ITPP1/443-151/10/BS - Możliwość opodatkowania podatkiem VAT wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego gruntu w związku z wydzieleniem działek gruntu pod budowę drogi w zamian za odszkodowanie.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 5 lutego 2010 r. (data wpływu 15 lutego 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu przeniesienia własności nieruchomości pod budowę drogi - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 lutego 2010 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu przeniesienia własności nieruchomości pod budowę drogi.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Na mocy decyzji Prezydenta o ustaleniu lokalizacji drogi wydanej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, wygasło z mocy prawa, prawo użytkowania wieczystego, które ustanowione było na rzecz spółdzielni mieszkaniowej na gruncie stanowiącym własność Gminy. Podmiotem własności gruntu była i pozostaje nadal Gmina. Jak wskazuje Wnioskodawca, w postępowaniu administracyjnym należy ustalić odszkodowanie na rzecz byłego użytkownika wieczystego przedmiotowej nieruchomości z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego z mocy prawa (z czym wiąże się wypłata odszkodowania z tytułu wygaśnięcia tego prawa) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższa czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie doszło do zbycia prawa (które stanowi podstawę opodatkowania), lecz do jego wygaśnięcia. Wygaśnięcie umowy użytkowania wieczystego nie oznacza przeniesienia prawa wieczystego użytkowania, lecz objęcie przedmiotu wygasłej umowy przez jego właściciela. Taki stan rzeczy jest konsekwencją przyjętego w prawie rzeczowym generalnego założenia, że prawo użytkowania wieczystego jest prawem na rzeczy cudzej. W ocenie Wnioskodawcy, przy wygaśnięciu nie dochodzi do jego zbycia, bo nie oznacza przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, lecz objęcie przedmiotu wygasłej umowy przez jego właściciela. Użytkownik wieczysty gruntów nie świadczy zatem w opinii Wnioskodawcy, usługi ani dostawy w rozumieniu ustawy, gdyż dostawa i świadczenie usług zakładają istnienie podmiotu będącego ich odbiorcą (konsumentem). Nie następuje dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, czyli nie ma przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Zdaniem Wnioskodawcy, należy przyjąć, że nie ma ani dostawy towaru ani świadczenia usług (w rozumieniu przepisów przedmiotowej ustawy o podatku od towarów i usług) i w związku z tym wygaśnięcie użytkowania wieczystego zaistniałe we wskazanym przypadku nie podlega opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Według art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Na podstawie powołanego art. 7 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy, zarówno oddanie gruntów w wieczyste użytkowanie, jak i zbycie tego prawa ustawodawca określił jako dostawę towarów. Koresponduje to w pełni z istotą wieczystego użytkowania, które daje wieczystemu użytkownikowi szerokie prawo do dysponowania gruntem z tego tytułu, upodobniając tę instytucję prawną do własności. Natomiast z art. 7 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy, wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów stanowi odpłatną dostawę towarów. Ten szczególny przypadek dostawy towarów określony w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, ma na celu wskazanie, że dostawą towarów jest nawet tak nietypowa sytuacja, jak władcze działanie organu lub samego przepisu prawa, w którym towar (także wbrew woli) zmienia właściciela za odszkodowaniem. Własność towaru nie jest tu najistotniejsza cechą opisanego przypadku, lecz nierówna pozycja stron takiej specyficznej dostawy, w której jedna niejako "zmuszona" jest poddać się określonym nakazom płynącym z organu lub z mocy prawa.

Wskazana dostawa podlega opodatkowanie jedynie wtedy, gdy czynność ta zostanie wykonana przez podatnika podatku od towarów i usług, w związku z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą. Zgodnie zaś z treścią z art. 15 ust. 1 powołanej ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel lub rezultat. Za samodzielnie prowadzoną działalność gospodarczą ustawodawca rozumie również czynności wykonane jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywanie ich w sposób częstotliwy (art. 15 ust. 2 ustawy).

Określony w cyt. ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, iż do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest by czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Z kolei na podstawie art. 41 ust. 1 powołanej ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c), art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 9 cyt. ustawy zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

W świetle art. 233 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Zacytowane powyżej unormowanie, jak również następne przepisy Kodeksu cywilnego (art. 234, art. 235, art. 237) kształtujące uprawnienia użytkownika wieczystego na wzór uprawnień właściciela, jak również długi czas trwania użytkowania wieczystego (art. 236 § 1 i 2) przemawiają za uznaniem, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi przeniesienie prawa do rozporządzania tym gruntem jak właściciel. W kwestii tej wypowiedział się Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 21 kwietnia 2005 r. w sprawie C-25/03. ETS przedstawił pogląd, że pojęcie dostawy towaru nie odnosi się do przeniesienia własności w formach przewidzianych we właściwym prawie krajowym, lecz obejmuje każdą czynność polegającą na przeniesieniu dobra materialnego przez stronę, która przyznaje drugiej prawo do faktycznego dysponowania nim, jak gdyby była właścicielem tego dobra.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym podmiotem wywłaszczonym będzie Spółdzielnia Mieszkaniowa, będąca użytkownikiem wieczystym gruntów, w stosunku do których wygasło z mocy prawa prawo wieczystego użytkowania, przedmiotem wywłaszczenia będą grunty przeznaczone pod lokalizację drogi, a wywłaszczenie to nastąpi w zamian za odszkodowanie.

Wobec powyższego, mając na uwadze szerokie ekonomiczne, a nie cywilistyczne rozumienie pojęcia przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a także uwzględniając fakt, że definicja towaru, zawarta w art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług obejmuje grunty, należy uznać, że pozbawienie prawa wieczystego użytkowania gruntu z nakazu władzy publicznej (w drodze decyzji) w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podlegającą opodatkowaniu według stawki podatku od towarów i usług właściwej dla gruntów, będących przedmiotem wywłaszczenia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej datowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.