ITPP1/443-117/14/KM - Określenie podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług w przypadku zapłaty wynagrodzenia zasądzanego w wyroku sądowym z tytułu zastępstwa procesowego przez radców prawnych w postępowaniach sądowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 27 stycznia 2014 r. (data wpływu 3 lutego 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania wynagrodzenia zasądzanego w wyroku sądowym z tytułu zastępstwa prawnego w postępowaniach sądowych - jest nieprawidłowe.

W dniu 3 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania wynagrodzenia zasądzanego w wyroku sądowym z tytułu zastępstwa prawnego w postępowaniach sądowych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest radcą prawnym, prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie wpisu w ewidencji działalności gospodarczej. W ramach swoich czynności świadczy m.in. obsługę prawną jednostki samorządowej szczebla powiatowego. Podstawą świadczenia jest umowa cywilnoprawna zawarta przez Wnioskodawcę z powiatem. W ramach świadczonej pomocy prawnej Wnioskodawca m.in. reprezentuje powiat w sporach sądowych. Sąd orzekający w sprawie zasądza na rzecz strony wygrywającej proces koszty zastępstwa procesowego z tytułu udziału radcy prawnego w postępowaniu. W umowie łączącej strony przewidziano wynagrodzenie ryczałtowe. Ponadto w umowie znajduje się postanowienie o następującej treści: "Niezależnie od wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu, Kancelarii przysługuje dodatkowo 100% (sto procent) kwoty zasądzonej przez Sąd na rzecz Zleceniodawcy, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Kwota ta zostanie przekazana na rzecz Kancelarii po dokonaniu zapłaty przez przeciwnika procesowego zasądzonej należności, w terminie 14 dni od daty otrzymania faktury."

Pomiędzy stronami istnieje rozbieżność zdań, co do naliczania podatku VAT od zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego. Powiat jest zdania, że zasądzona przez Sąd kwota z tytułu kosztów zastępstwa procesowego zawiera już w sobie podatek VAT, a zatem faktura wystawiona przez Wnioskodawcę winna opiewać na kwotę brutto równą kwocie kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych przez Sąd. Według Wnioskodawcy stanowisko prezentowane przez powiat jest błędne, bowiem kwota kosztów zastępstwa procesowego zasądzona przez Sąd winna stanowić kwotę netto, do której Wnioskodawca doliczy należny podatek VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca postąpi prawidłowo, gdy wystawiając fakturę na podstawie postanowienia umownego o dodatkowym wynagrodzeniu należnym Wnioskodawcy w wysokości odpowiadającej kwocie 100% zasądzonych przez Sąd kosztów zastępstwa procesowego, ujmie w fakturze kwotę zasądzonych kosztów jako kwotę netto i doliczy do niej podatek VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, przy czym przez odpłatne świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Ponadto zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy podatek od towarów i usług stanowi dochód budżetu państwa. Oczywiste jest zatem, ze kwota podatku VAT ujęta na fakturze nie stanowi wynagrodzenia Wnioskodawcy. Wnioskodawca jest wyłącznie pośrednikiem, który pobiera kwotę podatku VAT od klienta, a następnie odprowadza tę kwotę do budżetu państwa. Skoro Wnioskodawcy przysługuje tytułem wynagrodzenia "100% (sto procent) kwoty zasądzonej przez Sąd na rzecz Zleceniodawcy, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego" to kwota ta winna w ocenie Wnioskodawcy stanowić wartość netto w treści faktury. Do przedmiotowej kwoty winien zostać doliczony podatek VAT. A zatem jeśli tytułem kosztów zastępstwa procesowego zasądzono przykładowo 900 zł (600 zł za pierwszą i 300 zł za drugą instancję, to Wnioskodawca powinien wystawić fakturę na kwotę 900 złotych netto + VAT 23% tj. 1107 złotych brutto.

Stanowisko Wnioskodawcy koresponduje z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490). Sąd, orzekając o kosztach zastępstwa procesowego, ustala stawkę wynagrodzenia radcy prawnego według stawek minimalnych określonych w przepisach przedmiotowego rozporządzenia. Kwoty zasądzone przez Sąd odpowiadają jednokrotności stawek minimalnych określonych w przepisach rozporządzenia. Dlatego nie do przyjęcia jest pogląd, że kwoty zasądzone przez Sąd zawierają podatek VAT, gdyż w takim przypadku Wnioskodawca otrzymałby niższe wynagrodzenie, niż stawki minimalne określone przedmiotowym rozporządzeniem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (ust. 2 powołanego artykułu).

W myśl ust. 1 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2014 r. art. 29a ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Artykuł 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 385) stanowi, że za cenę uważa się wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym.

Opłaty za czynności radców prawnych, określone zostały w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349, z późn. zm.).

W § 2 ust. 3 ww. rozporządzenia określono, że w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

W § 3 ust. 3 ww. rozporządzenia określono, że w przypadkach, o których mowa w ust. 2, sąd może, odpowiednio, zasądzić koszty zastępstwa w wysokości ustalonej przez radcę prawnego.

Wskazane powyżej uregulowania cyt. rozporządzenia przewidują szczegółowe rozwiązania na potrzeby postępowania sądowego. Istotne, zdaniem tut. Organu, w tym względzie są natomiast postanowienia umowy zawartej między stronami. Należy zwrócić uwagę, że ustanawiając zastępstwo procesowe w sprawach prowadzonych przed sądem, w zawartej umowie cywilnoprawnej zwykle określana jest szczegółowo wysokość wynagrodzenia oraz zasady jego ustalania dla pełnomocnika, aby uniknąć nieporozumień co do prawidłowego określenia wynagrodzenia z tego tytułu. Ponadto należy zauważyć, że w analizowanym przypadku radca prawny nie został ustanowiony do wykonywania czynności zastępstwa prawnego z urzędu lecz zastępstwo prawne wynika z umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą - radcą prawnym a jego klientem.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, że w ramach prowadzonej działalności prawniczej, Wnioskodawca świadczy usługę obsługi prawnej jednostki samorządowej szczebla powiatowego. Na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej, oprócz wynagrodzenia ryczałtowego, strony umowy określiły, że Wnioskodawcy "przysługuje dodatkowo 100% (sto procent) kwoty zasądzonej przez Sąd na rzecz Zleceniodawcy, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego", nieprecyzując czy wynagrodzenie to jest kwotą netto, czy brutto.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że w sytuacji, gdy w umowie cywilnoprawnej zostało jedynie określone, że Wnioskodawcy przysługuje zwrot zasądzonych kosztów sądowych z tytułu zastępstwa procesowego i o ile stanowi on jedyne wynagrodzenie od nabywcy usług, to - zgodnie z brzmieniem art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - kwota ta, pomniejszona o kwotę należnego podatku, stanowi podstawę opodatkowania. Wobec tego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.