ITPP1/443-295/09/BS

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 19 czerwca 2009 r. Izba Skarbowa w Bydgoszczy ITPP1/443-295/09/BS

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 marca 2009 r. (data wpływu 30 marca 2009 r.) uzupełnionym pismem z dnia 22 maja 2009 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług bezumownego korzystania z gruntów - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 marca 2009 r. został złożony wniosek, uzupełniony pismem z dnia 22 maja 2009 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług bezumownego korzystania z gruntów.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca na podstawie umowie wydzierżawia grunty. Umowa stanowi, że wydzierżawiającemu służy prawo wypowiedzenia umowy w terminach oznaczonych w związku z realizacją zadań inwestycyjnych lub innych powodów o priorytetowym znaczeniu dla miasta, albo w wyniku zaległości w opłatach. Jednocześnie Wnioskodawca przedstawił trzy sytuacje będące przedmiotem interpretacji.

1.

Dzierżawca otrzymał wypowiedzenie umowy z jednoczesnym żądaniem zwrotu przedmiotu umowy dzierżawy w stanie nie pogorszonym. Dzierżawcę zobowiązano do uporządkowania terenu tzn. miał dokonać na własny koszt rozbiórki wszelkich obiektów znajdujących się na nieruchomości. Pomimo wypowiedzenia i braku zgody na dalsze użytkowanie gruntu, osoba nadal zajmowała teren. Wnioskodawca podjął czynności zmierzające do wydania nieruchomości oraz naliczył odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu.

2.

W wyniku przeprowadzonego postępowania ujawniono, że część gruntów, stanowiących własność Miasta jest użytkowana przez osoby, które nie mają tytułu prawnego pozwalającego na zajęcie tych nieruchomości. Bez zgody Wnioskodawcy postawiono garaże oraz pawilony. Zebrane w toku postępowania opinie wykluczają możliwość zawarcia umów dzierżaw na tym terenie. W związku z powyższym Wnioskodawca wezwał właścicieli obiektów (nakładów) do likwidacji budowli i przywrócenia gruntów do stanu pierwotnego, jak również naliczył odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres wsteczny.

3.

W wyniku przeprowadzonego postępowania okazało się, że część nieruchomości stanowiących własność Wnioskodawcy jest użytkowana bez zgody. Jednakże nie ma żadnych przeszkód na to, by wyrazić zgodę na dalsze dokonanie legalizacji a Wnioskodawca nie zamierza przeznaczyć nieruchomości gruntowej na inne cele. W związku z powyższym Wnioskodawca naliczył odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres wsteczny, a następnie zawarł umowy dzierżawy z właścicielem obiektów.

W uzupełnieniu do wniosku Wnioskodawca wskazał, iż w przypadku opisanym w pkt 1 i 2 wysyła do właściciela obiektu pismo wzywające do likwidacji nakładów oraz protokólarnego wydania nieruchomości. W przypadku braku reakcji na ww. pismo Wydzierżawiający kieruje kolejne pismo, w którym wyznacza nowy termin wydania nieruchomości pod rygorem wystąpienia na drogę postępowania sądowego. W tym czasie naliczane są opłaty z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntów (za okresy wsteczne). Jeżeli właściciel obiektu na tym etapie sprawy zlikwiduje nakłady i wyda nieruchomość Wnioskodawcy, to naliczane odszkodowanie kończy się z dniem wydania nieruchomości. W przypadku niezlikwidowania nakładów sprawa wydania nieruchomości kierowana jest na drogę postępowania sądowego. Z uwagi na długotrwały charakter takiego postępowania w tym czasie naliczane jest odszkodowanie. W opisanych w pkt 1 i 2 wniosku sytuacjach Wnioskodawca nalicza opłaty tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntów miejskich, nie posiadając prawomocnego wyroku, nakazującego wydanie nieruchomości właścicielowi.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntów stanowiących własność Wnioskodawcy w przypadkach, gdy:

1.

pomimo wypowiedzenia umowy dzierżawy i żądania zwrotu przedmiotu umowy osoba nadal korzysta z gruntu.

2.

pomimo braku zgody i bez wiedzy właściciela osoba zajmowała nieruchomość - nie ma możliwości zawarcia z nią umowy.

3.

pomimo braku zgody i bez wiedzy właściciela osoba zajmowała nieruchomość, jednakże istnieje możliwość wyrażenia zgody na dalsze korzystanie z gruntu.

Zdaniem Wnioskodawcy, to czy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu podlega ustawie o podatku od towarów i usług czy też nie, uzależnione jest od konkretnych okoliczności. W odniesieniu do poszczególnych sytuacji Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż:

1.

jeżeli została wypowiedziana umowa dzierżawy i zażądano zwrotu przedmiotu umowy, a pomimo tego osoba nadal korzysta z gruntu (bez zgody właściciela) odszkodowanie nie powinno podlegać opodatkowaniu. W tym przypadku nie dochodzi do "dorozumianego przedłużenia umowy", o którym mowa w art. 674 Kodeksu cywilnego.

2.

sprawa wygląda podobnie jak w pkt 1, w przypadku, gdy osoba korzysta z gruntu bez zgody i wiedzy właściciela i gdy ten wezwał do wydania nieruchomości oraz zapłaty odszkodowania za czas użytkowania. W ocenie Wnioskodawcy odszkodowanie wypłacane w takich okolicznościach jak w pkt 1 i 2 nie jest płatnością za świadczenie usług, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela z prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

3.

inaczej wygląda sytuacja, w przypadku gdy osoba korzysta z gruntu bez zgody i wiedzy właściciela, jednakże nie ma żadnych przeszkód do zawarcia umowy na dalsze korzystanie z nieruchomości. Zdaniem Wnioskodawcy, w tym przypadku odszkodowanie należy objąć stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22%, ponieważ stanowi ono ekwiwalent za świadczenie usług, a nie jest rekompensatą za brak możliwości swobodnego dysponowania nieruchomością.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1.

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

2.

zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

3.

świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Wskazać, należy, iż bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jak wynika z art. 224 i 225 k.c. w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje lokal za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

W pierwszej sytuacji opisanej we wniosku, pomiędzy stronami została zawarta umowa dzierżawy, którą następnie wypowiedziano i zażądano zwrotu przedmiotu umowy w stanie niepogorszonym. Wnioskodawca podjął czynności zmierzające do wydania nieruchomości, kierując do strony pisma, w których pod rygorem wystąpienia na drogę sadową żąda likwidacji nakładów i wydania nieruchomości.

W sytuacji drugiej pomiędzy stronami nie została zawarta jakakolwiek umowa. W przedmiotowej sprawie występuje brak porozumienia wyrażającego wolę zawarcia umowy i w rezultacie brak świadczenia czynności w jej ramach. Występuje tu bezumowna czynność, co do której pomiędzy jej stronami nie została zawarta żadna umowa (porozumienie) wyrażająca wolę jej świadczenia. Czynność ta nie jest oparta na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. Powyższe oznacza, iż do danej czynności doszło wbrew woli Wnioskodawcy.

Z powodu bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowych wskazanych w pkt 1 i 2, Wnioskodawca mógł ponieść określone straty lub nie uzyskać określonych korzyści. Zażądał więc odszkodowania, które nie jest wymienione w art. 5 ustawy o podatku od towarów usług, określającym przedmiot opodatkowania. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenie pieniężne) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Przedmiotowego odszkodowania nie można traktować jako należności z tytułu świadczenia usługi, jest bowiem rekompensatą za niemożność pobierania pożytków. Tym samym bezumowna czynność, na którą nie została wyrażona zgoda (ani wyraźna, ani dorozumiana), nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, a żądanie z tego tytułu zapłaty nie stanowi należności za jej wykonanie. W związku z powyższym takie odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy zauważyć, iż z wniosku wynika, że Wnioskodawca poczynił starania, gdyż jak wykazał, w przypadkach opisanych w pkt 1 i 2 wysłał do właściciela obiektów pisma wzywające do likwidacji nakładów i protokólarnego wydania nieruchomości, a także skierował kolejne pismo, w którym wyznaczył nowy termin wydania nieruchomości pod rygorem wystąpienia na drogę sądową. Biorąc pod uwagę treść powołanych wyżej przepisów oraz przedstawiony stan faktyczny, wskazać należy, iż w stanie opisanym w pkt 1 i 2 - o ile Wnioskodawca nadal nie będzie tolerował istniejącej sytuacji i w celu odzyskania nieruchomości będzie podejmował dalsze działania zmierzające do odzyskania nieruchomości gruntowych - to mamy do czynienia z odszkodowaniem, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast w stanie opisanym w pkt 3 wniosku, chęć zawarcia umowy dzierżawy na dalsze korzystanie z zajmowanej bez zgody Wnioskodawcy nieruchomości, nie stanowi rekompensaty za brak możliwości dysponowania nieruchomością lecz wynagrodzenie za świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl