ITPB4/4511-522/15/AS - Sposób opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpracowanych przez dłużników zaległych opłat czynszowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 26 października 2015 r. (data wpływu 29 października 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w zakresie sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpracowanych przez dłużników zaległych opłat czynszowych - jest prawidłowe.

W dniu 29 października 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w zakresie sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpracowanych przez dłużników zaległych opłat czynszowych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W celu zmniejszenia zaległości czynszowych Gmina wprowadziła program, który pozwala osobom fizycznym znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych z tytułu najmu lokali znajdujących się w mieszkaniowym zasobie gminy lub bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu) i opłat eksploatacyjnych.

Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, przez opłaty eksploatacyjne należy rozumieć indywidualnie naliczone opłaty do lokalu: energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych. Z najemcami lub bezumownymi użytkownikami lokali, zobowiązanymi do zapłaty zaległości zawierane są: umowa/porozumienie/aneks do umowy najmu. Zgodnie z art. 659 § 2 i art. 453 Kodeksu Cywilnego możliwość zapłaty czynszu i opłat eksploatacyjnych za zgodą wynajmującego może być regulowana także w formie świadczenia rzeczowego. Polega ono na świadczeniu na rzecz gminy różnego rodzaju prac porządkowych, usługowych i remontowych. Następnie w umowie/porozumieniu/aneksie do umowy najmu jest określony rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku prac jest spłacana. Z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego są zawierane te same porozumienia na podstawie art. 453 Kodeksu Cywilnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy u najemców lub osób zajmujących lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu. Jeśli tak - czy Wnioskodawca jako płatnik zobowiązany będzie do odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne. Tym samym świadczenie rzeczowe zastępujące płatność pieniężną nie stanowi źródła przychodów. Zatem płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy, także na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odpracowanie przez dłużnika zaległych opłat czynszowych w formie świadczenia różnego rodzaju prac na rzecz Wnioskodawcy, czyli świadczenie w miejsce wykonania, nie będzie skutkowała u dłużnika powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu, o którym mowa w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Uzasadniając powyższe należy wskazać, iż zgodnie z art. 453 Kodeksu Cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa - tak jakby nastąpiło zwykłe wykonanie zobowiązania, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiście dokonane świadczenie przez dłużnika. Wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od osób fizycznych przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Powyższe stanowisko potwierdzone zostało w interpretacjach indywidualnych Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 września 2010 r. w sprawie o sygn. akt ILPB 1/415-681/10-4/AMN oraz z dnia 13 maja 2011 r. w sprawie o sygn. akt ILPB1/415/11-2/AA, a także Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie o sygn. akt IPPB2/415-941/11-2/MK1.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Gmina wprowadziła program, który pozwala osobom fizycznym znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych z tytułu najmu lokali znajdujących się w mieszkaniowym zasobie gminy lub bezumownego ich zajmowania. Zadłużeni mieszkańcy świadczą na rzecz gminy różnego rodzaju prace porządkowe, usługowe i remontowe. Następnie w umowie/porozumieniu/aneksie do umowy najmu jest określony rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku prac jest spłacana. Z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego są zawierane te same porozumienia na podstawie art. 453 ustawy - Kodeksu Cywilnego.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem jej jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku zaległości czynszowych) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego i powołane wyżej przepisy prawa należy zatem stwierdzić, iż u najemców lub osób zajmujących lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu, w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokali, a w związku z tym, Wnioskodawca jako płatnik nie jest zobowiązany do odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi -Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.