ITPP1/443-1421/11/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 14 października 2011 r. (data wpływu 18 października 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia statusu podatnika podatku od towarów i usług - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 października 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia statusu podatnika podatku od towarów i usług.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Gmina nie jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Gmina nie posiada również odrębnego od Urzędu Gminy numeru NIP. Czynnym podatnikiem VAT jest Urząd Gminy, który posiada NIP oraz składa deklaracje VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Kto jest podatnikiem podatku od towarów i usług Gmina czy Urząd Gminy jako jednostka budżetowa gminy.

Zdaniem Wnioskodawcy, podatnikiem VAT w świetle przepisów art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jest Urząd Gminy jako jednostka budżetowa, a nie Gmina. Urząd Gminy jest jednostką organizacyjną Gminy nieposiadającą osobowości prawnej, czyli jednostką budżetową w świetle art. 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ponieważ Urząd Gminy jest z definicji jednostką budżetową, to ma zdolność do czynności prawnych, czyli może być stroną umów cywilnoprawnych. Zatem nie jest prawdziwe twierdzenie zawarte w stanowisku departamentu MF, oparte na Kodeksie cywilnym (a nie na ustawie o samorządzie gminnym), że urząd jest "aparatem pomocniczym organów samorządowych". Urząd Gminy realizuje zadania budżetu gminy związane z pozyskiwaniem dochodów o charakterze cywilno-prawnym np. dochody z najmu, dzierżawy, wieczystego użytkowania gruntów. Każda jednostka budżetowa (jednostka organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej) ma zdolność do czynności cywilnoprawnych (prawo do zawierania umów o pracę, udzielania zamówień publicznych itp.), bowiem inaczej nie mogłaby wykonać operacji budżetowych przewidzianych w ustalonym dla niej planie finansowym. Zadania gminy zapisane w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym nie realizuje bezpośrednio (samodzielnie) sama gmina, jako osoba prawna, lecz zgodnie z przepisami art. 9 ust. 1 ww. ustawy - utworzone przez nią jednostki organizacyjne (jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe). Wnioskodawca argumentując prezentowane stanowisko, zwraca również uwagę na zapisy ustawy o finansach publicznych określające zasady prowadzenia gospodarki budżetowej w jednostkach samorządu terytorialnego. Zgodnie z przepisami art. 249 ust. 3 przywołanej ustawy - w planie finansowym urzędu gminy - jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się wszystkie wydatki nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych. Taki sam zapis odnosi się do dochodów budżetu gminy, co wynika z przepisów § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861). Z tych przepisów - w ocenie Wnioskodawcy - wynika, że gmina nie może realizować samodzielnie (jako osoba prawna) ani dochodów, ani wydatków swojego budżetu. Wszystkie operacje gospodarcze związane z pozyskiwaniem dochodów i realizacją wydatków budżetu gminy objęte są planami finansowymi jej jednostek budżetowych w tym przede wszystkim - urzędu gminy. Skoro, więc gmina jako osoba prawna - nie dokonuje samodzielnie żadnej czynności opodatkowanej, to nie spełnia definicji określonej w przepisach art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Gmina, stosownie do art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: z 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), posiada osobowość prawną wykonując zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Nałożone na gminę jako samorządową osobę prawną, zadania - w myśl art. 33 ww. ustawy - wykonywane są za pośrednictwem urzędu gminy.

Wobec powyższego Urząd Gminy należy rozumieć jako wydzieloną część Gminy, realizującą zadania w jej imieniu i na jej rzecz. Jest to więc rodzaj wewnętrznej jednostki organizacyjnej Gminy. Każde działanie podejmowane przez Urząd Gminy w rzeczywistości nie będzie jego działaniem, lecz - przynajmniej z perspektywy ustawy o podatku od towarów i usług - działaniem samej Gminy. Zdolność prawną i zdolność do dokonywania czynności prawnych ma Gmina, nie zaś Urząd Gminy.

Zgodnie z dyspozycją art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Dla celów określenia statusu podatnika istotna jest zatem cecha samodzielności.

Przy czym, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Ponadto, w myśl § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392), obowiązującego od dnia 6 kwietnia - zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywanymi w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Należy zauważyć, że powyższe regulacje nie mają identycznego brzmienia. W przepisie ustawowym mowa jest o "realizowaniu zadań", dla których organy władzy i obsługujące je urzędy zostały powołane, natomiast przepis rozporządzenia wykonawczego stanowi o czynnościach "związanych z wykonywaniem zadań publicznych". Literalna wykładnia ww. przepisów prowadzi do wniosku, że przepis rozporządzenia poprzez przewidziane w nim zwolnienie uzupełnia (rozszerza niejako) zakres czynności, z tytułu których jednostki samorządu terytorialnego nie uiszczają podatku.

Z powołanych regulacji prawnych wynika, że Gmina zarówno jako organ władzy publicznej, jak i jednostka samorządu terytorialnego jest podatnikiem podatku od towarów i usług w zakresie czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Natomiast Urząd Gminy jest jedynie zespołem środków osobowych i rzeczowych, za pośrednictwem którego Gmina wykonuje te czynności.

Z zapisów o rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami RP (Dz. U. Nr 128, poz. 861) wynika, że nie ma możliwości prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej, dotyczącej rozliczeń podatku od towarów i usług dla samorządowych osób prawnych oraz dla ich urzędów, obsługujących od strony techniczno-organizacyjnej te osoby prawne.

Urząd gminy jest jednostką pomocniczą służącą do wykonywania zadań gminy oraz obsługi techniczno-organizacyjnej gminy. Biorąc pod uwagę nierozerwalne i niepodzielne powiązania podmiotowe gminy i urzędu gminy, również na gruncie podatku od towarów i usług należy stwierdzić, iż nie występuje odrębna od podmiotowości Gminy podmiotowość Urzędu gminy. Zatem Urząd działając w imieniu Gminy realizuje zadania własne Gminy. Natomiast zdolność prawną i zdolność do dokonywania czynności prawnych ma Gmina, nie zaś Urząd.

Na podstawie art. 96 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, iż nie występuje odrębna od podmiotowości gminy podmiotowość urzędu gminy. Gmina i Urząd Gminy nie mogą być odrębnymi (odrębnie zarejestrowanymi) podatnikami podatku od towarów i usług, gdyż są to ściśle ze sobą związane podmioty.

Zatem podatnikiem podatku od towarów i usług w stosunku do całej działalności jest wyłącznie Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego, posiadająca osobowość prawną. Dlatego też dla celów podatku od towarów i usług Gmina i Urząd powinny składać jedno rozliczenie deklaracyjne w podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego Urząd Gminy nie może być zarejestrowany dla potrzeb realizowanych zadań jako odrębny od Gminy podatnik VAT. Jako podatnik podatku od towarów i usług w stosunku do całej działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług powinna być zarejestrowana wyłącznie Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego, posiadająca osobowość prawną.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, iż Urząd Gminy jest zarejestrowany jako podatnikiem VAT czynny, który posiada NIP oraz składa deklaracje VAT. Gmina nie jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT i nie posiada odrębnego od Urzędu Gminy numeru NIP.

Mając zatem na względzie opis przedstawiony przez Wnioskodawcę oraz obowiązujący w tym zakresie stan prawny należy stwierdzić, iż podatnikiem podatku od towarów i usług w stosunku do prowadzonej działalności jest wyłącznie Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego, posiadająca osobowość prawną. Gmina jako podatnik podatku od towarów i usług podlega obowiązkowi rejestracyjnemu. Natomiast Urząd Gminy, realizując zadania spoczywające na samorządowej osobie prawnej, a skutkujące obowiązkiem podatkowym w podatku od towarów i usług, występuje wyłącznie jako aparat pomocniczy, działający w imieniu i na rzecz ww. osoby prawnej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń