ITPP1/443-260/12/TS - VAT w zakresie opodatkowania przyznanego odszkodowania za przejęcie z mocy prawa nieruchomości gruntowej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 28 lutego 2012 r. (data wpływu 5 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznanego odszkodowania za przejęcie z mocy prawa nieruchomości gruntowej - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 marca 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznanego odszkodowania za przejęcie z mocy prawa nieruchomości gruntowej.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 17 maja 2010 r. Wojewoda Pomorski wydał decyzję Nr WG.VI/MK/7723-DR-2/12/10, stwierdzającą, że z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa (art. 73 i art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną) przeszły na własność Miasta (miasta na prawach powiatu) nieruchomości stanowiące działki oznaczone jako: nr 362/1 o pow. 145 m#178; i nr 366/1 o pow. 56 m#178;, położone w Gdyni przy ul. Morskiej, zajęte pod drogę powiatową, a będące własnością Spółdzielni. Przejęcie ww. nieruchomości na rzecz Miasta nastąpiło w trybie art. 73 powołanej powyżej ustawy, który stanowi, że nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Za nieruchomości, które w tym trybie przeszły na własność Skarbu Państwa lub jednostki na wniosek właściciela złożony w okresie pomiędzy 1 stycznia 2001 r. a 31 grudnia 2005 r., jest ustalane i wypłacane odszkodowanie według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczenie nieruchomości, tj. działu III rozdział 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Przedmiotowe odszkodowanie nie jest zatem wypłacane z urzędu osobom, którym została odjęta własność, lecz jest ono wypłacane na wniosek właściciela nieruchomości złożony od dnia 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r., a po upływie tego okresu roszczenie odszkodowawcze wygasa. Brak chociażby jednej z przesłanek zawartych w powyższym przepisie stanowi podstawę do odmowy ustalenia i wypłaty odszkodowania. Odszkodowanie to zostało wyraźnie odniesione do "odjęcia" dotychczasowym właścicielom ipso iure własności nieruchomości, zajętych pod drogi publiczne, stanowi więc rekompensatę tylko za to wywłaszczenie. Zostało potraktowane w sposób szczególny, jako że ustawodawca dopuścił pewne ograniczenie zasady ekwiwalentności wynikające z art. 73 ust. 4 i 5 ww. ustawy. Prowadzi do tego między innymi odsunięcie w czasie możliwości złożenia wniosku o wypłatę odszkodowania i ograniczenie okresu dochodzenia roszczenia. Ograniczenie to zostało przez Trybunał Konstytucyjny uznane za zgodne z art. 21 Konstytucji RP, stanowiącym, że własność podlega ochronie, a wywłaszczenie dopuszczalne jest jedynie na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. W niniejszej sprawie wniosek o ustalenie odszkodowania za działki nr 362/1 i nr 366/1 został złożony przez Spółdzielnię w dniu 23 stycznia 2002 r., a zatem w terminie przewidzianym ww. przepisem. Odszkodowanie za nieruchomości przejęte w trybie art. 73 ww. ustawy na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego ustala Starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej w formie decyzji administracyjnej, po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość rynkową nieruchomości. Wysokość odszkodowania za przejęte w 1999 r. działki określona została w Decyzji Nr 6/2012 Prezydenta Miasta z dnia 6 lutego 2012 r., na podstawie operatów szacunkowych opracowanych przez rzeczoznawcę majątkowego w dniu 23 listopada 2011 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółdzielnia otrzymując odszkodowanie za ww. działki powinna naliczyć podatek VAT.

Zdaniem Spółdzielni, przejęcie przez Miasto działek, które nastąpiło w trybie art. 73 i art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług. W przedmiotowej sprawie nie ma zastosowania również przepis § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Pod pojęciem towaru rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 powołanej ustawy).

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

W świetle przedstawionych powyżej przepisów, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Z przywołanego przepisu wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa). W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną - objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości gruntowej w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Stosownie do art. 19 ust. 1 powołanej ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4).

W tym miejscu należy podkreślić, że przepisy szczególne regulują inny moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT ze względu na sposób i okoliczności powstania zobowiązania podatkowego.

Zgodnie z treścią § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392 z późn. zm.), w przypadku przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Zauważyć przy tym należy, iż wskazywane przez Wnioskodawcę rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1336 z późn. zm.), które w analogiczny sposób powyższą kwestię regulowało w § 3 ust. 3, obowiązywało do dnia 31 grudnia 2010 r.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 17 maja 2010 r. Wojewoda wydał decyzję stwierdzającą, że z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa przeszły na własność Miasta nieruchomości stanowiące działki nr 362/1 o pow. 145 m#178; i nr 366/1 o pow. 56 m#178;, zajęte pod drogę powiatową, będące własnością Spółdzielni. Przejęcie ww. nieruchomości na rzecz Miasta nastąpiło w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Za przejęcie ustalane i wypłacane jest odszkodowanie według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczenie nieruchomości. W dniu 6 lutego 2012 r. Prezydent Miasta wydał decyzję określającą wysokość odszkodowania.

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872) nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.

W myśl ust. 4 powyższego artykułu - odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa.

Jak wskazano wyżej, przedmiotem opodatkowania jest odpłatna dostawa towarów. W przypadku przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel za odszkodowaniem, odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia z tytułu tej dostawy. Zatem wynagrodzenie musi mieć konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że wygaśnięcie z mocy prawa prawa własności nieruchomości nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

W rozpatrywanej sprawie w dniu wydania decyzji przez Wojewodę (tekst jedn.: 17 maja 2010 r.), stwierdzającej, że z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa przeszły na własność Miasta przedmiotowe nieruchomości, odszkodowanie nie zostało przyznane, a jego wysokość nie była znana, w konsekwencji przejście prawa własności nieruchomości nie miało wówczas charakteru odpłatnego.

Z treści wniosku wynika, iż wysokość odszkodowania za przejęte w 1999 r. działki określona została w decyzji Prezydenta Miasta z dnia 6 lutego 2012 r. na podstawie sporządzonych operatów szacunkowych.

W świetle powyższego dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług należy uznać za dokonaną z momentem wydania decyzji administracyjnej ustalającej wysokość przysługującego Spółdzielni odszkodowania z tytułu przeniesienia prawa własności działek, o którym mowa we wniosku, na rzecz Miasta, bowiem dopiero z chwilą ustalenia ostatecznej wysokości odszkodowania czynność ta nabiera odpłatnego charakteru.

Odnosząc zatem przedstawiony stan faktyczny do powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że przeniesienie z mocy prawa prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jednakże zdarzeniem przesądzającym o uznaniu wygaśnięcia z mocy prawa prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie za czynność mającą odpłatny charakter jest wydanie decyzji administracyjnej ustalającej wysokość odszkodowania.

Konkludując stwierdzić należy, iż czynność przeniesienia prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT, bowiem czynność tą należy zakwalifikować jako odpłatną dostawę towarów uregulowaną w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Moment powstania obowiązku podatkowego w sytuacji opisanej we wniosku reguluje powołany wyżej § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. Zatem z chwilą otrzymania zapłaty (odszkodowania) powstaje obowiązek podatkowy z tytułu przeniesienia prawa własności nieruchomości na rzecz Gminy.

Wobec powyższego stanowisko Spółdzielni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.