ITPP1/443-500/11/AT - Możliwość zastosowania zwolnienia od podatku VAT w odniesieniu do usług dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 28 marca 2011 r. (data wpływu 6 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 kwietnia 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Od dnia 1 lutego 2011 r. rozpoczął Pan prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach której będzie świadczył usługi polegające na dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych. Działalność ta, zgodnie z obowiązującą klasyfikacją PKD, zawiera się pod symbolem 66.21.Z i określona jest jako działalność związana z oceną ryzyka i szacowania poniesionych strat.

Świadczone przez Pana usługi będą polegały na reprezentowaniu osób poszkodowanych na podstawie udzielonego pełnomocnictwa przed towarzystwami ubezpieczeniowymi. Do wykonywanych przez Pana czynności należeć będzie analizowanie dokumentacji szkodowej, określenie kwoty należnego odszkodowania oraz ustalenie zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

W zakresie Pana obowiązków będzie gromadzenie dokumentacji lekarskiej, przygotowanie i opracowanie wniosków o wypłatę odszkodowania. W ramach udzielonego pełnomocnictwa będzie Pan reprezentował poszkodowanych i ich rodziny, przekazywał wszelką dokumentację zakładowi ubezpieczeń, zawierał ugody. Usługi będzie Pan świadczył na podstawie zawartej z klientem (poszkodowanym) umowy. Pana wynagrodzenie będzie określone jako procent od uzyskanej kwoty odszkodowania, po jej uzyskaniu od zakładu ubezpieczeń.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy usługi polegające na dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych, podlegać będą przedmiotowemu zwolnieniu od podatku od towarów i usług.

Pana zdaniem, po analizie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług, świadczone usługi podlegają zwolnieniu przedmiotowemu.

Mając na uwadze charakter wymienionych usług, kieruje się Pan "per analogia" nomenklaturą, która obowiązywała przed dniem 1 stycznia 2011 r. (wówczas dla celów podatku od towarów i usług stosowało się klasyfikację z dnia 18 marca 1997 r. - gdzie wskazane usługi mieściły się w grupowaniu PKWiU 67.20.10-00 - usługi pomocnicze związane z ubezpieczeniami i funduszami emerytalno-rentowymi bez obowiązkowych ubezpieczeń społecznych). Z treści wówczas obowiązującego przepisu art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy wynikało, że usługi te korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 omawianej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Na mocy, dodanego z dniem 1 stycznia 2011 r. przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476), przepisu art. 5a ustawy o podatku od towarów i usług, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Stawka podatku, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, zgodnie z art. 146a ustawy, wprowadzonym na mocy art. 19 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578), zmienionym treścią art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

Stosownie zaś do art. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476), uchyla się - z dniem 1 stycznia 2011 r. - art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i dodaje pkt 17-41. Jednocześnie ww. ustawą do ustawy o podatku od towarów i usług w art. 43 dodane zostały ust. 13-20.

Na mocy obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

W przeciwieństwie zatem do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 2010 r., zgodnie z którym wyznaczenie zakresu zwolnienia usługi z opodatkowania podatkiem od towarów i usług następowało poprzez zidentyfikowanie usługi (czynności) w klasyfikacji statystycznej (PKWiU), a zatem zwolnienie miało charakter wyłącznie przedmiotowy, w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. zwolnienie określone w powyższych przepisach ma charakter przedmiotowo-podmiotowy, co oznacza, że zwolnieniu od podatku podlega określony rodzaj usług wykonywanych przez ściśle zdefiniowany krąg podmiotów, wykonujących te usługi. A zatem od 1 stycznia 2011 r. przy określaniu zakresu zwolnień, które dotychczas były ujęte w załączniku nr 4, odstąpiono od ich identyfikacji przy pomocy klasyfikacji statystycznych, określając ich zakres z wykorzystaniem treści przepisów prawa unijnego i krajowego i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zajętym w wyroku C-473/08 z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie Eulitz, pojęcia używane do opisania zwolnień wymienionych w art. 13 VI Dyrektywy powinny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatkiem VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika. Jednakże interpretacja tych pojęć powinna być zgodna z celami, do jakich dążą owe zwolnienia, oraz powinna spełniać wymogi zasady neutralności podatkowej, na której zasadza się wspólny system podatku VAT. Zatem, zdaniem Trybunału, powyższa zasada ścisłej interpretacji nie oznacza, że pojęcia użyte w celu opisania zwolnień z art. 13 powinny być interpretowane w sposób, który uniemożliwiałby osiągnięcie zakładanych przez nie skutków.

Tym samym niedopuszczalne jest, dla celów opisanych w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług, stosowanie jakiejkolwiek wykładni rozszerzającej, w tym przez analogię. Przepisy statuujące prawo podatnika do zwolnienia winny być interpretowane w sposób ścisły.

Jak stanowi obowiązujący od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 43 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Z kolei, z art. 43 ust. 1 pkt 14 ustawy wynika, że przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Natomiast w świetle art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej z dnia 28 listopada 2006 r. (Dz. Urz. UE L Nr 347), państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości UE, zajętym w wyroku C-8/01 z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie Taksatorrigen, istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, to iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skania, Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) szóstej dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Z okoliczności sprawy wynika, iż rozpoczął Pan prowadzenie działalności gospodarczej, której przedmiotem będą usługi polegające na dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych. Czynności te będą polegały na reprezentowaniu osób poszkodowanych na podstawie udzielonego Panu pełnomocnictwa przed towarzystwami ubezpieczeniowymi. Do zakresu wykonywanych czynności należeć będzie analizowanie dokumentacji szkodowej, określenie kwoty należnego odszkodowania oraz ustalenie zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jak również gromadzenie dokumentacji lekarskiej, przygotowanie i opracowanie wniosków o wypłatę odszkodowania. W ramach udzielonego pełnomocnictwa będzie Pan reprezentował poszkodowanych i ich rodziny, przekazywał wszelką dokumentację zakładowi ubezpieczeń, zawierał ugody. Usługi będzie Pan świadczył na podstawie zawartej z klientem (poszkodowanym) umowy, a wynagrodzenie będzie określone jako procent od uzyskanej kwoty odszkodowania, po jej uzyskaniu od zakładu ubezpieczeń.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż nie świadczy Pan usług ubezpieczeniowych, zatem nie może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Ponadto, wskazać należy, iż czynności wykonywanych przez Pana w ramach działalności (dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od towarzystw ubezpieczeniowych - reprezentowaniu osób poszkodowanych, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa przed towarzystwami ubezpieczeniowymi) nie można także uznać za usługę stanowiącą element usługi ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej, bądź też usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, która sama stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia tych usług. Charakter tych czynności wskazuje bowiem, iż nie można ich uznać za usługi specyficzne i właściwe wyłącznie dla usługi ubezpieczeniowej - nie są one niezbędne do realizacji usługi ubezpieczeniowej samej w sobie. Zatem czynności te nie korzystają ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 13 ustawy.

Problem usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych był przedmiotem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 Assurandor-Societetet, działającym w imieniu Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet, w którym rozstrzygnięto, że wyceny szkód pojazdów silnikowych dokonane przez stowarzyszenie w imieniu swoich członków będących firmami ubezpieczeniowymi nie są ani transakcjami ubezpieczeniowymi, ani usługami pokrewnymi transakcjom ubezpieczeniowym, które świadczą maklerzy lub przedstawiciele ubezpieczeniowi w znaczeniu tego postanowienia.

Zatem, stwierdzić należy, iż usługi dochodzenia opisanych we wniosku roszczeń odszkodowawczych świadczone przez Pana nie są usługami właściwymi dla usług ubezpieczeniowych świadczonych przez firmy ubezpieczeniowe.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa, jak również przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, stwierdzić należy, że w związku z wykonywaniem opisanych we wniosku czynności (dochodzenie od firm ubezpieczeniowych roszczeń odszkodowawczych na rzecz osób poszkodowanych, które Pan reprezentuje), nie jest Pan uprawniony, zgodnie z obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2011 r. ww. przepisami, do skorzystania ze zwolnienia od podatku, przewidzianego na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy w związku z art. 43 ust. 13 tej ustawy.

Ponadto, stwierdzić należy, iż o charakterze usług, dla celów skorzystania ze wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienia od podatku nie może decydować proponowana przez Pana wykładnia przez analogię ("per analogia"). Przepisy prawa podatkowego przewidujące jakiekolwiek zwolnienia od podatku winny być bowiem interpretowane w sposób ścisły - niedopuszczalna jest jakakolwiek wykładnia rozszerzająca, w tym przez analogie (np. przez analogię polegającą na odwołaniu się do nieobowiązującego stanu prawnego).

W konsekwencji, stawką właściwą dla opodatkowania przedmiotowych czynności wykonywanych przez Pana na rzecz osób poszkodowanych będzie, na mocy obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. stanu prawnego, stawka w wysokości 23%.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.