ITPP1/443-1614/14/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 21 grudnia 2014 r. (data wpływu 23 grudnia 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 23 grudnia 2014 r. został złożony wniosek, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pan czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Na podstawie umowy kooperacji z dnia 19 listopada 2008 r. świadczył Pan na rzecz spółki usługi dotyczące projektowania farm wiatrowych (elektrownie wiatrowe). Zakres Pana obowiązków dotyczył m.in. sprawdzania potencjalnych projektów farm wiatrowych, pozyskiwania od właścicieli ziem zdatnych do wybudowania elektrowni wiatrowych, oraz wspomagania Spółki w uzyskiwaniu stosownych pozwoleń oraz w negocjacjach z właściwym zakładem energetycznym lub operatorem sieci energetycznej. Na podstawie przedmiotowej umowy był Pan uprawniony do otrzymania od Spółki dwóch świadczeń tj. otrzymania wynagrodzenia ryczałtowego oraz do otrzymania wynagrodzenia prowizyjnego określonego jako "prowizja za sukces". Prowizja ta dotyczyła przypadku osiągnięcia określonego etapu prac w realizacji projektów wiatrowych. Do obu ww. świadczeń miał zostać doliczony podatek od towarów i usług w obowiązującej wysokości.

W wyniku wypowiedzenia umowy przez Spółkę stosunek prawny łączący Pana ze Spółką został rozwiązany i nie otrzymał Pan od Spółki należnego wynagrodzenia prowizyjnego tj. "prowizji za sukces". W rezultacie między stronami zawiązał się spór co do sposobu wykonywania umowy i związanych z tym świadczeń wzajemnych.

W celu polubownego zakończenia sporu w dniu 7 marca 2014 r. złożył Pan za pośrednictwem pełnomocnika do właściwego sądu wniosek o "zawezwanie" do próby ugodowej w odniesieniu do wynagrodzenia prowizyjnego należnego Panu na podstawie umowy kooperacji. W trakcie negocjacji dotyczących wysokości oraz zasadności roszczeń objętych wnioskiem o "zawezwanie" do próby ugodowej poczynił Pan ustępstwa, w wyniku których w dniu 15 lipca 2014 r. zawarł Pan ze Spółką ugodę sądową.

Na podstawie postanowień ujętych w treści ugody sądowej Spółka dla zakończenia istniejącego sporu zobowiązała się do zapłacenia Panu "odszkodowania" w określonej kwocie i określonych częściach po spełnieniu warunku. Kwota odszkodowania ujęta w ugodzie ma stanowić rekompensatę z tytułu roszczeń objętych ww. wnioskiem o "zawezwanie" do próby ugodowej oraz z tytułu wszelkich innych roszczeń mogących przysługiwać Panu względem Spółki tj. roszczeń pozostających w związku z zawarciem, realizacją lub rozwiązaniem umowy, jak również wszelkich roszczeń wynikających czy to z ustawy, czy z czynności prawnej, w tym w szczególności roszczeń o zapłatę wynagrodzenia, prowizji, świadczenia wyrównawczego, wszelkich sum pieniężnych z tytułu wyłączności lub zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, roszczeń o odszkodowanie lub o pokrycie wydatków. Kwota odszkodowania ujęta w treści ugody nie zawiera podatku od towarów i usług. W treści ugody strony zastrzegły, że kwota wypłacona Panu zostanie powiększona o podatek VAT w ustawowej wysokości w przypadku uzyskania stanowiska Ministerstwa Finansów zawartego w interpretacji indywidualnej kwalifikującego przedmiotowe odszkodowanie jako odszkodowanie podlegające podatkowi od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wypłata przez kontrahenta (na podstawie ugody sądowej) odszkodowania, stanowiącego rekompensatę z tytułu roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (roszczenia z tytułu niezapłaconego wynagrodzenia prowizyjnego za wykonaną pracę) oraz z tytułu wszelkich innych roszczeń mogących przysługiwać Panu względem kontrahenta (tekst jedn.: roszczeń pozostających w związku z zawarciem, realizacją lub rozwiązaniem umowy, jak również wszelkich innych roszczeń wynikających czy to z ustawy, czy z czynności prawnej, w tym w szczególności roszczeń o zapłatę wynagrodzenia, prowizji, świadczenia wyrównawczego, wszelkich sum pieniężnych z tytułu wyłączności lub zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, roszczeń o odszkodowanie lub o pokrycie wydatków) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Oznacza to, że ustawodawca powiązał przedmiot opodatkowania z aktywnym świadczeniem na rzecz innego podmiotu (działaniem). Dlatego też nie jest objęte podatkiem od towarów i usług np. "odszkodowanie" za wcześniejsze zerwanie umowy (usługi nieświadczone).

Biorąc pod uwagę stan faktyczny oraz treści ugody, w której świadczenie określone jako "odszkodowanie" stanowiło rekompensatę z tytułu wszelkich roszczeń tj. zarówno tych objętych wnioskiem o "zawezwanie" do próby ugodowej oraz z tytułu wszystkich innych roszczeń mogących przysługiwać Pana osobie, to roszczenia to nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT ("nieświadczone usługi"). W zakres wypłaconego odszkodowania z tytułu roszczeń ujętych tylko w treści ugody sądowej wchodzi roszczenie (mogące przysługiwać Panu) określone jako odszkodowanie za wcześniejsze zerwanie umowy.

W związku z powyższym wskazał Pan na stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który w wyroku z dnia 1 kwietnia 2008 r. (sygn. III SA/Wa 2166/07) stwierdził, że otrzymanego odszkodowania nie można uznać za wynagrodzenie w zamian za przekazany przez podatnika towar (świadczone usługi). W związku z powyższym otrzymane odszkodowanie za niewykonanie umowy w zakresie roszczeń za wcześniejsze zerwanie umowy nie mieści się w ustawowym pojęciu dostawy towarów ani usług i nie powinno podlegać opodatkowaniu. Pana zdaniem ww. wykładnia ma zastosowanie również w Pana sytuacji, zatem odszkodowanie ujęte w treści ugody nie podlega opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z treści art. 7 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że dostawą towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 - w myśl art. 8 ust. 1 powołanej ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Powołany przepis art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje, że aby uznać dane świadczenie usług za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a usługobiorcą, przy czym w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Zatem powinien wystąpić związek pomiędzy świadczoną usługą a przekazanym wynagrodzeniem.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie, czy odszkodowanie wypłacone na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Panem a spółką będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT.

W tym miejscu wskazać należy, że termin odszkodowania nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. Regulacje dotyczące odszkodowania zostały jednak zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

I tak, z postanowień art. 361 § 1 ww. ustawy wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Należy również wskazać na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygnaturze C-277/05 Societe Thermale D'Eugenie - Les - Bains, który stwierdził, że: "Artykuły 2 ust. 1 i 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu".

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie istotne jest, że rozwiązanie umowy poprzez zawarcie przez strony porozumienia wyrażonego w podpisanej Ugodzie, prowadzi do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tekst jedn.: zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane), nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że jest Pan czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Na podstawie umowy o kooperacji z dnia 19 listopada 2008 r. świadczył na rzecz spółki usługi dotyczące m.in. sprawdzania potencjalnych projektów farm wiatrowych, pozyskiwania od właścicieli ziem zdatnych do wybudowania elektrowni wiatrowych, oraz wspomagania spółki w uzyskiwaniu stosownych pozwoleń oraz w negocjacjach z właściwym zakładem energetycznym lub operatorem sieci. Na podstawie przedmiotowej umowy uprawniony był Pan do otrzymania wynagrodzenia ryczałtowego oraz "prowizji za sukces" w przypadku osiągnięcia określonego etapu realizacji projektu. Do obu wartości miał zostać doliczony podatek od towarów i usług w obowiązującej wysokości. W wyniku wypowiedzenia umowy przez spółkę stosunek prawny łączący strony został rozwiązany. Nie otrzymał Pan od zleceniodawcy umówionego wynagrodzenia prowizyjnego. W celu polubownego zakończenia sporu w dniu 7 marca 2014 r. złożył Pan za pośrednictwem pełnomocnika do właściwego sądu wniosek o "zawezwanie" do próby ugodowej w odniesieniu do wynagrodzenia należnego na podstawie umowy kooperacji. W wyniku porozumień w dniu 15 lipca 2014 r. strony zawarły ugodę, na podstawie której przeciwnik dla zakończenia istniejącego sporu zobowiązał się do zapłacenia Panu odszkodowania w określonej kwocie i częściach i po spełnieniu warunku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że rozwiązanie umowy i zawarcie przez strony porozumienia w formie ugody sądowej stanowiło wygaśnięcie wiążącego strony stosunku prawnego i nie było w istocie rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków. W niniejszej sprawie okoliczność, że strony określiły wynagrodzenie prowizyjne - w ugodzie sądowej - terminem "odszkodowanie" nie przekreśla faktu, że wynagrodzenie to ma związek z wykonywaniem przez Pana na rzecz spółki czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W przedstawionych okolicznościach otrzymana przez Pana kwota jest bowiem ściśle związana z uzyskaniem korzyści przez spółkę, a wypłacone odszkodowanie spełnia funkcję zapłaty za wykonane na rzecz kontrahenta czynności, zatem należy je potraktować analogicznie jak wynagrodzenie należne na podstawie umowy.

W związku z powyższym, skoro w analizowanym przypadku otrzymane na podstawie ugody odszkodowanie nie jest zadośćuczynieniem, lecz stanowi formę wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, to w konsekwencji - zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).