem dokonywać zapłaty podatku VAT" uznać należy za prawidłowe.

Z uwagi na to, że dostawa działek nr 25/5 i 25/9 nie podlega opodatkowaniu, odpowiedź na pytania w zakresie fakturowania i określenia obowiązku podatkowego (pyt. 2 i 3) stała się bezprzedmiotowa.

Podkreślić należy, że niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie ustalony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, wyczerpujący opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego winien wynikać z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, a nie z załączonych do niego dokumentów, w związku z czym nie były one przedmiotem merytorycznej analizy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.