ITPP1/443-1142/11/KM - Zwolnienie z VAT kar umownych pełniących funkcję odszkodowawczą.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 15 sierpnia 2011 r. (data wpływu 17 sierpnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych - jest prawidłowe.

W dniu 17 sierpnia 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W 2010 r. wykonał Pan roboty budowlane na podstawie kontraktu zawartego z przetargu publicznego w Szkole. W trakcie realizacji umowy doszło do sporu z Zamawiającym, którego konsekwencją była m.in. zwłoka w wykonaniu przedmiotu umowy. Za całość prac wystawił Pan fakturę zgodnie z umową na kwotę netto plus podatek VAT 22%.

Zamawiający potrącił karę umowną za zwłokę z kwoty netto wynagrodzenia, odmawiając Panu wypłaty różnicy VAT, która wynika z pomniejszenia należności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kara umowna za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy podlega VAT i czy właściwe jest jej udokumentowanie np. fakturą korygującą zmniejszającą należność, a tym samym podatek należny. Czy raczej powinna być wystawiona nota księgowa, która zmniejszy całkowitą należność brutto za wykonane prace poprzez potrącenie należności o kwotę tej kary.

Pana zdaniem, kary umowne nie podlegają VAT, ponieważ kara umowna to forma odszkodowania, która nie stanowi wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług. Podatek od towarów i usług obejmuje świadczenie usług i dostawę towarów, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z czym nie należy w tej sytuacji wystawiać faktury korygującej należność i zmniejszającej podatek należny. Uważa Pan, że w celu prawidłowego udokumentowania kary umownej, powinna być wystawiona nota księgowa przez Zamawiającego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...)

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Co do zasady każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 18 maja 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) Działu II "Skutki niewykonania zobowiązań". Art. 483 § 1 ww. ustawy stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis statuujący karę umowną ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Kara umowna może obejmować trzy grupy zdarzeń, a mianowicie: niewykonanie zobowiązania, nienależyte wykonanie zobowiązania w ogólności oraz konkretne uchybienia w zakresie sposobu wykonania zobowiązania. Ma na celu "naprawienie szkody", a więc należy uznać, że jest ona swoistą postacią odszkodowania.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, że wykonał Pan roboty budowlane na podstawie kontraktu zawartego z przetargu publicznego. W trakcie realizacji umowy doszło do sporu z Zamawiającym, którego konsekwencją była m.in. zwłoka w wykonaniu przedmiotu umowy. Za całość prac wystawił Pan fakturę zgodnie z umową na kwotę netto plus podatek VAT 22%, natomiast Zamawiający potrącił karę umowną za zwłokę z kwoty netto wynagrodzenia, odmawiając Panu wypłaty różnicy VAT, która wynika z pomniejszenia należności.

Odnosząc przedstawione we wniosku okoliczności do powołanych powyżej przepisów stwierdzić należy, iż nałożona w opisanej sytuacji kara umowna, o ile przewiduje to zawarta umowa, ma charakter sankcyjny oraz odszkodowawczy. Zatem kara ta, jako wynikająca z niewywiązania się przez Pana z umowy nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie usług i tym samym zapłaty za usługę.

Reasumując stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie nałożenie kary umownej stanowić będzie rekompensatę finansową dla Zamawiającego, jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez Pana. Zatem, kary umowne pełniące funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlegają opodatkowaniu.

Jednocześnie wskazać należy, iż w przepisy podatkowe nie przewidują możliwości wystawienia faktur korygujących w sytuacji, gdy usługa została wykonana, a nabywca tej usługi nie zapłacił całej należności, ponieważ jej odpowiednią część zaliczył na poczet kary umownej z tytułu nieterminowej realizacji inwestycji wynikającej z zawartej między stronami umowy, zatem w przestawionym stanie faktycznym nie ma Pan obowiązku wystawienia faktury korygującej.

Odnosząc się natomiast do stanowiska Wnioskodawcy, iż dokumentowanie kary umownej powinno nastąpić w formie noty księgowej należy stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT, dla takiego sposobu dokumentowania, niemniej należy zauważyć, iż nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.