ITPP1/443-648/11/KM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 4 maja 2011 r. (data wpływu 9 maja 2011 r.) uzupełnionym w dniu 19 lipca 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności, za które otrzymywane jest wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 maja 2011 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 19 lipca 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności, za które otrzymywane jest wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pani wraz z mężem współwłaścicielem nieruchomości położonej w miejscowości M. o obszarze 113.900 m ² na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej. Wskazuje Pani, iż jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, nie będącą także podatnikiem podatku od towarów i usług, natomiast współmałżonek prowadzi gospodarstwo rolne i jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W dniu 11 lutego 2010 r. aktem notarialnym sporządzono umowę służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa, które budować będzie na tym gruncie urządzenia przesyłowe. Za ustanowienie służebności przesyłu zostało ustalone jednorazowe wynagrodzenie brutto, zobowiązując małżonków do "odprowadzenia podatku VAT". W lutym 2010 r. została wypłacona część wynagrodzenia określona jako zaliczka, na którą małżonek Pani wystawił fakturę VAT. Na koniec roku spółka przesłała każdemu z małżonków formularz PIT 8C (informacja o przychodach z innych źródeł oraz niektórych podatkach z kapitałów pieniężnych), gdzie łączna kwota z tych dwóch dokumentów odpowiada kwocie brutto na fakturze VAT wystawionej na rzecz spółki przez współmałżonka (podatek VAT z tej faktury został rozliczony w urzędzie skarbowym). Również kwota z obydwu PIT-ów 8C została przez małżonków "wykazana w urzędzie skarbowym" i od tej kwoty brutto naliczono podatek dochodowy, który został zapłacony.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, iż nieruchomość gruntowa, na której ustanowiono służebność przesyłu jest majątkiem wspólnym uzyskanym w drodze darowizny. W księgach wieczystych jako właściciele wskazano oboje małżonków. Obecnie nieruchomość ta jest wykorzystywana przez Pani męża, w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym. Jednocześnie wskazano, iż stroną przedmiotowej umowy są "właściciele i inwestor". Stosownie do paragrafu 14 zawartego aktu notarialnego, w którym "Inwestor oświadcza, że zostanie wypełniony i przesłany właścicielom i właściwemu urzędowi skarbowemu we właściwym terminie formularz PIT 8C - informacja o przychodach z innych źródeł oraz niektórych podatkach z kapitałów pieniężnych, na podstawie którego właściciele będą mogli rozliczyć się z ewentualnego podatku dochodowego od osób fizycznych (...) Właściciele obowiązani są od wynagrodzenia i zaliczki otrzymanych od inwestora zapłacić należny podatek VAT", mąż Pani, będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, wystawił fakturę na całą wypłaconą zaliczkę. Pomimo wystawienia faktury i odprowadzenia należnego podatku od towarów i usług inwestor przesłał osobno Pani i mężowi PIT 8C, który jako źródło przychodu wskazuje kwotę brutto.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Pani zdaniem tylko część wynagrodzenia przysługująca współmałżonkowi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w związku z tym wystawiona faktura winna zostać skorygowana. Natomiast przysługująca Pani część wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ "nie podlega pod przepisy" art. 5 ust. 1 i art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Wynagrodzenie to bowiem jest jednorazowe, a Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:

Stosownie natomiast do postanowień art. 15 ust. 1 i ust. 2 cyt. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w cytowanej ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, iż do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem "podatnik" tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika ponadto, iż dla uznania danego podmiotu za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług nie ma znaczenia rezultat prowadzonej działalności. Oznacza to, że aby uznać działalność podmiotu za działalność gospodarczą nie jest konieczne, aby przyniosła ona jakiekolwiek efekty.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹-305⁴ Kodeksu cywilnego. W świetle art. 305¹ tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305^{2 §} 1 ustawy - Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 305^{2 §} 2 tej ustawy, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Z kolei pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem, nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Z powyższego wynika, że ustanowienie służebności przesyłu wiąże się z zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wraz z małżonkiem jest Pani współwłaścicielem nieruchomości (nabytej w drodze darowizny), w stosunku do której została ustanowiona służebność przesyłu oraz ustalone jednorazowe wynagrodzenie brutto. Nieruchomość ta jest wykorzystywana przez Pani męża (podatnika podatku VAT), w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym.

W związku z powyższym należy przytoczyć przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). W myśl art. 31 § 1 tej ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W czasie trwania wspólności majątkowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego, jak również nie może rozporządzać lub zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 ww. Kodeksu).

W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 ww. Kodeksu, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 cyt. ustawy, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna m.in. do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego, na tle obowiązujących przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje na to, iż dokonując świadczenia usług w ramach przypadającego prawa współwłasności nieruchomości opisanej we wniosku, stanowiącej małżeńską wspólność majątkową (wspólność ustawowa), która była wykorzystywana przez męża w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w zakresie w jakim jest Pani stroną tej transakcji, nie będzie Pani działała w charakterze podatnika.

W tak przedstawionych okolicznościach sprawy, świadczenie przedmiotowej usługi w ramach przysługującej Pani ww. współwłasności nieruchomości objętej małżeńską wspólnością majątkową, służącej potrzebom gospodarstwa rolnego prowadzonego wyłącznie - jak wskazano we wniosku - przez męża, nie daje podstaw, by stwierdzić, iż prowadzi Pani w tym zakresie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tym bardziej, iż czynność ta wykonywana jest jednorazowo i nie zmierza do nadania jej stałego charakteru.

Dokonując bowiem czynności ustanowienia służebności przesyłu dotyczącej nieruchomości objętej małżeńską wspólnością majątkową, która wykorzystywana była w działalności gospodarczej męża, stwierdzić należy, że w takim przypadku to on występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Zatem oceniając całościowo Pani stanowisko, uznano je za nieprawidłowe.

Końcowo zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 14b § 2 ustawa - Ordynacja podatkowa). Natomiast w myśl art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Z powyższego wynika, że wniosek o wydanie interpretacji może być złożony tylko w indywidualnej sprawie zainteresowanego, nie zaś innego podmiotu. Z tych też względów z uwagi na indywidualny charakter interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniając, iż na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich wykonując samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest odrębnym podatnikiem tego podatku, niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie o Pani obowiązkach i uprawnieniach. A zatem przedmiotem analizy nie były kwestie dotyczące Pani męża, który chcąc uzyskać interpretację indywidualną obowiązany jest do złożenia odrębnego, stosownego wniosku w tym zakresie.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.