ITPP1/443-221/10/KM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 1 marca 2010 r. (data wpływu 3 marca 2010 r.) uzupełnionym w dniu 28 kwietnia i 24 maja 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości skorygowania faktury dotyczącej kosztów zastępstwa procesowego - jest prawidłowe.

W dniu 3 marca 2010 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 28 kwietnia i 24 maja 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości skorygowania faktury dotyczącej kosztów zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny doprecyzowany w uzupełnieniach.

Wnioskodawca w dniu 29 października 2009 r. wysławił fakturę VAT tytułem kosztów zastępstwa procesowego na kwotę 4.128 zł, którą obciążył powoda - Ludwika H. Odbiorca nie zapłacił za otrzymaną fakturę, zatem wszczęto postępowanie egzekucyjne, które umorzono wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Z uwagi na powyższe pismem z dnia 18 stycznia 2010 r. Wnioskodawca zwrócił się do Sądu Rejonowego o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu. Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2010 r. Sąd przyznał Wnioskodawcy (ustanowionemu z urzędu) wynagrodzenie w wysokości 4.439,70 zł (w tym kwotę 800,60 zł tytułem VAT), które obejmuje koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu przez Sądem Rejonowym i Okręgowym oraz w postępowaniu egzekucyjnym. Zdaniem "księgowości" Sądu Rejonowego Wnioskodawca winien wystawić nową fakturę opiewającą na kwotę wskazaną w postanowieniu Sądu z dnia 27 stycznia 2010 r. tj. na kwotę 4.439,70 zł W istocie "nowa" faktura obejmowałaby wynagrodzenie wskazane w wystawionej wcześniej fakturze, tj. kwotę 4.128 zł plus koszty za postępowanie klauzulowe oraz postępowanie egzekucyjne w kwocie 311,70 zł. Podstawą do wystawienia pierwotnej faktury były wyroki sądów, zasądzające wynagrodzenie od powoda zwolnionego od kosztów postępowania sądowego. Stosownie do § 17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) w sprawie cywilnej, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, koszty o których mowa w § 15 sąd przyznaje po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie, sprecyzowane w uzupełnieniu wniosku.

Czy w zaistniałej sytuacji faktycznej Wnioskodawca może skorygować fakturę z dnia 29 października 2009 r., ponieważ zmienił się odbiorca faktury (z Ludwika H. na Sąd Rejonowy), zwiększeniu uległo też wynagrodzenie z kwoty 4.128 zł na kwotę 4.439,70 zł.

Zdaniem Wnioskodawcy, stosownie do § 13 i 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, fakturę korygującą wystawia się gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury. W niniejszym stanie faktycznym wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu uległo zwiększeniu o wynagrodzenie za zastępstwo procesowe w postępowaniu klauzulowym oraz egzekucyjnym, ponadto zmianie uległ nabywca usługi - nabywcą stał się Skarb Państwa - Sąd Rejonowy, zatem istnieją podstawy do skorygowania faktury VAT z dnia 29 października 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej beneficjentem, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć również bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, iż z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei w myśl art. 106 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót (z zastrzeżeniem niemającym zastosowania w niniejszej sprawie). Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca ustanowiony z urzędu jako pełnomocnik reprezentujący stronę wysławił fakturę VAT tytułem "kosztów zastępstwa procesowego" na podstawie wyroków Sądu Rejonowego i Okręgowego zasądzającego - jak wskazano we wniosku - wynagrodzenie od powoda zwolnionego od kosztów postępowania sądowego. Ponadto wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, Wnioskodawca zwrócił się o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu do Sądu Rejonowego, który postanowieniem z dnia 27 stycznia 2010 r. przyznał wynagrodzenie w wysokości 4.439,70 zł, obejmujące zastępstwo procesowe w postępowaniu przez Sądem Rejonowym i Okręgowym oraz zastępstwo procesowe w postępowaniu egzekucyjnym.

W tym miejscu stwierdzić należy, iż pomoc prawna, w postaci zastępstwa procesowego, jest usługą prawniczą sklasyfikowaną według PKWiU pod symbolem 74.11.12 - "usługi w zakresie doradztwa prawnego i reprezentacji w postępowaniu sądowym w pozostałych dziedzinach prawa".

Koszty zastępstwa procesowego są zasądzane przez Sąd wg stawki określonej na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Zgodnie z § 2 ust. 3 tego rozporządzenia w sprawach, w których strona korzystała z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Zatem stwierdzić należy, iż czynności prawnicze wykonywane z urzędu, na zlecenie sądu wypełniają dyspozycję art. 8 oraz art. 15 ust. 1 ww. ustawy i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych. Pomoc prawna w postaci zastępstwa procesowego, świadczona przez Wnioskodawcę jest traktowana jako usługa prawnicza, a kwota otrzymywanego wynagrodzenia za zastępstwo procesowe, jako wynagrodzenie za świadczenie usług przez podatnika podatku od towarów i usług, podlega opodatkowaniu stawką 22%. Czynności wykonywane na zlecenie Sądu powinny zostać udokumentowane fakturami VAT. Wynagrodzenie za świadczenie usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu, zleconych przez sąd może być zasądzone od: strony postępowania, Skarbu Państwa, częściowo od strony i Skarbu Państwa. W przypadku gdy postępowanie jest dwuinstancyjne, a w I instancji pomoc prawna była świadczona na zlecenie sądu, wówczas fakturę należy wystawić na sąd, natomiast gdy w II instancji pomoc prawna była świadczona na zlecenie strony, wówczas fakturę należy wystawić na zleceniodawcę - stronę postępowania.

Z przedstawionego przez Panią stanu faktycznego wynika, że występowała Pani jako pełnomocnik strony zarówno przed sądem rejonowym jak i okręgowym na zlecenie sądu.

Strona, wobec której zasądzono zwrot kosztów procesowych, ma obowiązek wpłacić je na podstawie posiadanego prawomocnego wyroku sądu. Należność ta stanowi wynagrodzenie Wnioskodawcy za nakład wniesionej pracy. Jest więc wynagrodzeniem za świadczoną usługę. Wobec powyższego kwota wypłaconego wynagrodzenia winna być traktowana jako wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, co z kolei powoduje, iż Wnioskodawca jest zobowiązany udokumentować wykonanie usługi fakturą VAT, zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy. Pomoc prawna w postaci zastępstwa procesowego świadczona na zlecenie strony winna być potwierdzona fakturą wystawioną na rzecz zleceniodawcy.

W związku z powyższym, w celu udokumentowania wykonania przedmiotowych usług, fakturę należy wystawić na zleceniodawcę, czyli Sąd.

Odnosząc się zatem do kwestii skorygowania faktury z dnia 29 października 2009 r. stwierdzić należy, iż przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337), wymieniają przypadki, w których wystawia się fakturę korygującą.

I tak, na podstawie § 14 ust. 1 ww. rozporządzenia podatnik wystawia fakturę korygującą, gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury lub w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce, lub kwocie podatku bądź jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Zgodnie z ust. 2 ww. paragrafu faktura korygująca powinna zawierać co najmniej: numer kolejny oraz datę jej wystawienia, dane zawarte w fakturze, której dotyczy faktura korygująca, kwotę podwyższenia ceny bez podatku oraz kwotę podwyższenia podatku należnego.

Z powyższego przepisu wynika, iż dopuszczalne jest korygowanie "pomyłek (...) w jakiejkolwiek pozycji faktury", przy czym nie uczyniono żadnych zastrzeżeń co do charakteru tych pomyłek, mogą to być więc wszelkie możliwe pomyłki, w tym również dotyczące zmiany danych nabywcy. Za interpretacją taką przemawia również wykładnia językowa analizowanego przepisu. Według słownika Języka Polskiego pod red. M. Szymczaka, wyraz "pomyłka" oznacza - sąd lub postępek niezgodny z istotnym stanem rzeczy lub z obowiązującymi normami, mylne mniemanie, niewłaściwe, nieudane posunięcie; błąd, omyłka. Natomiast wyraz "jakikolwiek" - to zaimek zastępujący przymiotniki bez bliższego precyzowania ich treści; dowolny, wszelki, jaki bądź, wszystko jedno jaki; którykolwiek, jakikolwiek. Posłużenie się przez normodawcę zaimkiem nieokreślonym wskazuje, że "pomyłki w jakiejkolwiek pozycji faktury" mogą również dotyczyć wszystkich danych nabywcy, a z uwagi na nieokreślenie istoty pomyłek, należy przyjąć, że mogą polegać na wpisaniu danych zupełnie innego kontrahenta.

Jednocześnie należy podkreślić, iż celem faktury VAT jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, pełni ona bowiem szczególną rolę dowodową w prawidłowym wymiarze podatku VAT. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, co oznacza, iż nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy wskazuje ona co prawda zaistniałe zdarzenie gospodarcze, ale które wystąpiło między innymi podmiotami.

Jeżeli więc faktura zawiera pomyłki dotyczące jakiejkolwiek pozycji powinna zostać skorygowana, w ten sposób, aby odzwierciedlała faktycznie dokonaną transakcję między ściśle określonymi podmiotami gospodarczymi.

Skoro - jak wskazano we wniosku - przedmiotowa usługa, polegająca na pomocy prawnej w postaci zastępstwa procesowego miała w istocie miejsce na rzecz sądu, a strony zgadzają się, że zaistniała pomyłka, polegająca na błędnym określeniu nabywcy - to istnieją podstawy do skorygowania faktury VAT z dnia 29 października 2009 r. w drodze wystawienia faktury korygującej przez Wnioskodawcę zgodnie z cytowanymi przepisem § 14 rozporządzenia i wystawienia "nowej" faktury VAT, w której prawidłowo wskazane zostaną strony transakcji oraz podstawa opodatkowania.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.