ITPB3/4510-695/15/PS

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 17 lutego 2016 r. Izba Skarbowa w Bydgoszczy ITPB3/4510-695/15/PS

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 grudnia 2015 r. (data wpływu 22 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy odsetki płacone przez Wnioskodawcę w ramach cash poolingu będą podlegały ograniczeniom wynikającym z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowego od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 grudnia 2015 r. do tutejszego organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy odsetki płacone przez Wnioskodawcę w ramach cash poolingu będą podlegały ograniczeniom wynikającym z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowego od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka (dalej: "Wnioskodawca") należy do Grupy Kapitałowej X (dalej również jako: "XY") Spółki należące do XY są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wnioskodawca planuje przystąpienie do oferowanej przez bank (dalej: "Bank") tzw. usługi cash poolingu rzeczywistego, czyli kompleksowej usługi zarządzania środkami pieniężnymi w grupie rachunków (dalej: "Usługa" lub "cash pooling"). Wnioskodawca przystąpi do struktury cash poolingu jako uczestnik Uczestnikami struktury cash poolingu wraz z Wnioskodawcą będą spółki należące do XY. Wszystkie spółki, które przystąpią do struktury cash poolingu są polskimi rezydentami podatkowymi.

Usługa cash poolingu polega na zarządzaniu fizycznymi transferami środków finansowych pomiędzy rachunkami bieżącymi klientów tej usługi i świadczona jest w oparciu o umowę zawartą między bankiem a wszystkimi uczestnikami. Wnioskodawca zamierza zawrzeć dwie oddzielne umowy (zwane dalej "Umowami", a każda z osobna "Umową") z Bankiem... oraz z Bankiem... (zwane dalej: "Bankami", a każdy z osobna: "Bankiem"), przy czym konstrukcja obu umów jest we wszystkich istotnych i opisanych w niniejszym wniosku elementach tożsama.

Zgodnie z treścią obu Umów, jeden z uczestników zostanie wybrany na tzw. agenta, zwanego także koordynującym. Wnioskodawca nie będzie pełnić roli agenta (koordynującego).

Podstawę funkcjonowania usługi stanowić będą rachunki bankowe, otwarte i prowadzone w PLN dla uczestników (dalej: "Rachunki"), w tym dla uczestnika pełniącego funkcję agenta.

W celu wykonania usługi rzeczywistego cash poolingu Bank udzieli uczestnikom, na warunkach określonych w Umowie limitów dziennych (określanych także jako limity zadłużenia), tj. kwot do których łącznie dyspozycje wszystkich uczestników dotyczące Rachunków będą mogły być realizowane przez Bank w przypadku braku środków dostępnych na tych poszczególnych rachunkach. Dodatkowo, Bank będzie mógł udzielić agentowi, na warunkach określonych w odrębnej umowie, kredytu w rachunku bieżącym.

Jednakże, w żadnym wypadku suma łącznego zadłużenia uczestników wobec Banku nie będzie mogła przekroczyć tzw. globalnego limitu płynności (zwanego też "limitem salda netto"), tj. sumy sald na Rachunkach uczestników uwzględniającej środki dostępne z tytułu przyznanego, na podstawie odrębnej umowy (o ile zostanie ona zawarta), kredytu w Rachunku uczestnika wybranego do pełnienia funkcji agenta (koordynującego).

Właściwa usługa cash poolingu rzeczywistego będzie polegać na codziennym bilansowaniu środków zgromadzonych na Rachunkach uczestników.

Struktura cash poolingu oparta będzie o mechanizmy prawne, zdefiniowane w prawie cywilnym jako subrogacja oraz przejęcie długu.

Subrogacja jest instytucją prawną uregulowaną w art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego i polega na tym, iż osoba trzecia, która w sytuacjach opisanych w dalszej części wniosku spłaca wierzyciela, nabywa z mocy prawa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, tj. wstępuje w prawa zaspokajanego wierzyciela.

Przejęcie długu jest z kolei uregulowane w art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony.

W ramach Usługi każdego dnia roboczego w przypadku gdy saldo na rachunku:

1.

uczestnika niebędącego agentem ma wartość:

* ujemną, wówczas Bank dokona transferu środków pieniężnych z Rachunku agenta na Rachunek uczestnika niebędącego agentem, w następstwie czego agent dokona spłaty zobowiązań uczestników, którzy posiadają ujemne saldo na Rachunku, względem Banku i nabędzie w ten sposób wierzytelności Banku względem tych uczestników do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokajanego wierzyciela, tj. Banku, w trybie art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego,

* dodatnią, wówczas Bank dokona transferu środków pieniężnych z Rachunku uczestnika niebędącego agentem na Rachunek agenta, w następstwie czego uczestnicy, którzy posiadają dodatnie saldo na Rachunku, dokonają spłaty zobowiązań agenta, istniejących w Rachunku agenta, względem Banku i nabędą w ten sposób wierzytelności Banku względem agenta do wysokości dokonanej spłaty, wstępując tym samym w prawa zaspokajanego wierzyciela, tj. Banku, w trybie art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego,

2.

wszystkich Uczestników ma wartość dodatnią lub równą zeru: wówczas nastąpi przejęcie przez agenta długów Banku względem uczestników, którzy posiadają saldo dodatnie na Rachunku, w trybie art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego. Celem przejęcia długów Bank przeleje na rachunek agenta kwotę w wysokości nominalnej długów.

W efekcie powyższych operacji salda na Rachunkach uczestników niebędących agentem będą równe zeru.

Umowa będzie mieć charakter cash poolingu jednokierunkowego co oznacza, że nie będzie dochodziło do zwrotnych transferów pieniężnych na początku kolejnego dnia roboczego Ostateczne rozliczenie i zwrotne transfery pieniężne będą miały miejsce w ustalonych z każdym z Banków terminach.

Bank na podstawie umowy ze wszystkimi uczestnikami, naliczać będzie odsetki od salda na rachunku agenta oraz od sald na rachunkach pozostałych uczestników w przyjętych okresach rozliczeniowych.

Wynagrodzenie za świadczenie usługi cash poolingu pobierane będzie wyłącznie przez Bank. Jeden z Banków pobierze jednorazowo opłatę w wysokości 150 zł od każdego uczestnika, zaś drugi Bank pobierać będzie opłatę każdorazowo w przypadku wdrożenia zmiany konfiguracji systemu zarządzania środkami pieniężnymi w grupie rachunków. Opłata ta pobierana będzie w wysokości 100 zł w ciężar Rachunku uczestnika będącego koordynującym, zaś za jej uiszczenie odpowiedzialni są solidarnie wszyscy uczestnicy.

Agent (koordynujący) nie będzie otrzymywać wynagrodzenia z tytułu pełnienia swojej roli w systemie Sprawowanie tej funkcji ma charakter czysto techniczny i sprowadza się do tego, że na Rachunek agenta Bank dokonuje transferów środków pieniężnych z Rachunków pozostałych uczestników oraz z tego Rachunku trafiają środki na Rachunki pozostałych uczestników. Pełnienie funkcji agenta (koordynującego) wiąże się także z reprezentowaniem pozostałych uczestników wobec Banku w zakresie kwestii związanych z Umową.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy zgodnie z treścią opisanego powyżej zdarzenia przyszłego, odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę w ramach cash poolingu będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w zakresie uznania ich za koszty uzyskania przychodów.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż w świetle opisanego zdarzenia przyszłego, odsetki płacone przez Spółkę w ramach cash poolingu nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w zakresie uznania ich za koszty uzyskania przychodów Spółki.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

* odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni;

* odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

W myśl z art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., przez pożyczkę, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę. Pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższe przepisy nie mogą mieć zastosowania w rozważanej sytuacji z uwagi na fakt, że w opisanym zdarzeniu przyszłym, odsetki, które będą potencjalnie wypłacane przez Spółkę od środków pozyskanych w celu pokrycia salda ujemnego nie będą stanowić odsetek od pożyczek w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Przede wszystkim, usługa zarządzania płynnością finansów, jaką jest usługa cash poolingu, nie może zostać uznana za umowę pożyczki w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż nie zawiera elementów przedmiotowo istotnych dla tego rodzaju umów.

W treści Umowy brakuje zobowiązania którejkolwiek ze stron do przeniesienia na rzecz konkretnej strony określonej ilości środków finansowych. Jak zostało to już wskazane przez Wnioskodawcę w opisie zdarzenia przyszłego, to Bank będzie ustalać salda na poszczególnych Rachunkach i w zależności od ich wartości (dodatnia/ujemna) oraz będzie dokonywać transferów środków pieniężnych - tak aby po dokonaniu powyższych przelewów salda na poszczególnych Rachunkach uczestników, innych niż agent, były równe zeru.

Tym samym, w przedmiotowej strukturze cash-poolingu, Spółka (jako uczestnik) nie będzie składać żadnych dyspozycji wykonywania transferów środków pieniężnych. W opinii Wnioskodawcy, nie można więc uznać, że w opisanym zdarzeniu przyszłym występuje stosunek zobowiązaniowy, określony w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. Powyższe podejście potwierdzają interpretacje indywidualne Ministra Finansów. Wnioskodawca, pragnie podkreślić, iż pomimo zmian w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, poniższe interpretacje odnoszą się w ocenie Wnioskodawcy do zadanego przez niego pytania i mają zastosowanie również do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych po 1 stycznia 2015 r.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. IPPB5/423-688/12-4/JC, Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że: "(...) w szczególności, należy podkreślić, że w wyniku realizacji umowy nie będzie dochodziło do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak będzie zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków finansowych na określony w umowie podmiot. (...) W związku z powyższym, należy uznać, że odsetki od otrzymanych środków finansowych, które byłyby wypłacane przez Spółki zależne potrącane z salda w ramach systemu cash-poolingu nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w zakresie uznania ich za koszty uzyskania przychodów."

Przedstawione stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych organów podatkowych m in. w:

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 2 maja 2012 r., sygn. IPTPB3/423-54/I2-3/MF;

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 stycznia 2012 r., znak: IPPB5/423-1225/11-2/JC;

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. IPPB5/423-128/12-2/JC;

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. IBPBI/2/423-657/14/CzP;

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 28 sierpnia 2014 r. sygn. IBPBI/2/423-656/14/PC;

* interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 29 sierpnia 2014 r., sygn. ITPB3/423-238/14/DK.

Ponadto, Wnioskodawca pragnie wskazać, że powyższą linią interpretacyjną organów podatkowych, zgodnie z którą do rozliczeń dokonywanych w ramach umowy cash poolingu nie mają zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, gdyż podstawą transferów dokonywanych w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową nie są pożyczki, o których mowa w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, potwierdza także orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo Wnioskodawca wskazuje na następujące rozstrzygnięcia:

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 11 lutego 2014 r. sygn. akt I SA/Wr 2007/13 oraz I SA/Wr 2008/13;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20 lutego 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 2562/13;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 19 marca 2014 r. sygn. akt I SA/Bd 208/14;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 27 listopada 2014 r. sygn. akt I SA/Gl 630/14;

* wyrok Wojewódzki Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 8 maja 2014 r. sygn. akt I SA/Rz 235/14;

* wyrok Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 32/14,

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 20 maja 2014 r. sygn. akt I SA/Bd 418/14;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 czerwca 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 349/14;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 czerwca 2014 r. sygn. akt I SA/Kr 665/14;

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 września 2014 r. sygn. akt I SA/Łd 755/14.

W związku z powyższym, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż przelewy środków pieniężnych dokonywane w ramach struktury cash poolingu pomiędzy nim a uczestnikami nie stanowią pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Tym samym, w opinii Wnioskodawcy ograniczenia dotyczące zaliczenia w koszty uzyskania przychodu odsetek z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie będą w przedmiotowej sprawie miały zastosowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Umowa "cash poolingu" jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. Pool Leadera (agenta), którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Zatem, ograniczeniom przewidzianym w powyższej regulacji podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

1.

podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki,

2.

podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,

3.

"spółkę - siostrę", jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki.

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość.

Przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, posiadanych udziałów (akcji) w spółce określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują danemu podmiotowi; przepis art. 11 ust. 5b stosuje się odpowiednio. W przypadku wspólnika spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, niebędącego akcjonariuszem uważa się, że ten wskaźnik procentowy pozostaje spełniony bez względu na wielkość jego udziału w tej spółce.

Przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu (art. 16 ust. 7b ustawy).

Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu, stąd też umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie polskich przepisów prawa cywilnego. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek.

Nawet zatem w przypadku, gdy umowa cash poolingu polega na przejęciu długu czy subrogacji (jak ma to miejsce na gruncie opisanego zdarzenia przyszłego), faktycznym jej celem jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Opisana we wniosku umowa cash poolingu wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W przedmiotowej sprawie mamy bowiem do czynienia z przekazywaniem środków pieniężnych pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnej - wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową - konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie nie jest realizowane ze środków banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom, którzy wykazywali saldo dodatnie, i którzy tym samym finansowali także saldo ujemne innych uczestników.

Uzyskiwane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy. Tym samym nie powinno budzić wątpliwości, że w przypadku środków finansowych, które posłużą pokryciu niedoborów finansowych innych uczestników umowy, można mówić o ich udzieleniu innym uczestnikom umowy w formie pożyczki w rozumieniu wyżej powołanego art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie wskazać należy, że od dnia 1 stycznia 2015 r. oprócz zmian w zakresie brzmienia przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60, 61 oraz ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wprowadzono do ustawy nowe przepisy, które mogą mieć wpływ na zakres stosowania przepisów dotyczących tzw. "niedostatecznej kapitalizacji".

W szczególności zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 7g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wartość zadłużenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym, wskazanym w tych przepisach.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7h ww. ustawy wartość kapitału własnego, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki lub funduszu udziałowego w spółdzielni, jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek, przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki lub członkom wobec tej spółdzielni, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m.

Ponadto zauważyć należy, że zgodnie z art. 15c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - spółki i spółdzielnie, które otrzymały pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b od podmiotów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61, mogą nie stosować wynikających z tych przepisów ograniczeń w zaliczaniu odsetek od takiej pożyczki do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli zdecydują o stosowaniu zasad określonych w niniejszym artykule. O wyborze stosowania tych zasad spółki i spółdzielnie są obowiązane zawiadomić, w formie pisemnej, właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego.

Tym samym, w ramach ww. regulacji ustawodawca wprowadził dodatkową nową metodę rozliczania w kosztach podatkowych odsetek od pożyczek. Spółka ma więc do wyboru jedną z dwóch alternatywnych metod rozliczania odsetek w kosztach, tzn. może pozostać przy regulacjach o tzw. "niedostatecznej kapitalizacji" albo zastosować przepisy art. 15c ust. 2-12 ustawy.

Podatnik, który wybierze metodę opisaną w art. 15c ustawy, będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych danego roku podatkowego odsetki od pożyczek w wysokości nieprzekraczającej wartości iloczynu stopy referencyjnej NBP obowiązującej w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1,25 punktów procentowych i wartości podatkowej aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, według stanu na ostatni dzień danego roku podatkowego, w tym ujętych zgodnie z wartością nominalną kwot udzielanych pożyczek, z wyjątkiem wartości niematerialnych i prawnych.

Reasumując, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tzw. niedostatecznej kapitalizacji w związku z transakcjami dokonywanymi na podstawie umowy cash poolingu należało uznać za nieprawidłowe, gdyż w kontekście przedstawionej struktury systemu zarządzania płynnością finansową nie można wykluczyć stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do opisanych we wniosku odsetek, o ile w momencie zapłaty odsetek wartość zadłużenia Wnioskodawcy obliczonego z uwzględnieniem art. 16 ust. 7g ustawy, będzie przekraczała określony pułap, a podmioty na rzecz których odsetki będą wypłacane są podmiotami kwalifikowanymi w rozumieniu tych przepisów. W przypadku jednak, gdy zadłużenie nie będzie przekraczało wartości kapitału własnego, lub też Wnioskodawca będzie stosował zasady określone w art. 15c ustawy, wówczas przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji nie znajdą zastosowania.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych oraz wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, że są rozstrzygnięciami w konkretnych sprawach, osadzonymi w określonym stanie faktycznym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Na mocy art. 87 ust. 1 tejże ustawy, źródłami powszechnie obowiązujących prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych), ani też tym bardziej dla interpretacji indywidualnych.

W związku z powyższym, nie negując takiego orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.), który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Z uwagi na powyższe przywołane wyroki sądowe jak i powołane interpretacje indywidualne nie są wiążące dla tut. organu podatkowego.

Końcowo zauważyć należy, że stanowisko organu zostało także w pełni potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 30 września 2015 r., sygn. akt II FSK 2033/14 oraz II FSK 3137/14.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl