ITPP1/443-1100b/10/BK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 8 listopada 2010 r. (data wpływu 9 listopada 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat eksploatatcyjnych za lokale mieszkalne - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 listopada 2010 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat eksploatatcyjnych za lokale mieszkalne.

W przedmiotowym wniosku przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółdzielnia posiada własne środki transportu, przy pomocy których świadczy usługę wywozu nieczystości na wysypisko miejskie. Za powyższe czynności Spółdzielnia pobiera odrębnie opłaty naliczane od ilości osób zamieszkałych w lokalu mieszkalnym m.in. przez osoby bez tytułu prawnego, tj.:

* osoby zajmujące lokal o statusie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nie będące członkami na skutek wykluczenia z członkowstwa w spółdzielni (np. za zakłócanie porządku domowego lub uporczywe uchylanie się od opłat czynszowych),

* osoby zajmujące lokal o statusie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego bez wniesienia wkładu i jakichkolwiek uprawnień.

W stosunku do ww. osób Spółdzielnia stale prowadzi działania zmierzające do ich weksmitowania. Jednak pomimo posiadanych wyroków eksmisyjnych, z uwagi na inne przypisy, działania komornicze są często nieskuteczne (brak lokali zastępczych). W efekcie osoby te wbrew woli Spółdzielni zajmują jej zasoby. Spółdzielnia będąc zobowiązana jako zarządca nieruchomości zapewnić również tym osobom dostęp do podstawowych mediów niezbędnych do życia, w tym również wywóz śmieci. Ponadto Spółdzielnia ponosi inne koszty związane z administracją i obsługą zasobów. Koszty te w odpowiedniej części dotyczą również lokali zajmowanych bez tytułu prawnego. Stawki opłat na pokrycie wszystkich opłat kalkulowane są w taki sposób, aby pokrywały jedynie koszty świadczenia ww. usług przez spółdzielnię. Spółdzielnia nie osiąga dochodu z zasobów mieszkaniowych jedynie dąży do pokrycia poniesionych kosztów. Część tych kosztów wyszczególniona jest odrębnie np. konserwacja domofonów, dostarczanie sygnału TV, energia elektryczna części wspólnych, energia cieplna (zaliczka na centralne ogrzewanie i ciepła wodę), zaliczka na wodę zimna, fundusz remontowy, zaliczka na gaz, opłata za dźwig, opłata za wywóz śmieci oraz eksploatacja podstawowa (pozycja zbiorcza na pokrycie wszystkich innych kosztów nie wymienionych a związanych z lokalami).

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy można uznać, że przypadku osób zajmujących lokale o statusie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, nie będących członkami na skutek wykluczenia z członkowstwa i osób zajmujących lokale bez uprawnień, bez wkładu, opłaty uzyskiwane od tych osób na pokrycie kosztów utrzymania zajmowanych przez nie lokali w tym opłaty za wywóz śmieci (usługa transportu na wysypisko miejskie świadczona przez Spółdzielnię) stanowią odszkodowanie, zgodnie z art. 18 ust. 1, 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, co oznacza, że nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku ww. osób, następuje bezumowne korzystanie z lokalu, który staje się własnością Spółdzielni i przy zastosowaniu art. 224 i 225 Kodeksu Cywilnego, na co Spółdzielnia się nie godzi i dąży przy pomocy dostępnych środków prawnych do eksmitowania osób zamieszkujących takie lokale. Opłaty, jakimi te osoby są obciążane, na mocy art. 18 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego są odszkodowaniem i nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej mniemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Należy zauważyć, iż czynności wykonywane przez spółdzielnie mieszkaniowe za które pobierane są opłaty eksploatacyjne dotyczące lokali mieszkalnych - są odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, zaś podstawę opodatkowania ustala się w sposób określony w art. 29 ust. 1 ww. ustawy zgodnie z którym podstawa opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy, zwalnia się od podatku czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Stosownie zaś do § 13 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 246, poz. 1649)) wynika, że zwolnione od podatku są czynności wykonywane na rzecz osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali mieszkalnych, za które są pobierane opłaty zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.).

W zakresie rodzaju czynności, za które spółdzielnia pobiera opłaty, ustawa o VAT i ww. rozporządzenie odsyła do art. 4 ust. 1, 2, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Ogólnie formułując rodzaje opłat można stwierdzić, że są one związane z pokryciem wydatków na eksploatację i utrzymanie nieruchomości w częściach przypadających na poszczególne lokale, a także stanowiących mienie spółdzielni, wydatki dotyczące zobowiązań spółdzielni, wpłaty na fundusz remontowy, a ponadto dotyczą działalności społecznej, oświatowej i kulturalnej prowadzonej przez Spółdzielnię.

Z kolei powołany powyżej przepis art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w ust. 1, 2, 4 i 5 stanowi, iż:

Z przepisu tego wynika, iż osoby w nim określone pokrywają wydatki za czynności, które na ich rzecz realizuje spółdzielnia, pobierając w związku z tym opłaty tzw. czynszowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) przez umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal mieszkalny do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład mieszkaniowy oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni.

Zgodnie z art. 11 ust. 1, 11 ust. 2, 2¹, 2² ww. ustawy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale.

Spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego z następujących przyczyn:

W przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia, z zastrzeżeniem art. 15, ogłasza nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia opróżnienia lokalu, zgodnie z postanowieniami statutu, przetarg na ustanowienie odrębnej własności tego lokalu, zawiadamiając o przetargu w sposób określony w statucie oraz przez publikację ogłoszenia w prasie lokalnej. Pierwszeństwo w nabyciu lokalu mają członkowie, którzy nie mają zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych i zgłoszą gotowość zawarcia umowy o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności tego lokalu. W przypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych, pierwszeństwo ma najdłużej oczekujący. Warunkiem przeniesienia odrębnej własności lokalu na takiego członka jest wpłata wartości rynkowej lokalu.

W wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

Z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu.

Tak więc mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz ww. przepisy stwierdzić należy, iż w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu Spółdzielni mieszkaniowej należą się zaległe opłaty eksploatacyjne za lokal mieszkalny i nie mają one charakteru odszkodowawczego lecz są kwotą należną za czynności które spółdzielnia mieszkaniowa pobiera zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych tj. na pokrycie kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale oraz na pokrycie kosztów eksploatacji i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni. W opisanym przypadku opłaty eksploatacyjne podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT i nie stanowią odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu.

Natomiast odnośnie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego stwierdzić należy co następuje:

Zgodnie z art. 17 ¹⁰ ww. ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w przypadku długotrwałych zaległości z zapłatą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, 1¹ i 5, rażącego lub uporczywego wykraczania osoby korzystającej z lokalu przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania tej osoby czyniącego korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, przepis art. 16 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali stosuje się odpowiednio. Z żądaniem, o którym mowa w tym przepisie, występuje zarząd spółdzielni na wniosek rady nadzorczej.

W myśl art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.) jeżeli właściciel lokalu zalega długotrwale z zapłatą należnych od niego opłat lub wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, wspólnota mieszkaniowa może w trybie procesu żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości.

Artykuł 17 ¹¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych dotyczy rozliczeń w razie wygaśnięcia spółdzielczego prawa do lokalu.

Zgodnie z art. 17 ¹¹ ust. 1, 2 i 3 ww. ustawy w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa, ustalona w sposób przewidziany w ust. 2, nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię, zgodnie z postanowieniami statutu. Z wartości rynkowej lokalu potrąca się niewniesioną przez osobę, której przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, część wkładu budowlanego, a w wypadku gdy nie został spłacony kredyt zaciągnięty przez spółdzielnię na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu - potrąca się kwotę niespłaconego kredytu wraz z odsetkami. Warunkiem wypłaty wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest opróżnienie lokalu, o którym mowa w art. 7 ust. 1.

Tak więc mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz ww. przepisy należy stwierdzić że opłaty eksploatacyjne za lokale mieszkalne stanowiące przedmiot spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu jak i własnościowego prawa do lokalu nie stanowią odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu i podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Końcowo informuje się, iż w niniejszej interpretacji nie oceniano kwestii możliwości zastosowania zwolnienia od podatku przedmiotowych usług, gdyż nie było to przedmiotem zapytania.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.