ITPP1/443-246/11/KM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 3 lutego 2011 r. (data wpływu 18 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe - jest prawidłowe.

W dniu 18 lutego 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca, jako spółka akcyjna z siedzibą oraz miejscem zarządu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, rozliczając ten podatek na zasadach ogólnych. W prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej świadczy na rzecz spółek zależnych usługi finansowe na podstawie zawartych z nimi umów.

Z jedną ze spółek zależnych ("Spółka A"), Wnioskodawca zawarł w dniu 3 listopada 2006 r. umowę o świadczenie usług w zakresie gospodarki pieniężnej i zarządzania ryzykiem. Zgodnie z art. 2 tej umowy, jej przedmiotem jest świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki A następujących usług:

W art. 1 ww. umowy zdefiniowano transakcje jako umowy kupna lub sprzedaży instrumentów, rozumianych w ten sposób że zawierane są przez osoby z zespołu wykonywania transakcji Wnioskodawcy, upoważnione przez Spółkę A, natomiast przepływy pieniężne wynikające z realizacji (rozliczenia) wykonywane są przez Spółkę A. Instrumenty zostały natomiast zdefiniowane jako instrumenty zaklasyfikowane do poniższych segmentów rynku finansowego: (i) rynku pieniężnego: lokaty bankowe, krótkoterminowe linie kredytowe z negocjowaną stopą procentową, bony skarbowe, certyfikaty depozytowe, FRA i inne instrumenty o charakterze lokacyjnym lub pożyczkowym spełniające odpowiednie kryteria w zakresie ryzyka kredytowego, (ii) rynku kapitałowego: obligacje skarbowe, swap odsetkowy - IRS, (iii) rynku walutowego: transakcje spot, forward, fx swap, swap walutowo-odsetkowy - CIRS, opcje.

Z drugą ze spółek zależnych ("Spółka B") Wnioskodawca zawarł w dniu 28 lipca 2010 r. umowę o świadczenie usług wsparcia w zakresie zarządzania ryzykiem finansowym. Zgodnie z art. 2 tej umowy, jej przedmiotem jest świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki B następujących usług:

W art. 1 ww. umowy zdefiniowano transakcje jako zawieranie umów dotyczących instrumentów finansowych. Z kolei instrumenty finansowe zostały zdefiniowane na potrzeby powyższej umowy jako instrumenty zaklasyfikowane do poniższych segmentów rynku finansowego: (i) rynek pieniężny: lokaty bankowe, bony skarbowe, papiery bankowe, papiery komercyjne łącznie z plasowaniem emisji na rynku pierwotnym; (ii) rynek kapitałowy: obligacje skarbowe; (iii) rynek stopy procentowej: FRA, swap odsetkowy (IRS); (iv) rynek walutowy: transakcje wymiany walut spot, forward, fx swap, swap walutowo - odsetkowy (CIRS), opcje walutowe; (v) rynek towarowy: swapy towarowe, opcje na indeks towarowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, iż w świetle art. 43 ust. 1 pkt 41 w zw. z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki A i Spółki B w ramach umów powołanych w stanie faktycznym Wniosku podlegają zwolnieniu od podatku VAT od dnia 1 stycznia 2011 r....

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle art. 43 ust. 1 pkt 41 w zw. z art. 43 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług, usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki A i Spółki B w ramach umów powołanych w stanie faktycznym wniosku podlegają zwolnieniu od podatku VAT od 1 stycznia 2011 r.

W ocenie Wnioskodawcy, zwolnienie od podatku ww. usług należy rozpatrywać od dnia 1 stycznia 2011 r. w kontekście art. 43 ust. 1 pkt 41 ww. ustawy o VAT, zgodnie z którym zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211. poz. 1384), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie, a także w kontekście art. 43 ust. 13-16 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT "zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w < art. 43 > ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z < art. 41 > ust. 1 pkt 7 i 37-41", natomiast w myśl art. 43 ust. 14 ustawy o VAT "przepisu art. 43 ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7 i 37-41". Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 15 pkt 2 ustawy "zwolnienia, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 37-41 oraz ust. 13 nie mają zastosowania do (...) usług doradztwa". Art. 43 ust. 16 ustawy o VAT wymienia kategorie usług dotyczących praw i udziałów, do których nie ma zastosowania zwolnienie od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

W ocenie Wnioskodawcy - poza ścisłą literalną wykładnią słów użytych w art. 43 ust. 1 pkt 41 w zw. z art. 43 ust. 13-16 ustawy o VAT - w praktyce trudna może być odpowiedź na pytanie, jak rozumieć pojęcia "przechowywania instrumentów finansowych i zarządzania nimi oraz usług pośrednictwa w tym zakresie". Należy pamiętać, że pojęcia te stanowią ograniczenie prawa do zwolnienia od podatku VAT, co wiąże się z koniecznością ich szerokiej interpretacji; realizują one bowiem zasadę powszechności opodatkowania i neutralności podatku VAT.

Na gruncie przepisów dyrektyw VAT, w zakresie zwolnienia od VAT usług pomocniczych do usług finansowych wypowiadał się ETS, który np. w wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie Commissioners of Customs Excise v. CSC Financial Seryices Ltd. (C-235/00) stwierdził, iż w celu objęcia danej transakcji zwolnieniem dla transakcji dotyczącej papierów wartościowych musi ona prowadzić do powstania, zmiany lub ustania praw i obowiązków wynikających z papieru wartościowego; z pośrednictwem mamy do czynienia w przypadku podmiotu, który nie jest żadną ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego, jak również, iż usługi o charakterze administracyjnym, które nie zmieniają sytuacji prawnej lub finansowej stron, nie są objęte zwolnieniem przewidzianym dla usług finansowych.

Usługi wsparcia w zakresie zarządzania ryzykiem finansowym świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie wyżej wymienionych umów nie są jednorodne (składają się z wiązki czynności) - składają się z jednej strony z czynności polegających na zawieraniu umów dotyczących instrumentów finansowych (w imieniu i na rachunek Spółki A i Spółki B), a z drugiej strony - z czynności czysto administracyjnych (tj. sporządzania dokumentacji i raportowania). Niewątpliwie ww. czynności nie są usługami pośrednictwa ani usługami doradczymi.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności polegające na zawieraniu umów dotyczących instrumentów finansowych stanowią usługi finansowe, zwolnione od podatku VAT, natomiast czynności administracyjne - takimi usługami nie są (są opodatkowane podatkiem VAT). Ze względu na to, iż usługa świadczona przez Wnioskodawcę składa się z czynności, które są opodatkowane VAT w różny sposób, mamy do czynienia z usługą złożoną. Ustalenie reżimu opodatkowania podatkiem VAT takiej usługi wynika ze świadczenia głównego, którym jest zdaniem Wnioskodawcy - czynność polegająca na zawieraniu umów dotyczących instrumentów finansowych (inne czynności mają charakter pomocniczy / subsydiarny w stosunku do tych czynności).

Zatem w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. wszystkie usługi będące przedmiotem umów powołanych w stanie faktycznym stanowią usługi zwolnione od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...), natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. 226, poz. 1476) wprowadza się art. 5a w następującym brzmieniu:"Towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne".

Z kolei stawka podatku, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, wprowadzonym na mocy art. 19 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578), zmienionym treścią art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług stawki obniżone lub zwolnienie od podatku.

Stosownie zaś do art. 1 pkt 8 lit. a) nowelizacji z dnia 29 października 2010 r., uchyla się - z dniem 1 stycznia 2011 r. - art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i dodaje pkt 17-41.

Tym samym załącznik nr 4 do ustawy, który zawierał wykaz usług zwolnionych od podatku poprzez ich odwołanie do odpowiedniego symbolu PKWiU, został zastąpiony przez ustawodawcę ujęciem opisowym, którego zakres określono wykorzystując przepisy prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.

Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku dodanie do art. 43 ustawy punktów 38-41, regulujących zwolnienia od podatku działalności finansowej.

Na podstawie art. 43 ust. 1 znowelizowanej ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku m.in.:

* usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (pkt 38);

* usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (pkt 39);

* usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług (pkt 40);

* usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie (pkt 41).

Powyższe zwolnienie stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 13).

Z art. 43 ust. 14 wynika, że przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Natomiast z art. 43 ust. 15 ustawy wynika, iż zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Z kolei stosownie do zapisu art. 43 ust. 16 ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 41, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 r. (tekst jedn. Dz. U. Nr 211, poz. 1384), instrumentami finansowymi są:

W art. 3 pkt 1 ww. ustawy wskazano, iż przez papiery wartościowe rozumie się:

Powyższe regulacje stanowią implementację do krajowego porządku prawnego zapisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347). Zgodnie z regulacją zawartą w art. 135 pkt 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady

Wskazać należy, iż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach wielokrotnie podkreślił, że aby usługi pomocnicze mogły zostać uznane na gruncie Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej za zwolnione usługi finansowe, muszą one stanowić:

Uwzględniając powyższe, wskazać należy, że istotne dla zastosowania zwolnienia od podatku w przypadku usług pomocniczych do usług finansowych jest to, aby określona usługa, stanowiąc odrębną całość, zmierzała do realizacji zasadniczych funkcji usługi finansowej objętej zwolnieniem. Przy czym, z omawianego zwolnienia, od dnia 1 stycznia 2011 r., nie mogą korzystać usługi stanowiące element usługi pośrednictwa.

Z okoliczności sprawy wynika, że Spółka, prowadząc działalność gospodarczą, w ramach zawartej jednej umowy z daną spółką, świadczy kompleksowe usługi w zakresie gospodarki pieniężnej i zarządzania ryzykiem finansowym. Polegają one - w przypadku Spółki A - na konsultacjach związanych z zarządzaniem ryzykiem i gospodarką pieniężną, w tym z aktualną i przewidywaną sytuacją na rynku finansowym, wykonywaniu transakcji w imieniu i na rachunek danej spółki, wyceny instrumentów finansowych posiadanych oraz planowanych do nabycia, negocjowania umów dotyczących zawierania transakcji oraz ich obsłudze dokumentacyjnej. Natomiast w przypadku spółki B przedmiotem świadczenia usług jest wykonywanie transakcji w imieniu i na rachunek tej spółki oraz standardowa obsługa dokumentacyjna zawieranych transakcji (w tym raportów). Ponadto wskazano, iż ww. czynności nie są usługami doradczymi.

W niniejszej sprawie zauważyć należy - co jest istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia wskazanej we wniosku kwestii - iż skoro jak wskazał Wnioskodawca - mamy do czynienia z kompleksową usługą, w ramach której wszystkie czynności realizowane są na podstawie jednej umowy zawartej z daną spółką, a świadczeniem głównym wskazanym przez Wnioskodawcę są czynności, polegające na zawieraniu transakcji (kupna i sprzedaży) w imieniu i rachunek danej spółki dotyczących instrumentów finansowych, to usługi te od 1 stycznia 2011 r. korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ww. ustawy.

Bez wpływu na powyższe rozstrzygnięcie pozostaje również fakt, iż czynności jakie dokonuje Wnioskodawca wykonywane są w imieniu i na rachunek spółki A i B, co nosi cechy pośrednictwa finansowego, bowiem dla tych czynności również obowiązuje zwolnienie na podstawie wskazanego przepisu.

Powyższe znajdzie zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy Wnioskodawca nie świadczy odrębnie wynagradzanych usług stanowiących element pośrednictwa finansowego, jak również odrębnych usług doradczych, przechowywania i zarządzania instrumentami finansowymi, które są wyłączone ze zwolnienia zgodnie z art. 43 ust. 13-15 ustawy.

Wskazać należy, iż każdorazowo przy świadczeniu usług w ramach konkretnej umowy (pakietu usług) Wnioskodawca winien dokonywać oceny, które świadczenie spośród wchodzących w skład całego pakietu stanowi świadczenie zasadnicze - główne, gdyż ono decyduje o wysokości stawki VAT dla całego pakietu. Dokonując takiej oceny należy mieć na uwadze wiele aspektów, z których, w ocenie organu, decydujący będzie miał cel zawarcia umowy przez klienta oraz udział kosztów poszczególnych elementów świadczenia w ogólnych kosztach kalkulacji ceny pakietu.

Stąd też tut. organ wskazuje, iż niniejsza interpretacja została wydana przy założeniu, że świadczone przez Wnioskodawcę czynności dokonywane w ramach zawartej umowy (pakietu) stanowią pod względem ekonomicznym i gospodarczym nierozerwalną całość (stanowią usługę kompleksową) i jednocześnie usługa wykonywania transakcji (kupna i sprzedaży instrumentów) w imieniu i na rachunek Spółki stanowi podstawową usługę, a pozostałe usługi (konsultacje, negocjowanie umów, wycena instrumentów finansowych, standardowa obsługa dokumentacyjna zawieranych transakcji) są jedynie jej dodatkiem, stanowiąc czynności składowe.

Jednocześnie podkreślić należy, iż prawidłowe ustalenie, jaka usługa w danej umowie (pakiecie) stanowi świadczenie zasadnicze należy do Wnioskodawcy, natomiast ocena prawidłowości przyjętej kwalifikacji będzie mogła być dokonana przez właściwy organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w toku kontroli podatkowej lub skarbowej, bowiem postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej, stosownie do treści art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, opiera się jedynie na interpretacji prawa podatkowego w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym bądź zdarzeniu przyszłym. Przepisy podatkowe nie określają konkretnych kryteriów, wg których należy określać, które z poszczególnych cząstkowych świadczeń stanowią pomocnicze, a które należy uznać jako świadczenie główne. Dodatkowo podkreśla się także, iż tutejszy organ przy wydawaniu interpretacji nie dysponuje odpowiednimi narzędziami, w tym określonymi w Dziale IV ustawy - Ordynacja podatkowa, umożliwiającymi przeprowadzenie postępowania, w trakcie którego mógłby pozyskać faktyczna wiedzę w ww. zakresie.

Jednocześnie nadmienia się, iż interpretacja nie wywrze skutków prawnych w przypadku ustalenia w ewentualnym postępowaniu podatkowym odmiennego od przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.