ITPP1/443-631/14/DM - Możliwość wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 3 czerwca 2014 r. (data wpływu 9 czerwca 2014 r.), uzupełnionym w dniu 21 lipca 2014 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowych - jest prawidłowe.

W dniu 9 czerwca 2014 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 21 lipca 2014 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowych.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka jest współwłaścicielem 9 działek i posiada w każdej z nich udział wynoszący 3094/10000. Planowane jest zniesienie współwłasności w taki sposób, że Spółka stanie się jednym właścicielem dwóch działek, natomiast drugi ze współwłaścicieli (którego dotychczasowy udział we wszystkich działkach wynosi 6906/10000) stanie się jednym właścicielem pozostałych siedmiu. Na działkach znajdują się naniesienia, przy czym po zniesieniu współwłasności na dwóch działkach, których właścicielem stanie się Spółka znajdą się te naniesienia, które sfinansowała tylko Spółka. Analogicznie, po zniesieniu współwłasności, na pozostałych 7 działkach znajdą się te naniesienia, które w całości sfinansował ten podmiot, który stał się właścicielem tych działek w całości. Zniesienie współwłasności nastąpi bez dopłat.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że Spółka nabyła od podatnika VAT m.in. dwie działki, z czego jedna była zabudowana budynkiem usługowo-magazynowym w stanie surowym zamkniętym oraz pomostem z zadaszeniem w trakcie realizacji łączącym półwysep z wyspą jeziora a druga niezabudowana. Spółka odliczyła podatek naliczony zawarty w fakturze dokumentującej zakup ww. działek. Kolejne cztery działki (niezabudowane) Spółka zakupiła w 2007 r. od Urzędu Miasta i Gminy. Transakcja była udokumentowana fakturami VAT. Spółka odliczyła podatek naliczony wykazany w fakturach dokumentujących zakup.

W 2011 r. nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki H (podmiotu, w którym 100% udziałów posiada Spółka) podjęło uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez objęcie nowych udziałów i pokrycie ich aportem w postaci m.in. prawa własności nieruchomości 6906/10000 części we współwłasności sześciu działek. W efekcie powyższego w działkach będących przedmiotem współwłasności Spółka posiadała 3.670 mkw, a H Sp. z o.o. 8.192 mkw. Aport został wniesiony przez Spółkę i udokumentowany fakturą VAT z wykazaną kwotą podatku, który został odliczony przez H.

Spółka i H zawarły umowę o podziale nieruchomości do korzystania, w której postanowiły, że inwestycja realizowana przez H Sp. z o.o. będzie inwestycją na jej koszt jako inwestycja własna H. Wszystkie nakłady dokonane w ramach powyższej inwestycji należą do H. Spółka oświadczyła w umowie, że zamierza w przyszłości na nieruchomości wspólnej zrealizować na swój koszt budowę budynku mieszkalno-usługowego. W przypadku rozpoczęcia przez Spółkę inwestycji w tym zakresie wszystkie nakłady na nieruchomość wspólną dokonane w ramach powyższej inwestycji należą do Spółki. Dokonując nakładów na nieruchomości wspólne każda ze spółek odliczała podatek naliczony. W przypadku zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej nakłady na inwestycje wskazane wyżej, w tym wzniesione obiekty budowlane przypadają tym współwłaścicielom, którzy ponosili koszty ich realizacji.

W 2013 r. scalono pięć z sześciu działek w działkę 560, by w 2014 r. podzielić działkę 560 na osiem odrębnych działek pod konkretne przeznaczenie.

Planowane jest zniesienie współwłasności w ten sposób, że Spółka stanie się jedynym właścicielem dwóch działek, natomiast H Sp. z o.o. pozostałych siedmiu. Po zniesieniu współwłasności Spółka posiadać będzie działki o powierzchni 4.398 mkw., a H 7.464 mkw. Zniesienie współwłasności ma nastąpić bez dopłat.

Ponadto z uzupełnienia wynika, że Spółka prowadzi sprzedaż opodatkowaną.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy zniesienie współwłasności, w sytuacji opisanej w zdarzeniu przyszłym stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z powyższego przepisu nie wynika, że odpłatność za czynności dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W przedmiotowym zdarzeniu przyszłym brak jest podstaw do przyjęcia, że w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi do dostawy towaru, ponieważ wskutek zniesienia współwłasności Spółka oraz drugi podmiot staną się wyłącznymi właścicielami nieruchomości. W wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości (towaru) nie dojdzie w szczególności do zbycia lub przeniesienia za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia jakiegokolwiek składnika majątkowego współwłaścicieli, a jedynie do przekształcenia formy prawnej posiadania nieruchomości.

Z przepisu art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) wynika, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Zgodnie z art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Z powyższej normy wynika zatem, że każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Ustawodawca przyznaje każdemu ze współwłaścicieli roszczenie o zniesienie współwłasności. Jego zaspokojenie może nastąpić w trybie umownego zniesienia współwłasności lub na drodze orzeczenia sądowego. Żaden ze współwłaścicieli nie może zaś skutecznie sprzeciwiać się zniesieniu współwłasności.

Natomiast stosownie do art. 211 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

W planowanym scenariuszu zniesiona zostanie współwłasność zabudowanych nieruchomości w drodze umowy cywilno-prawnej, w wyniku którego każdy ze współwłaścicieli otrzyma odrębne nieruchomości bez jakichkolwiek spłat lub dopłat.

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają co do zasady transakcje odpłatne. W przedmiotowej sprawie, jak wskazano we wniosku, zniesienie współwłasności nieruchomości (towaru) nastąpi nieodpłatnie. W efekcie zawartych ustaleń poszczególne nieruchomości przypadną na własność poszczególnym właścicielom.

Zdaniem Spółki, w konsekwencji zakładanego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ponadto Spółka powołała się na interpretację indywidualną z dnia 13 września 2011 r. znak IBPP3/443-693/11/PK.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Definicję towaru ustawodawca zawarł w art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, zgodnie z którym przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Według art. 7 ust. 2 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

* jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Z kolei przez świadczenie usług - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem "przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel" (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy - co do zasady - są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy). Takie zdefiniowanie dostawy towarów, przy odwołaniu się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż, czy zamiana rzeczy, jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielne kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności.

Zgodnie z art. 196 ustawy - Kodeks cywilny, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej.

W myśl art. 210 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z regulacji art. 211 k.c. wynika, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zasadą jest, że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Zgodnie z art. 212 § 1 K.c, jeśli następuje podział rzeczy wspólnej w ten sposób, że niektórzy współwłaściciele otrzymują część rzeczy o wartości przewyższającej wartość ich udziału, to pozostałym współwłaścicielom, którzy uzyskali w wyniku podziału część rzeczy o mniejszej wartości niż ich udział należą się dopłaty pieniężne. Natomiast jeżeli w wyniku zniesienia współwłasności rzecz zostaje przyznana jednemu ze współwłaścicieli, to pozostali otrzymują spłaty wartości swojego udziału (§ 2 ww. artykułu).

Mając na uwadze powyższe oraz powołane regulacje prawne, należy stwierdzić, że na gruncie przepisów podatku od towarów i usług, współwłaściciela, któremu przysługuje spłata lub dopłata za zniesienie współwłasności, należy uznać za podmiot dokonujący dostawy towarów i jeśli można przyjąć, że czynności te są wykonywane w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, to również za podatnika podatku od towarów i usług. Współwłaściciel, który jest zobowiązany do spłaty lub dopłaty jest wówczas konsumentem.

W sytuacji natomiast, w której wartość nieruchomości przypadających współwłaścicielom w wyniku podziału będzie równa wartości ich udziałów w całości dzielonej nieruchomości i w konsekwencji współwłaściciele nie będą dokonywać wobec siebie żadnych dopłat, zniesienie współwłasności nie będzie stanowić żadnej z czynności podlegających opodatkowaniu, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w szczególności dostawy towarów ani świadczenia usług.

Ze złożonego wniosku wynika, że dwa podmioty, tj. Spółka i H będące współwłaścicielami nieruchomości gruntowych (odpowiednio udział w działkach wynosi 3094/10000 tj. 3670 mkw i 6906/10000 tj. 8192 mkw) zamierzają znieść ich współwłasność i określić, które z działek staną się własnością Spółki, a które drugiego ze współwłaścicieli. W efekcie planowanych czynności Spółka stanie się jedynym właścicielem dwóch działek, natomiast H pozostałych siedmiu. Po zniesieniu współwłasności Spółka posiadać będzie działki o powierzchni 4.398 mkw., zaś H 7.464 mkw. Zniesienie współwłasności ma nastąpić bez dopłat.

Mając powyższe na uwadze, w sytuacji gdy w wyniku zamierzonej czynności dojdzie jedynie do wyodrębnienia w sposób materialny posiadanych udziałów w przedmiotowych nieruchomościach i posadowionych na niej budynkach, a zatem zakres dotychczasowego władztwa nad rzeczą nie ulegnie zmianie i każdy ze współwłaścicieli posiadać będzie tą część rzeczy, z której dotychczas korzystał, a "zniesienie współwłasności ma nastąpić bez dopłat", czynność ta po stronie Spółki nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Końcowo zauważyć należy, że mając na uwadze, że Spółka jest stroną wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług zaznacza się, że interpretacja nie wywołuje skutków prawnych dla drugiego współwłaściciela, który chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinien wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie. W konsekwencji regulacje zawarte w art. 14k-14n ustawy - Ordynacja podatkowa nie będą miały zastosowania dla tego podmiotu.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi -Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.